KAPLAMA MALZEMESİ GENEL TEKNİK ŞARTNAMESİ
GENEL NİTELİKLER
Bunlar taşların tabii veya suni olarak parçalanması ile meydana gelen agregaya; istenildiğinde, madeni boyalarla katılmak suretiyle bir veya iki tabaka halinde normal veya beyaz çimento harcı imal eden plaklardır.
Kullanılan Agrega İriliklerine Göre :
Karosiman – Karomozaik iri daneli suni mermer, paladien-beton plâklar olmak üzere sınıflandırılırlar.
Bu plaklarda kullanılan agrega, tabii veya suni olarak parçalanmış granit, siyanit çeşitli mermer cinsleri gibi açık hava etkisine dayanıklı sert, renkli ve iyi cila alan taş cinsleri olup, serpantin, şistler alkaliye karşı hassas olan opal kalseduan, diorit, radiolonit ve benzeri taşlar agrega olarak kullanılamazlar.
19.1 – Karo Mozaik – Karo Siman
19.2 – İri Daneli Plaklar
19.3 – Palladiyen Plaklar
19.4 – Beton Plaklar
19.5 – Karo Fayans
19.6 – Karo Seramik
19.7 – Sırlı Gre Seramik
19.8 – Desenli ve Renkli Çini Plak
19.9 – Beyaz Mermer
19.10 – Traverten
19.11 – 200 Kg. Çimento Dozlu Tesviye Tabakası (Betonu)
19.12 – Suni Taş Kaplı Plaklar
19.13 – Beton Plaklarının Döşenmesi
19.14 – Karo Mozaik ve Karo Siman Döşenmesi
19.15 – Karo Mozaik ve Karo Siman Duvar Kaplaması
19.16 – Karo Fayans Duvar Kaplaması
19.17 – 50x50x6 mm. – 20x20x6 mm. Ebadındaki, Sırsız Karo seramikler ile Döşeme Kaplaması
19.18 – Karo Seramik Duvar Kaplaması
19.19 – Desenli, Renkli Kütahya Çinisi ile Duvar Kaplaması
19.20 – Plak Halinde Mermer, Traverten ve Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması
19.21 – Plak Halinde Mermer, Traverten Ve Doğal Taşlarla Duvar Kaplaması
19.22 – Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması
19.23 – Suni Mermer Plaklarla Döşeme Kaplanması
19.24 – Merdiven Kaplamaları
19.25 – Cam Mozaik ve Benzeri
19.26 – Emaye Mozaikler
19.27 – Cam, Emaye ve Benzeri Mozaiklerle Kaplama Yapılması
19.28 – Cephe Derzleri
19.29 – Dökme Mozaik Kaplamalar
19.30 – Şap Kaplamalar
19.31 – Mala Perdahlı Yüzey Yapılması
19.32 – P.V.C. (Polivinli Klorûr) Döşeme Kaplamalar, ve Vinil – Asbest Termoplastik Döşeme Kaplamaları
19.33 – Plâstik Esaslı Döşemeler
19.1 – Karo Mozaik – Karo Siman :
Karo mozaikler 10 mm. karo simanlar 2 mm. büyüklüğe; kadar agrega ile 20 – 25 mm. kalınlıkta olmak üzere bir veya iki tabaka halinde imal edilirler, karo mozaiklerde üst tabaka kalınlığı karonun hiç bir yerinde 10 mm. den az olmayacak, karosimanlarda bu kalınlık 5 mm. den az olmayacaktır.
Genellikle çeşitli boyut ve şekilde olabilen karo mozaik ve karo simanlar 20 x 20 cm. boyutundadır.
Bunlar :
19.1.a) Üçgen
19.1.b) Kare
19.1.c) Dörtgen
19.1.d) Çok kenar
olabileceği gibi bunların yarım, dörtte bir ve köşe gibi tamamlayıcı parçaları da mevcuttur.
19.2 – İri Daneli Plaklar :
Genellikle konkasörden çıkan agrega ile yapılan plaklardır. Boyutları en az 30 x 30 x 3 cm. olmak üzere bir veya iki tabaka halinde yapılırlar.
19.3 – Palladiyen Plaklar :
Üst katı teşkil eden beton içine doğal taş veya mermer parçalarının el ile dizilerek yerleştirilmeleri suretiyle elde edilen plâklar olup boyutları en az 30 x 30 x 4 cm. olmak üzere bir veya iki tabaka halinde yapılırlar.
19.4 – Beton Plaklar :
Mermer, veya doğal taş pirinci yerine kum ve çakıldan müteşekkil agrega ile yapılan beton harç karakterinde olan plaklardır.
Bir veya iki tabaka halinde yapılırlar. Kalınlıkları 4 cm. en küçük boyutu 25 cm. den az olmayacaktır.
Plak ve kaplamaların yüzleri düzgün, pürüzsüz, çatlaksız, kenarları keskin, muntazam, desen ayrıntıları net, kusursuz ve homojen olacak ve agrega parçalarının düşmesinden dolayı veya başka sebeplerle meydana gelmiş çukurluk ve boşluklar bulunmayacaktır.
Her çeşit plak ve kaplama altları, harca iyice yapışmayı sağlamak için yeteri kadar oluklu veya pürüzlü olacaktır.
Beton plak hariç, diğerlerinde, yapının iyi olmasını anlamak için birbirine vurulduğunda tok bir ses vermelidir.
Beton plaklar imalinden bir hafta, diğerleri dört haftadan evvel kullanılmazlar.
Çimento plak ve kaplamalar dik prizma biçiminde olacaktır. (Karo mozaik, karosiman, iri daneli ve paladiyen plaklarda boyut farkları 5 mm.yi geçmeyecektir.)
Renkli plakların renkleri dalgasız olmalı ve solmamalıdır.
Çimento plak ve kaplamalarda su emme miktarı ağırlığının % 7’sini geçmeyecek ve eğilme dayanımı 45 kg/cm.den küçük olmamak üzere ortalama 50 kg/cm² den az olmayacaktır. Aşınma kaybı 50 cm’2 de 18 cm 2 den fazla olmayacaktır.
19.5 – Karo Fayans :
Kil, kaolin, kuvars, feldispat, kalker gibi seramik ham maddelerinin muhtelif oranlardaki karışımının özel kalıplarda preslenerek şekillendirilmesinden sonra 900ºC den yukarı sıcaklıkta pişirilmesi ile elde edilen, bir yüzü sırlanmış, diğer yüzü oluklu ve tırtıllı ve gözenekli ve kalınlığı 4-6 mm. olan seramik plakadır.
Üstteki sır: Katı, renkli, desenli, yarı saydam veya donuk, parlak veya mat görünüşlü, genellikle feldispat, kuvars, kalker, kaolin, kurşun ve bor bileşimleri gibi maddelerin karışımının eriyinceye kadar pişirilmesi suretiyle elde edilen camlaşmış ince bir tabakadır.
19.5.1 – Karo fayanslar biçimlerine göre şu sınıflara ayrılır.
1.a) Üst yüzeyi kare olan fayanslar.
