Zarif Mustafapaşa Yalısı, Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu’ya gönderilen silahlar için depo olarak kullanıldı. Günümüzde ise bir çok ünlü misafiri ağırladı…
Boğaz’ın incilerinin bir çoğunun hikayeleri ne yazık ki iç açıcı değil. Zarif Mustafa Paşa Yalısı da, Osmanlı’nın çöküş dönemine tanıklık etti, İstanbul’un işgalinde İngiliz askerlerini ağırlamak zorunda kaldı. Ama Kurtuluş Savaşı için de silah deposu görevi gördü. Yalıyı, Padişah II. Mahmud’un kahvecisi Kani Bey 1800’lerde satın aldı. Yapım tarihi kesin olarak bilinmeyen yalı, ilk yapıldığında Harem, Selamlık ve Kayıkhane bölümlerinden oluşuyordu. Bugünkünden üç kat daha büyük olan yalı, 1848 yılında Zarif Mustafa Paşa’nın mülkiyetine geçmiş. 1992’ye kadar aynı ailenin fertleri tarafından kullanılmış. Yalı eski bir Bizans manastırının kalıntıları üzerinde yer aldığından Ayazma (Kutsal Su Kaynağı) halen binanın bahçesinde bulunuyor. Paşa’nın damadı Sadık Bey, kayınpederinin sürekli verdiği ziyafetlerden sıkılınca Selamlık ve Kayıkhane olan bölümü satın alıp araya da kocaman bir duvar ördürmüş. Aile Şeyh Talat Efendi’nin akrabasıymış. Sadık Bey’in oğlu Osmanlı mebusu Mehmet Esat Bey yalıda bulunan Hz. Muhammed’in sakalına (Sakal-ı Şerif) ait bir teli Anadolu Hisarı’ndaki Fatih Camii’ne hediye etmiş. Bundan sonra halk yalıyı “Esat Bey Yalısı” olarak adlandırmış. Binanın cihannüması Sakal-ı Şerif’i muhafaza etmek için kullanılmış. 1926’da yalı sakinlerinden Sadiye Hanım’ın düğünü nedeniyle bakımı yapılan bina sarıya boyanınca adı “Sarı Yalı” ya çıkmış. Kurtuluş Savaşı sırasında İstanbul’u İngilizler işgal edince Esat Bey’in oğulları yalıyı Anadolu’ya silah ve mühimmat göndermek için kullanmışlar.
TÜRKİYE TANITIMINA KATKISI VAR
Yalı 2000 yılında Demsa’nın sahibi Demet Sabancı Çetindoğan’ın mahiyetine geçti. Sabancı ailesi, burada verdikleri davetlerle Türkiye’nin tanıtımına bir hayli katkıda bulundu. Demet Sabancı, Colin Powell, Oprah Winfrey, Madeleine Albright ve Rus Grand Düşesi Maria Vladimirovna Romanova gibi önemli misafirleri yalıda ağırladı. Yalıda bulunan tarihi Türk hamamı güzel bir mermer işçiliğine sahip ve orijinal haliyle muhafaza edilmiş. Binadaki en önemli kısımlardan biri de kadınların deniz hamamı olarak kullandıkları yer. Bunu evin içindeki kapalı bir havuz olarak düşünün. Mahremiyet dolayısıyla geçmişte denize giremeyen kadınlar evin içindeki bu havuzda yüzerlermiş.
1971’DE GEMİ KAZASI GEÇİRDİ
17′ inci yüzyılın sonu veya 18’inci yüzyılın başında inşaa edildiği tahmin edilen Zarif Mustafa Paşa Yalısı harem, selamlık ve Mehtabiye Köşkü olmak üzere üç ayrı bölümden meydana geliyor. Mehtabiye Köşkü’nün bir bölümü günümüze gelebilmiş ve bu bölüm çeşitli onarımlar nedeni ile özelliğini büyük ölçüde yitirmiş. Haremin bir kısmı 1918-1919 yıllarında yıkılmış, kalan bölümüne de 1971 yılında bir gemi çarpmış ve böylece harem bölümü günümüze gelememiş. Günümüze yalnızca selamlık kısmı gelmiş. Yalının toplam 1.921 metrekare arsası bulunuyor.
Demet Sabancı, Çetindoğan, ABD televizyon tarihinin en çok izlenen talk show sunucularından birisi olan Oprah Winfrey’i de Zarif Mustafa Paşa Yalısı’nda ağırladı.
Takvim/Hale Tan
