19 ilde deprem denetimi konusunda ihmali olan 300 yapı denetim şirketi kapatıldı. Kiralık diploma kullanan sözkonusu şirketlerin, denetimleri kağıt üstünde yaptığı belirlendi. Bu şirketlerin hayatta olmayan mühendisleri de personel olarak gösterdiği öne sürüldü.
Van’da büyük yıkıma neden olan deprem, ihmal iddialarını da gündeme getirdi. “Özel yapı denetim şirketleri”nin birçok usülsüzlük yaptığı iddia edildi.
Star gazetesinde yer alan habere göre; şirketlerin yüzde 90’ının, denetimleri kağıt üzerinde yaptıkları belirlenirken, yaklaşık 300 yapı denetim şirketi de usulsüzlükler nedeniyle kapatıldı.
Yapı denetimlerinde hayatını kaybeden “mühendislerin” bile şirketler tarafından denetimi yapan sorumlu kişi olarak gösterdiği belirlendi.
Binaların deprem testlerinin özel şirketler tarafından yapılmasına ilişkin yasa, 13 Temmuz 2001’de Resmi Gazete’de yayınlandı.
Aralarında Ankara, İstanbul ve İzmir’in yer aldığı 19 ildeki yapıların deprem testlerinin yapı denetim şirketleri tarafından yapılması öngörüldü. Yasa kapsamında, 2001-2010 arasında yaklaşık 900 yapı denetim şirketi kuruldu. Şirketlerin denetimi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na verildi. Gelen yoğun şikayet üzerine son 5 yılda şirketleri yoğun denetimden geçiren Bakanlık müfettişleri, yaklaşık 300 yapı denetim şirketini usulsüzlükler nedeniyle kapattı.
Müfettişlerin hazırladığı raporlarda, şirketlerin yüzde 90’ının mühendisleri, “diploma kiralama” şeklinde çalıştırdığı ve mühendislerin de, boş denetim formlarını imzalayarak, şirkete verdiği tespit edildi.
Deprem denetim formunun altında imzası bulunan bazı mühendislerin hayatını kaybettiği de saptandı. Deprem testi için laboratuarlara giden betonların da, inşaatlarda kullanılan betonlar olmadığı yine bu incelemelerde tespit edildi. Denetim şirketlerinde, 80 yaşında mühendislerin çalıştırılması da dikkat çekti.
2011 itibariyle yapı denetim zorunluluğu 81 ilde uygulanmaya başladı. Van’da da 14 yapı denetim şirketi kuruldu. Son düzenleme ile, yapı denetim şirketlerine ödenecek ücret, bina bedelinin yüzde 3’ünden yüzde 1.5’e indirildi. Buna rağmen usülsüzlük sürüyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinin bilgilerine göre, müteahhit ve vatandaşlar, bina bedelinin yüzde 3’ünü ödememek için, yapı denetim firmalarıyla anlaşıyor ve 3 bin liralık masrafın bin lirasını ödeyerek denetim raporunu alıyor.