1.b) Üst yüzeyi dikdörtgen olan fayanslar.
1.c) Kabartmalı, çiçekli profilli, fayanslar.
19.5.2 – Karo fayanslar döşeniş yerlerine göre şu sınıflara ayrılır.
2.a) Orta fayanslar.
2.b) Kenar fayansları.
2.c) Köşe fayansları.
19.5.3 – Karo fayanslar kullanışta aranan özelliklere göre şu sınıflara ayrılır.
3.a) Dona dayanıklı özel karo fayanslar
3.b) Rengi ışığa dayanıklı olan özel karo fayanslar,
3.c) Normal karo fayanslar.
19.5.4 – Karo fayanslar renklerine göre şu sınıflara ayrılır.
4.a) Beyaz.
4.b) Bir renkli.
4.c) Çok renkli.
19.5.5 – Karo fayanslar dış görünüşlerine göre şu sınıflara ayrılır.
5.a) Ekstra karo fayanslar,
5.b) Birinci kalite karo fayanslar,
5.c) Endüstriyel karo fayanslar.
Karo fayanslarda ve seramiklerde bulunması gereken özellikler, dış görünüş kusurları, numune alma ve muayene metotları Türk Standartları ( TS. 202 ) de gösterilmiştir.
19.6 – Karo Seramik :
Kil, kaolin, silisli kum ve diğer mineral ham maddelerin karıştırılmasından sonra, çelik kalıplar içinde yüksek basınç altında şekillendirilmesi ve bir defa pişirilmesiyle elde edilir. Pişirmeden evvel her hangi bir çatlama ve kırmayı önlemek için, hamurun içerisine çok az miktarda şamot tozu, feldispat, kum, tebeşir, grafit ve kok tozu gibi katkılar ilave edilir. Seramikler 1400 derecede pişirildikleri için yüzeyde bir erime olur. Gözenekler kapanır. Sırlı olanlar duvar, sırsız olanlar ise döşeme kaplamalarında kullanılır.
Karo seramik yüzlerinde leke, çatlak, kabarık ve çıkıntılar, bulunmayacaktır.
Yüzleri sert çelikle kolaylıkla çizilmeyecektir. Karo seramiklerin 15×15 cm. ve 10×10 cm. ebadında olanlar tek; 5 x 5 cm. ve 2 x 2 cm. ebadında olanlar kâğıt üzerine yapışık olarak plaka halinde kullanılır. Bu plakalar döşendikten sonra kağıt su ile silinerek çıkarılır.
19.7 – Sırlı Gre Seramik :
19.7.1 – Tanım : Kil, Kaolen, Feldispat ve diğer mineral hammaddelerden hazırlanmış ince kristali 1140ºC üzerinde pişirilmiş sinterleşmiş, beyaz kütleli, sert, bir yüzü sırlı karo seramiklerdir.
19.7.2 – Boyutlar :
TİP : 100 x 200 x 9 mm.
EN : 97 mm. (Tolerans -+ 1 mm.)
BOY : 197 mm. (Tolerans -+ 2 mm.)
KALINLIK : 9 mm. (Tolerans -+ 0,5 mm.)
19.7.3
TİP : 200 x 200 x 9 mm.
EN : 197 mm. (Tolerans -+ 2 mm.)
BOY : 197 mm. (Tolerans -+ 2 mm.)
KALINLIK : 9 mm. (Tolerans -+ 5,0 mm.)
Yukarıdaki iki tipten ayrı olarak değişik biçimlerde Gre Seramikler yapılabilir.
BİRİM HACİM AĞIRLIĞI : En az 2.10 gr/cm³ (Tayin Metodu TS 202)
SU EMME YETENEĞİ : En çok % 5 (Tayin metodu TS 202)
EĞİLME DAYANIMI : En az 250 kg/cm² (Tayin Metodu TS 202)
SIRLI YÜZEYİN SERTLİĞİ : En az 5 Mohs (Tayin Metodu TS 202)
GENLEŞME KATSAYISI : En çok 8.0 x 10-6 (Tayin Metodu TS 202)
19.7.4 – Dona Dayanım : Dona dayanıklı olmalıdır. (Tayin Metodu TS 202) 25 kez uygulanan dondurma ve çözme sonunda çatlama, kopma, parçalanma göstermeyecektir.
19.7.5 – Sıcaklı Değişimine Dayanım : Dayanıklı olmalıdır. (Tayin Metodu TS 202) 80+5º C ile 10+5ºC arasında beşer dakika süre 10 kezlik sıcaklık değişmesi sonunda çatlak kırılma ve ayrılma görülmeyecektir.
19.7.6 – Aside ve Alkalilere Dayanım : Aside ve Alkalilere dayanıklı olmalıdır. (Florür asit ve bileşikleri hariç) (Tayin Metodu TS 202)
19.7.7 – Rengin Işığa Dayanımı : Dayanıklı olmalıdır(Tayin Metodu TS 202) 28 gün ultravioyole ışığı altında rengi değişmeyecektir.
19.7.8 – Leke Yapan Maddeler Dayanım : Dayanıklılık Aranır. (Yağ,Mürekkep v.b.)
19.7.9 – Yüzeyin Dezenfekte Edilmesine Dayanım : Evde kullanılan kimyasal maddelere asitli ve bezik temizleme maddelerine dayanıklı olmalıdır.
19.7.10 – Üst Yüzeyin Yapısının Genel Özellikleri : Kütle çatlağı, olmayacak, Yüzeyin görünüşüne zarar veren sır çatlağı, renk hatası, kabarcık, delik, patlak, sır atma, leke, köşe kırığı ve parçalanmalar gibi gözle görülebilir hatalar olmayacak. (Tayin Metodu TS 202)
19.7.11 – Türleri :
19.7.11.a. Düz renkli sırlı gre seramikler
19.7.11.b. Dekoratif sırlı gre seramikler ( Uzay ve dumanlı seriler gibi )
19.7.11.c. Röliefli sırlı gre seramikler
19.8 – Desenli ve Renkli Çini Plak :
Kil, kaolen, feldispat, çakmaktaşı ve bazan talk karışımındaki hamurun, kalıplara dökülerek, yahut sıkıştırılıp şekle sokulması ve pişirildikten sonra üzerine renkli şekiller, yapılarak sır sürülmesi ve tekrar fırınlanması suretiyle elde edilen cam benzeri fakat saydam olmayan bir seramiktir.
Genellikle, yassı, bir yüzü sırlı çeşitli geometrik biçimlerde çok kere dört köşe, üzeri desenlerle süslenmiş kabartmalı, yapılarda özellikle duvarların kaplanmasında kullanılan plaklardır.
19.9 – Beyaz Mermer :
İnşaatta kullanılacak beyaz mermer gayet kesif bir kalker, nesci ince daneli billuri ve mütecanis, rengi yeknesak ve lekesiz, esmer olmayacak, plâk halinde kullanılacaklar yatak yüzüne paralel olacak, 2 cm. veya daha fazla kalınlıkta katraklarda kesilmiş olacaktır.
Plaklardaki damarlar uzunluğuna paralel olarak az bulunacak, katiyen bulutlu, benekli ve çarpık olmayacaktır.
Kesafeti 2500 kg/m³ den, tazyike mukavemeti ise 600 kg/cm² den az olmayacaktır. Çatlak, çukur ve fazla damarlı ve içinde kil ve diğer yabancı maddeleri havi olmayacaktır.
Kaplamada kullanılacak tortul veya volkanik renkli taşlar, en az beyaz mermer vasıf ve dayanıklılığında, ocağın özel renginde ve deseninde olacaktır.
19.10 – Traverten :
Traverten kalsiyum karbonat (CACO3) ihtiva eden kaynak suları ile bilhassa sıcak su kaynaklarının, hava ile temasında, karbondioksitin (C02) uçmasından sonra, tabakalar halinde birikmesinden meydana gelmiş bir kalker taşıdır.
Bu taşlar, sünger gibi delikli ve hafiftir. Delikler, hava kabarcıklarından, içindeki nebat ve hayvan kalıntılarının, zamanla çürümesinden meydana gelmiştir. Mermer kadar sert olmayıp, Ocaktan çıktığı zaman yumuşak ve işlenmesi kolaydır. Hava ile temasında, ocaktaki rutubetini kaybederek sertleşir. Kafi miktarda sertleşmemiş ve kesif olmayanlar inşaat işlerinde kullanılamaz.
Bu taşlar çatlaksız ve homojen sertlikte olmalıdır.
Porozite % 12 den az
Su emme ağırlığının % 5 den az
Basınç mukavemeti 200 kg/cm² den fazla olmalıdır.
Bu taşlar, yoğunluğuna göre mermerler gibi, katraklarda 2 cm. ye kadar levhalar halinde kesilebilirler. Renkleri sarı, krem, bej, yeşil ve kahverengi olur. (Genellikle kaplama işlerinde kullanılır.)
19.11 – 200 Kg. Çimento Dozlu Tesviye Tabakası (Betonu) :
Genellikle şap, mozaik ya da, başka bir malzeme ile kaplanacak döşeme yüzlerinin 200 kg. çimento dozlu harçla tesviye edilmesi işidir. Böylece döşeme kaplamalarının betonun istenilen şekil ve meyilde uygulanması sağlanmış olur.
Tesviye harcı (betonu) yapılmadan önce uygulanacağı yüzey süpürge ve su ile iyice temizlenecektir. Yağlı bir madde bulaşığı varsa tel fırça ile temizlenip kazınacaktır.
Tesviye tabakası yapılacak yüzeyler yıkanarak temizlenecek ve tamamıyla kurumadan tesviye harcı yüzey üzerine tabaka halinde mastarında ya da akıntısında serilecek ve tahta malalarla kuvvetlice perdahlanacaktır.
Tesviye tabakası üzerine kaplama yapılmayacak ise zaman zaman priz sulaması yapılmalıdır. Kaplama (Şap Mozaik v.s.) yapılacaksa, tesviye tabakası tam prizini almadan yapılması uygundur.
19.12 – Suni Taş Kaplı Plaklar :
Alt tabakası kumlu çimento harcı, üst tabakası ise çimento ve istenilen cins ve irilikte mermer veya doğal taş kırıklarından müteşekkil, alt ve üst olmak üzere iki ayrı tabaka halinde yapılmış plaklardır.
Plak boyutları, üst tabakada kullanılan normal portland çimentosu veya beyaz çimento nevine ve mermer veya doğal taş kırıklarının cins ve irilikleri ile bunların sertlik derecesine bağlı olarak çok değişik olurlar.
Plaklar genellikle 20×40 x – 30×30 – 40×40 – 40×60 cm. ebadındadır. Standart ölçülü, plaklar 500 tonluk bir tazyik altında, çelik kalıplar içerisinde prefabrike olarak ve standart ebat dışındakiler ise vibrasyon usulü ile imal edilirler. Kalınlıkları 2,5 – 4,5 cm. arasında değişir. Ağırlıkları 65-70 kg/m² olup, statik hesap ağırlığı 85 kg/m² dir.
Suni taş kaplı plâklar lüzumunda armatürlü olarak imal edilebilirler. Polisajları fabrikası tarafından yapılır.
Plakların Teknik Vasıfları :
19.12.1 – 48 saat içinde bırakıldığı takdirde emdiği su miktarı, kuru ağırlığının % 5’ini geçmemelidir.
19.12.2 – +20 ve -20 derece içinde 4 er saat bırakılmak üzere yapılan 20 tecrübe sonucunda, çatlama, döküntü olmayacak ve tecrübeyi müteakip yapılacak eğilme deneyinde 40 kg/cm² ye yeterli olacaktır.
19.12.3 – 250 kg/cm² lik bir basınç altında, sulu silisli kum ile yapılan deneyle 1000 metrelik bir sürtünme neticesinde, aşınma miktarı 2,5 mm.’yi geçmeyecektir.
Plaklar arasında renk tonu farkı olmayacaktır. Suni mermer plakların ham maddesinden yapılmak üzere tek veya parçalı merdiven basamakları, denizlik ve parapet de yapılır.
Bunlar armatürlü de yapılabilir.
19.13 – Beton Plaklarının Döşenmesi :
Beton plak döşenecek yüzey, iyice tesviye ve tanzim edildikten sonra, üzerine 10 cm. kalınlığında orta irilikte kum serilecektir. Bunun üzerine, beton plaklar, derzleri şaşırtmamak ve düz gelmek üzere aralıkları 5 mm. yi geçmeyecek şekilde derzli, veya aralıkları 5 cm. kadar fugalı, döşenecektir. Döşenmiş plakların üzerine çekiç sapı ve ahşap tokmakla hafifçe vurularak yerleşmeleri sağlanacaktır. Döşenirken veya tokmakla sıkıştırılırken, çatlayan, kırılan bozulup, dökülen plaklar yenileri ile değiştirilecektir.
Plaklar, fugalı yani aralıklı döşenecekse, derzlerin eşit genişlikte olması için ahşap kadronlar kullanılacaktır.
Bu fugalar, kum, nebati toprak, çim, mermer pirinci ve benzeri malzeme ile kısmen veya tamamen doldurulacaktır.
Aralıksız döşenecek beton plaklar arasındaki derzleri, kumlu çimento şerbeti ile doldurulacaktır. Derzler üzerindeki harç fazlalığı uygun kalınlıkta çubuk gezdirmek suretiyle sıkıştırılacak, ve derz yüzlerinde oluk teklinde bir çukurluk meydana getirilecektir. Bu yüzden, plak üstlerine bulaşan harçlar, priz yapmadan temizlenecektir.
Plak kaplanan yüzeyler, düz, muntazam olacak, plaklar birbirinden çıkıntılı olmayacak, mecburiyet olmadıkça parça plak kullanılmayacaktır.
19.14 – Karo Mozaik ve Karo Siman Döşenmesi :
Karo Mozaik ve karo simanlar, şartnamesine uygun yapılmış tesviye betonu üzerine döşenecektir. Temizlenmiş ve prizini henüz tamamlamamış tesviye betonu yüzü iyice ıslatıldıktan sonra 400 kg. çimento dozlu harçla 2,5 cm. kalınlığında yapılacak bir altlık harcı üzerine altları temizlenmiş ve ıslatılmış karolar döşenecektir.
Desenli karolarla yapılacak döşemeler için, lüzumunda bu karolar yere kuru döşenerek, proje plan ve krokisine uygun döşeme numuneleri yapılacaktır. Kırık ve parça karo kullanılmayacak, her yatay sıra bitiminde yarım veya parça karo kullanmak icap ettiği takdirde, bu karoların kenarları düzgün kesilmiş ve taşlaşmış olacaktır.
Döşenmiş karolar, altlık harcı prizin tamamlanmadan umumî bir muayeneden geçirilerek altlarının dolu olup olmadığı kontrol edilecektir. Altları boş kalmış karolar sökülerek yeniden uygun şekilde yerleştirilecektir. Döşeme kenarlarında, yarım ve parça karo kullanılmak icap ettiği takdirde bu karolar muntazam, şekilde kesilmiş olmalıdır.
Duvarlar sıvadan başka herhangi bir malzeme ile kaplı değilse ve başka malzemeden bir süpürgelik yoksa, döşeme cinsi ve desendeki tam veya yarım karolarla bir süpürgelik yapılacaktır. Bu süpürgelik duvar kaplamasından en çok 1 cm. çıkıntılı olabilir. Derzler en çok 2 mm. olacak, altlık harcı prizini yaptıktan sonra derzler iyice açılıp temizlenecek ve çimento şerbeti ile doldurulacaktır. Derzler çimento şerbetiyle doldurulduktan sonra tam kurumadan testere tozu, talaş veya bez ile harç ve şerbet bulaşık ve kalıntıları ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Temizleme işlerinde tuz ruhu veya benzeri asit ve alkaliler kullanılmayacağı gibi silme makinesi de kullanılmayacaktır.
19.15 – Karo Mozaik ve Karo Siman Duvar Kaplaması :
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve derzler açıldıktan duvar yüzleri ıslatıldıktan sonra, hazırlanan yüze evvela 350 kg. çimento dozlu ince bir çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400. kg. çimento dozlu harçla aralıkları 2 mm. yi geçmemek üzere karolar kaplanacaktır. Her sıra yapıldıktan sonra, karoların arkalarına kumlu sulu çimento şerbeti akıtılarak ve derzlerin dolması temin edilecektir.
Kaplamalar, projesine detay resmine ve özel teknik şartnamesinde belirtilen hususlara uygun şekilde olacaktır.
Karo kaplamanın üst kısmında sıva yapılmış veya yapılacaksa, karo kaplanan yüzey, bu sıva yüzünden en çok 1 cm. çıkıntılı olacaktır.
Desenli karolarla yapılacak duvar kaplamalar için, lüzumunda kuru olarak, döşeme üzerinde proje, plân veya krokisine uygun kaplama modelleri yapılacaktır. Kırık ve parça karo kullanılmayacak, her yatay sıra bitiminde yarım veya parça karo kullanmak icap ettiği takdirde, bu karoların kenarları düzgün kesilmiş ve taşlanmış olacaktır.
Karo kaplanmış yüzeyler gayet düzgün ve şakülünde olacak, ondülasyon seviye farkı, desen hataları veya renk değişiklikleri ve bozuklukları olmayacaktır. Duvar kaplaması tamamlandıktan sonra derzler çimento hamuru ile sıkıca doldurulacak. Ses kontrolü ile arkası boş kalmış karolar tespit edilmesi halinde, bunlar sökülüp yeniden yerleştirilecektir. Duvar kaplamasına başlamadan evvel kaplama altında kalacak, bilcümle ankastre tesis ve imalât daha evvel hazırlanmış ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Kaplama işi tamamlandıktan sonra yüzeylerdeki lekeler ve taşan çimento hamuru vs. kirler testere tozu, talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Kaplama yüzleri hiçbir surette taş ile silinmeyecek, temizleme işinde bilhassa tuz ruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
19.16 – Karo Fayans Duvar Kaplaması :
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve derzleri açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra hazırlanan yüze evvela 350 kg. çimento dozlu ince bir çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla aralıkları en fazla 1 mm. olmak üzere fayanslar kaplanacaktır. Derzler istenildiğinde düz veya şaşırtmalı yapılabileceği gibi düz olanlar da, mimari düşüncelerle derzler genişletilebilecektir. Derzler, normal, beyaz veya renkli çimento hamuru ile sıkıca doldurulacak, prizin tamamlanmadan önce, fazla veya hamur şerbet bulaşıkları bir bez tampon ile silinecektir.
Her sıra yapıldıktan sonra, fayansların arkalarına kumlu çimento şerbeti akıtılacak boşlukların ve derzlerin dolması temin edilecektir. Fayans kaplamanın üst kısmında, sıva yapılmış veya yapılacaksa, fayans kaplama yüzeyi bu sıva yüzünden en çok fayans kalınlığı kadar çıkıntılı olacaktır.
Desenli ve renkli fayanslarla yapılacak duvar kaplamaları için lüzumunda kuru olarak, döşeme üzerinde, proje, plân ve krokisine uygun kaplamalar numuneleri yapılacaktır.
Kırık ve parça karo fayans kullanılmayacak, her yatay sıva bitimlerinde yarım veya parça karo kullanılmak icap ettiği takdirde, bu karoların kenarları düzgün kesilmiş ve taşlanmış olacak icap eden yerlerde tek veya iki taraflı terminezon karoları kullanılacaktır. Karo fayans kaplanmış yüzeyler gayet düzgün ve şakülünde olacak, ondülasyon, seviye farkı, yesairilik, renk farkı ve renk ve renk değişikliği ve bozukluğu olmayacaktır. Duvar kaplamasına başlanmadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imâlat daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Duvar kaplaması tamamlandıktan sonra ses kontrolü ile arkası boş kalmış karolar tespit edilerek bunlar sökülecek yeniden yerleştirilecektir. Bu işler tamamlandıktan sonra, yüzeydeki lekeler ve taşan çimento hamuru vs. kirler testere tozu, talaş, veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Kaplama yüzleri hiçbir suretle taş ile silinmeyecek temizleme işinde, bilhassa tuzruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
Fayanslar, tezgah vs. gibi düz bir satıh üzerine yapılacaksa, şartnamesine uygun tesviye betonu üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla aralıkları en fazla 1 mm. olmak üzere kaplanacaktır.
Diğer hususlar duvar kaplamaları gibidir.
100x50x8 mm. – 100x100x8 mm. – 150x150x12,5 mm. ebadındaki karo seramikler ile döşeme kaplaması
Döşeme yapılacak saha, gönyeye alınacak ve şartnamesine uygun olarak yapılmış tesviye betonu üzerine, en fazla 1 m² lik sahalar halinde devam edilmek üzere, tahta mala ile 1.5 cm. kalınlığında 400 kg. çimento dozlu harç serilecektir.
Her karonun bir kaç karonun yerleştirileceği kısımdaki harcın üzerine çimento tozu serpilecek, alttaki kuru kıvamdaki harcı sulandırmayacak şekilde el veya badana fırçası ile su akıtılacak ve ahşap tokmakla üzerine vurulacak, karolar en çok 2 mm. lik derzler teşkili sureti ile döşenecektir.
Döşeme yapımı sırasında, karolar hiç bir surette su içine konmayacağı gibi üzerlerine su dahi serpilmeyecek, tamamen kuru olarak tatbik edilecektir.
Döşeme anında kuru bezle devamlı temizlik yapılacağı gibi, bir gün geçtikten sonra, derzler istenilen renkte çimento şerbeti ile doldurulduktan sonra bir temizlik daha yapılacaktır.
Kaplama tamamlandıktan sonra, karolar sabunlu su ile temizlenecek, bu iş için hiç bir şekilde asit, alkali veya sert bir silme aracı kullanılmayacaktır.
19.17 – 50x50x6 mm. – 20x20x6 mm. Ebadındaki, Sırsız Karo seramikler ile Döşeme Kaplaması :
Bu ufak ebattaki karo seramikler 40×40 cm.’lik kağıt veya kanaviçeye yapıştırılmış olarak, daha ziyade cephe kaplamalarında kullanılmakla beraber, döşeme kaplamalarında da kullanılabilirler.
Şartnamesine uygun olarak yapılmış tesviye betonu üzerine, ortalama 1.5 cm. kalınlığında 400 kg. çimento dozlu bir harç serilecek, bu harç mastarla ve tahta mala ile üzerinde iri kum daneleri kalmayacak şekilde tesviye edildikten ve priz müddeti içinde, karoları yüzdürmeyecek bir kıvam derecesine geldikten sonra, bunun üstüne, her seferinde bir kaç plakaya yetecek miktarda yeniden hazırlanmak üzere 0.3 mm.’lik elekten geçen kum ile yapılmış macun kıvamındaki çimento harcı sürülmek sureti ile, karo seramik yaprakları ıslatılmaksızın yapıştırılacaktır. 7 – 8 saat sonra üzerindeki kağıt veya kanaviçe ıslatılarak çıkartılacak ve kaplanan kısmı iyice temizlenecektir. Bir gün sonra, derzler çimento şerbeti ile doldurularak son temizlik yapılacaktır.
Temizlik işinde, hiçbir şekilde asit, alkali veya sert bir silme aracı kullanılmayacaktır.
19.18 – Karo Seramik Duvar Kaplaması :
10×10 cm.’lik karo seramikler ile yapılanlar, karo fayans duvar kaplaması teknik şartnamesine tamamen uygun olarak yapılacaktır.
Kağıt üzerine yapıştırılarak, yaprak haline getirilmiş 5×5 ve 2×2 cm.’lik karo seramikler ile duvar kaplaması için, duvar yüzleri iyice temizlendikten, derzler açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra teknik şartnamesine uygun olarak yapılacak 350 kg. çimento dozlu harçla bir kaba sıva yapılacak; bir gün geçtikten sonra, yaprak halindeki karolar, hazırlanacak çimento macunu ile bekletilmeden, bu sıva, üstüne, üzerlerine hafifçe tazyik edilmek sureti ile yapıştırılacaktır.
Yapıştırılacak yaprak yüzleri tamamen düzgün olacak, hiçbir girinti ve çıkıntı bulunmayacaktır. Kırık çatlak, bozuk kenarlı karolar kullanılmayacaktır. Karolar kağıt üzerine yapıştırılmadan evvel, renk ve desen farkları tespit edilerek, yapraklar istenilen desene göre hazırlanmış olacaktır. Duvar kaplamasına başlanmadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalat daha evvelden hazırlanmış ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Kaplanan yüzdeki kağıtlar, en az bir gün sonra, su ile temizlenerek çıkarılacak ve bu kısımlar iyice temizlenecektir.
İkinci günü, derzler islenilen renkte çimento hamuru ile doldurularak son temizlik yapılacaktır.
19.19 – Desenli, Renkli Kütahya Çinisi ile Duvar Kaplaması :
Renkli, desenli, dikdörtgen, kare, üçgen ve altıgen veya diğer şekil ve ölçülerde numuneleri beğenilmiş Kütahya çinileri ile yapılacak duvar kaplamalarına, çinilerin tamamı şantiyede ihzar edilmeden başlanmayacaktır.
Bu çinilerle, proje, plan ve krokisine uygun kaplama tasarısı, kuru olarak döşeme üzerinde hazırlanacaktır.
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve derzler açılarak duvar yüzeyi ıslatıldıktan sonra, hazırlanan yüzeye, evvelâ, 350 kg. Çimento dozlu ince bir çarpma sıva tabakası yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harç ile aralıkları 1 mm. den fazla olmamak şartıyla, çiniler birbiriyle birleşerek ve desenleri uyacak şekilde kaplanacaktır.
Duvar kaplamalarına başlanmadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalât daha evvel hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Çini kaplanmış, yüzeyler; gayet düzgün ve şakülünde olacak, ondülâsyon, seviye farkı, yesarilik, renk değişikliği, renk ve desen bozukluğu olmayacaktır.
Çini kaplamalar tamamlandıktan sonra, ses kontrolü yapılarak arkaları boş kalmış çiniler varsa, bunlar sökülerek yeniden yerleştirilecektir.
Kaplama işi tamamlandıktan bir hafta sonra, çini derzleri renklerine uygun çimento hamuru ile sıkıca doldurulacaktır.
Çini kaplama iti sona erince, yüzleri tamamen tahta ile örtülerek teslim zamanına kadar bu tekilde muhafaza edilecektir.
19.20 – Plak Halinde Mermer, Traverten ve Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması :
Şartnamesine uygun yapılmış ve henüz prizi tamamlanmamış tesviye betonu temizlenip, iyice ıslatıldıktan sonra, altları temizlenmiş plaklar, 400 kg. çimento dozlu harçla 3 cm. kalınlığında yapılacak bir altlık tabakası üzerine döşenecektir.
Mermer plaklar 3 ve 4 cm. traverten plaklar 3 ila 6 cm. kalınlıkta olmak üzere, birbirinden taşkınlık göstermeyecek, ondülasyon ve seviye farkı olmayacak ve döşemeler üzerinde hiç bir su birikintisi bırakmayacak şekilde, gayet düzgün ve istenilen meyil verilmek sureti ile yerleştirilecektir.
Kırık, çatlak ve parça plâklar kullanılmayacak, plak kenar ve yüzleri gayet düzgün olacaktır.
Derzler en çok 1, mm. olacak ve altlık harcı prizini yaptıktan sonra, temizlenecek, plak rengine uygun çimento şerbeti ile doldurulacaktır.
Döşeme kaplamalarına başlamadan evvel, kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalât, daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Kaplama tamamlandıktan sonra, yüzeylerdeki leke; alçılar ve taşan çimento hamuru v.s. kirler, testere tozu, talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecek, gerektiğinde makine ile silinecek ve cilalanacaktır.
Temizleme işinde, bilhassa tuz ruhu veya benzeri asit veya alkali kullanılmayacaktır.
19.21 – Plak Halinde Mermer, Traverten Ve Doğal Taşlarla Duvar Kaplaması :
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve ıslatıldıktan sonra, evvela 350 kg. çimento dozlu ince çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla, mermer plaklar 2 – 3 cm. traverten ve doğal taşlar 2 – 4 cm. kalınlıkta olarak aralıkları en fazla 1 mm. olmak üzere kaplanacaktır.
Atölyede projesine uygun kesilmiş ve cilalanmış plaklar, kaplama yapılmadan evvel, gözden geçirilerek, estetik ve sağlamlık bakımından uygun olmayanları kabul edilmeyecektir.
Lüzum görüldüğünde, plaklar, tafsilat, kesimlerine göre, demir kenetlerle duvara tespit edilecek, icabında yiv ve diş açılacaktır.
Kenet demirleri projesinde gösterilen yerlere, daha evvelden tespit edilmiş olacak, beton satıhlarda ise beton dökülmeden kalıp tahtaları projesine göre delinmek sureti ile, lüzumlu yerler konmuş olacaktır.
Her sıra yapıldıktan sonra, plaklar arkasına, gerekli irilikte kumlu, çimento şerbeti akıtılarak boşlukların ve derzlerin dolması temin edilecek, şerbetin akmaması için, derzler daha evvelden alçı ile kapatılmış olacaktır. Bir sıra plak kaplandıktan sonra, arkasındaki harç ve şerbetin prizini yapması beklenecek, ondan sonra, ikinci sıra plak kaplanacaktır. Arkası boş kalmış plaklar varsa, bunlar sökülüp yeniden yerleştirilecektir. (Ses kontrolü ile) plak kaplamanın üst kısmında, projesinde herhangi bir detayı gösterilmemesi ve burada sıva yapılmış veya yapılacaksa, plak üst kısmında, plak cinsinden bir terminozun yapılacaktır. Kırık çatlak ve parça plak kullanılmayacak, plak kemer ve yüzleri gayet düzgün olacak ve şakülünde döşenecektir. Projesinde gösterilmediği takdirde, seviye farkı olmayacak, gerek kaplanan yüzde ve gerekse plaklarda vesarilik olmayacaktır. Duvar kaplamasına başlamadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalat daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Bu işlemlerden sonra, yüzeylerdeki lekeler, alçılar ve taşan çimento hamuru v.s. kirler testere tozu talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir. Kaplama yüzIeri gerektiğinde taş ile silinerek cilalanacaktır. Temizleme işinde, bilhassa tuzruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
19.22 – Doğal Taşlarla Döşeme Kaplaması :
Kaplama işlerinde kullanılacak doğal taşlar, ince yonu inşaat taşları niteliğinde olacaktır.
Doğal Taşlar :
19.22 1 – Alt yüzleri murç veya çekiçle kabaca ,
19.22 2 – Alt yüzleri ince yonu şeklinde yontulmuş taşlarla iki şekilde döşeme kaplaması yapılır.
Döşeme kaplaması olarak kullanılacak, taşların özel şartnamesinde veya projesinde ayrıca bir kayıt bulunmadığı takdirde, alanları 0.40 m² den büyük olmamakla beraber en küçük kenarı 25 cm. den küçük olmayacak ve kalınlıkları da altı ince – yonu olanlarda en az 10 cm. altı murç veya çekiçle yontulmuşlarsa en az 15 cm. olacaktır.
Kaplama taşlarında kalınlık azami 20 cm. olacaktır.
Kaplama yapılacak satıh, iyice temizlenerek bol su ile yıkanacaktır. Bu satıh üzerine taşlar 400 kg, dozlu bir altlık harcı ile derzleri detay resmine uygun olmak ve 1 cm. geçmemek üzere, yerleştirilecektir. Bu cins taşlarla süpürgelik yapılmayacaktır.
Taşlar üst yüzleri birbirinden çıkıntı teşkil edilmeyecek tarzda, projesine uygun meyilde, düzgün olarak yerleştirilecektir.
Döşeme işi tamamlandıktan sonra derzler temizlenerek kumlu çimento şerbetiyle boşluk kalmayacak şekilde doldurulacaktır.
Taş yüzleri harç bulaşığı ve hiç bir kir kalmayacak şekilde temizlenecektir.
Doğal taş kaplaması kum üzerine yapıldığı takdirde :
Döşenecek yüzey iyice tesviye ve tanzim edildikten sonra üzerine 15 cm. kalınlığında orta irilikte kum serilecektir. Bunun üzerine taşlar derzleri sıkıştırma veya düz gelmek üzere aralıkları 1 cm. yi geçmeyecek şekilde derzli veya aralıkları 5 cm. ye kadar fugalı döşenecektir. Taşlar tokmaklanarak yerleştirilecektir. Yerleştirme esnasında çatlayan, kırılan taşlar değiştirilecektir. Fugaların eşit olması için kadrolar kullanılacaktır. Fugalar; kum, nebati toprak, çim, mermer pirinci ve benzeri malzeme ile doldurulacaktır.
Aralıksız döşenecek taşların derzleri, üst yüzden 3 cm. derinliğe kadar kumla doldurulduktan sonra, şartnamesinde (27.104) de yazılı poza göre derz yapılacaktır.
Taş kaplama yüzeyi düz ve muntazam olarak tatlar birbirinden girinti ve çıkıntılı olmayacaktır.
19.22.3 – Doğal Taşlarla Duvar Kaplaması :
Bu kaplamalar ikmal edilmiş her cins duvar satıhlarına tatbik edilir. Kullanılacak doğal taşlar, ince yonu inşaat niteliğinde ve alt yüzleri murç veya çekiçle düz bir şekle getirilmiş ve kalınlıkları 12 cm.den fazla olmayacaktır.
Kaplama işi, detay projelerine göre yonu taş şartnamesindeki tariflere göre her taş duvara ve birbirine kenetlerle bağlanarak yapılacaktır. Betonarme duvar yüzlerine taş kaplama yapıldığı takdirde, kenetler beton dökülmeden evvel yerleştirilmiş olacaktır. Kargir duvarlarda ise, detay resimlerine göre, kaplama işinden evvel kenetler 500 dozlu harçla tutturulacaktır. Kaplama taşları 400 kg. çimento dozlu harçla derz aralıkları en çok yarım santim olmak üzere yerleştirilecektir. Her sıra bittiğinde taşların aralıkları ve derzler kumlu çimento şerbetiyle boşluk kalmayacak şekilde doldurulacaktır.
Taş kaplama yüzeyi düz ve muntazam olacak, taşlar birbirinden girinti ve çıkıntılı olmayacaktır. Kaplama işi tamamlandıktan sonra harç bulaşığı hiç bir iz kalmayacak şekilde temizlenecektir. Duvar kaplamasına başlamadan evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalât daha evvelden hazırlanmış, ikmal edilmiş ve tecrübeleri, yapılmış olacaktır.
19.23 – Suni Mermer Plaklarla Döşeme Kaplanması :
Şartnamesine uygun yapılmış tesviye betonu temizlendikten, icap ederse çentildikten ve ıslatıldıktan sonra bunun üzerine, altları temizlenmiş plaklar, derzleri 2 mm. olmak üzere 400 kg. dozlu harçla yerleştirilecektir.
Plaklar birbirinden seviye farkı göstermeksizin, döşeme üzerinde su birikintisi meydana getirmeyecek şekilde, gayet düzgün ve ondülasyonsuz olarak ve istenilen meyilde döşenecektir. Kırık, çatlak ve parça plaklar kullanılmayacaktır. Derzler, plaklar döşendikten iki gün sonra, plakların rengine uygun çimento macunu ile tamamen doldurulacaktır.
Döşeme kaplamalarına başlamadan evvel altında kalacak bilcümle ankastre tesisat ve imalat, daha evvelden yapılmış ve tecrübeden geçmiş olacaktır.
Kaplama işi tamamlandıktan sonra, yüzeylerdeki leke, çimento bulaşıkları v.s. kirler testere tozu, talaş veya bez ile ıslatılmadan iyice temizlenecektir.
Kaplama yüzeyi hiç bir surette taş ve makine ile silinmeyecektir.
Temizleme işinde, bilhassa tuzruhu veya benzeri asit veya alkaliler kullanılmayacaktır.
19.23.1 – Suni Mermer Plaklarla Duvar Kaplaması :
Duvar kaplamasına başlamadan ,evvel kaplama altında kalacak bilcümle ankastre tesis ve imalat daha evvelden hazırlanmış ikmal edilmiş ve tecrübeleri yapılmış olacaktır.
Duvar yüzleri iyice temizlendikten ve ıslatıldıktan sonra evvela 350 kg. çimento dozlu harçla bir çarpma tabaka yapılacak, bunun üzerine 400 kg. çimento dozlu harçla plaklar, aralıkları en çok 1 mm. olmak üzere kaplanacaktır.
Plaklar kullanılmadan evvel, gözden geçirilecek, estetik ve sağlamlık bakımından uygun olmayanlar kabul edilmeyecektir.
Plaklar lüzum görüldüğünde demir kenetlerle duvara tespit edilecektir. Kenet demirleri projesinde gösterilen yerlere, daha evvelden tespit edilmiş olacak, beton yüzeylerde ise, kalıp tahtaları delinmek suretiyle beton dökülmeden yerlerine konmuş olacaktır.
Her sıra yapıldıktan sonra, plâk arkalarına, kumlu çimento şerbeti akıtılacak, boşlukların ve derzlerin dolması temin edilecektir. Şerbetin akmaması için, derzler daha evvelden alçı ile kapatılmış olacaktır.
Bir sıra plâk kaplandıktan sonra, arkasındaki harç ve şerbetin prizini yapması beklenecek, ondan sonra ikinci sıra plâk kaplanacaktır. Ses kontrolü ile arkaları boş kaldığı anlaşılan plâklar sökülüp yeniden yerleştirilecektir.
Kaplamanın üst kısmında, projesinde herhangi bir detay gösterilmemiş ise ve burada sıva yapılmış veya yapılacaksa, plâk üst kısmında aynı cinsten bir terminezon yapılacaktır.
Suhunet farkı çok değişik olan yerlerde; özel şartnamesine göre hareket olunacaktır.
19.24 – Merdiven Kaplamaları :
Mermer, Mozaik, doğal taş ve suni mermer plâklarla yapılan merdiven kaplamaları, döşeme ve duvar kaplamaları şartnamesine uygun olarak yapılacaktır.
a – Mozaik, kaplama, mevcut beton basamaklar üzerine temizi 2,5 cm. kalınlıkta olmak üzere yapılacak yeteri kadar sertleştikten sonra silinip perdahlanacaktır. İstenildiği takdirde ufkî kısımların kenarlarında bordür bırakmak sureti ile orta kısımları taraklanabilir. Basamak dış köşeleri keskin veya yuvarlak olmak üzere düz veya çıkıntılı olarak yapılacaktır.
b – Mermer kaplamalarında basamak kısımları en az 3 cm. rıht ve süpürgelikler 3 cm. kalınlığında olmak üzere tafsilat resimlerine uygun olarak yapılacaktır.
c – Doğal taş ve traverten kaplamaların basamak kısımları en az 4 cm. rıht ve süpürgelikleri ise 3 cm. kalınlığında plaklarla yapılacaktır.
Basamak boyu 1,5 m. kadar olan kaplamalar tek plaktan, daha uzun olanlar ise, boyları 1 m. civarında olmak üzere ekleri şaşırtmalı olarak yapılacaktır. Ancak basamak genişliğinde ek yapılmayacaktır.
d – Suni mermer kaplamaların basamak kısımları en az 5 cm. rıht ve süpürgelik ise 3 cm. kalınlığında olacaktır. Basamak kısımları ile rıht kısımları birleşmeyecek, aralarında 2 mm. kadar bir aralık bırakılacaktır.
Basamak ve rıhtları birlikte yapılmış gönyeli suni mermer plaklarla yapılan kaplamalarda, plaklar mevcut beton basamak yüzleri üzerine harçla oturtulacak, rıht kısımlarına harç konulmayacaktır ve rıhtlar alttaki basamaklar üzerine binmeyecektir. Gerek rıhtlar ve gerekse süpürgelikler ile basamaklar arasında en az 2 mm.’lik bir aralık bırakılacaktır.
e – Mermer, traverten, doğal taş veya suni mermer plaklarla yapılacak iç ve dış denizlikler detay resimlerine tamamen uygun ve kendi şartnamesinde yazılı evsaf ve nitelikte olacaktır.
Kaplama iti sona erince, kaplanan yüzeyler tamamen tahta veya benzeri bir malzeme ile örtülecek, teslim zamanına kadar bu tekilde muhafaza edilecektir.
19.25 – Cam Mozaik ve Benzeri :
Kum ve soda ile renk vermek için oksitlerin karışımının 1200 – 1500 derecede eritilerek yapılırlar. Birim ağırlığı 2,5 kg/cm³ olacak, asitlere ve her türlü hava şartlarına tahammül edecektir. 250 kg/cm² lik basınç altında 1000 m. de aşınma miktarı 2.6 – 3 mm. den fazla olmayacaktır. Dona mukavim olacak, renk ve ebat değişikliği olmayacaktır. Cam mozaikleri 20×20 mm. ebadında muhtelif renkte yapıldığı gibi, 50×50, 20×60, 12×12, 15×30 mm. ebatlarında çarpı şeklinde veya üçgen, çokgen palladiyan, piramidal ve diğer şekillerde de yapılmaktadır. Bunlar genellikle 315×315 mm. ebadındaki kağıtlara yaptırılmış olarak kullanılır. (Bu yaprakların 10, 11, 12 adedi 1 m² olup piyasada karton kutu ve sandıklarla ambalâjlı olarak bulunmaktadır.)
19.26 – Emaye Mozaikler :
Toz haline getirilmiş silis, soda ve pigmentlerin preste sıkıştırılmasından sonra 800 – 900 derecede pişirilmesinden elde edilir. Muhtelif, şekil, renk ve ebatları vardır.
Aynen cam mozaikler gibidir.
19.27 – Cam, Emaye ve Benzeri Mozaiklerle Kaplama Yapılması :
Şartnamesine uygun yapılmış 300 kg. çimento dozlu kaba ve bir defada en çok 10 m².lik yüzeylere 400 kg. çimento dozlu bir ince sıva yapıldıktan sonra Mozaik yapraklar kaplanacaktır. Yapılan ince sıva rutubetini fırça ile su serpilerek nemlendirilecektir. Yapraklar düz bir yere serilerek, Mozaik aralıkları ve üstleri en az 2 mm. kalınlıkta, çimento hamuru ile sıvanacak ve bu yapraklar ince sıva üzerine muntazam, birbirine iyice yanaşacak şekilde yan yana yapıştırılacaktır. Yaprakların yapışması ve düz yüzey sağlanması için geniş yüzlü tahta malalarla üzerlerine vurulacaktır. Yaprak ek yerlerinin belli olmamasına dikkat edilecektir. Yapıştırma işi tamamlanınca macunun sertleşmesi için, bir gün bekledikten sonra yaprakların üzerindeki kâğıtlar bir fırça ve su ile ıslatılarak çıkarılacaktır.
Mozaik aralarını daha iyi olmasını temin için fırça ile Mozaik yüzlerine ince bir macun sürülecek ve bu macun ıslak bez veya üstüpü ile derhal silinecek, bu silme işi yüzler temizleninceye kadar bir kaç defa tekrarlanacaktır. Bundan sonra bol su ile yıkanacaktır. En az üç gün sonra % 5 -10 tuzruhu karıştırılmış su ile mozaikler yeniden temizlenecek ve derhal bol su ile yıkanacak, üstüpü veya benzer bezlerle kurutulacaktır.
19.28 – Cephe Derzleri :
Duvar yüzeylerinde isteğe göre gömme, oluklu ve kabartma derzler yapılır. Derz yüzeyleri 3 – 5 cm. derinliğe kadar kazınıp temizlenecek ve derz işine başlamadan önce derz yapılacak aralıklar bir fırça ile ıslatılacak ve ince derz harcı az sulu olarak aralıklara doldurulup kuvvetlice sıkıştırılacak ve bütün harç kalıntıları temizlenecektir.
Harç yeter derecede suyunu çekip sertlik kazanınca yonu taşlarının (cephe .taşlarının) keskin köşelerinden bir santim kadar içeride bırakılmış olan derz harç henüz tamamıyla sertleşmeden; oluklu derzde ucu çengel şekilde yuvarlatılmış bir yuvarlak demir çubuk ile gömme derzlerde dört köşe demir çubuk ile kabartma derzde ise derzin profiline uygun bir demirle, derz boyunca çekilerek iyice tazyik edilecek ve bu şekilde sıkıştırma işi derz harcı çatlamadan ve iyice sertleşmeye kadar bir kaç defa tekrar edilecektir.
19.29 – Dökme Mozaik Kaplamalar :
a – Döşemeler :
Mozaik kaplanacak beton döşeme yüzeyi iyice temizlenip yıkanacaktır. Tesviye harcı ile yüzey düzgün bir hale getirilecek ve bunun üzerine Mozaik harcı serilip zamanında sıkıştırılacaktır.
Mozaik harcında istenilen büyüklükte mermer pirinci veya aynı sertlikte renkli doğal taş pirinci veya karışımları kullanılacaktır. Mimarlık yönünden harca, taştan başka madensel, kırıntılar da katılabilir.
Çatlamaması için kaplamalar uzun kenarı 1.50 m. ve alanı 2 m²’ den çok olmayan (ve varsa projesine göre bölüntülü) panolar halinde yapılacaktır. Çıtalar ile meydana getirilen bu bölüntülerin birleşme aralıklarına istenildiği takdirde rüberoit, bitümlü macun, yumuşak madensel şeritler, profiller ya da mermer bantlar konulacaktır.
Mozaik döşemenin duvarla birleştiği yerler yuvarlak yapılacak ve istenilen yükseklikte süpürgelikle nihayetlenecektir. Bu süpürgelikler ince daneli pirinçler ile ve döşemeyle bir kenarı bordürü teşkil edecek şekilde yapılacaktır.
Mozaik harcı döküldükten 3-5 gün sonra mermer ve taş pirinci kesitleri iyice meydana çıkıncaya kadar silinecektir. Silinmiş Mozaik yüzey en ufak bir su birikintisi toplanmayacak şekilde gayet düzgün olacak dane boşluğu ya da pürüz göstermeyecek, birleşim kenarları düzgün ve çatlaksız olacaktır.
b – Duvarlarda :
Kaplama yapılacak duvar yüzeyi iyice temizlenecek üzerine, çimento harçla önce kaba sıva yapılacaktır. Bu kaba sıva üzerine istenilen Mozaik harcı ile 1,5 cm. kalınlığında kaplama yapılacaktır. Duvar kaplamaları da panolar halinde yapılacaktır. Mozaik kaplama 2-4 gün sonra silinerek perdahlanacaktır. Betonlanan Mozaik duvar kaplamalar gayet düzgün olacak, boşluk, pürüz ve çatlak göstermeyecektir.
c – Denizlik, Parapet, Limonluk Basamak, Küpeşte ve Benzeri İşler :
Mozaik kaplanacak yüzey iyice temizlendikten sonra üzerine mevcut sıvadan 5 cm. taşımak, ön görünüş kalınlığı, 5 cm. arkaya doğru kalınlık % 10 eğimle artma üzere Mozaik dökülecek, veya aynı şekilde tesviye betonu yapıldıktan sonra üzeri detay resimlerine göre Mozaik ile kaplanacaktır.
19.30 – Şap Kaplamalar :
Şap kaplamalar genellikle döşemelerde tesviye betonu, duvarlarda kaba sıva üzerine yapılacaktır. Özel durumlarda tesviye betonsuz ve kaba sıvasız da yapılabilir.
Teknik şartlarına uygun yapılmış tesviye betonu prizini yapmadan veya sıva tamamen kurumadan üzerine (birim fiyatındaki dozaj ve kalınlıkta) şap yapılacaktır.
Yüzey düzgün hale gelecek şekilde mastarlanacak hafif basınca dayanacak kıvama gelince de madeni mala ile hiç bir iz bırakılmadan perdahlanacaktır.
Açıkta yapılan şap işlerinde, güneş, yağmur ve dondan korumak için şap yüzeyi kağıt, hasır, kum, talaş ve benzeri malzeme ile örtülmelidir.
Şap prizi tamamlama ve çatlamaları önlemek amacıyla mevsime göre yeteri kadar sulanacak ve gerekli sürede nemli tutulacaktır.
Geniş şap kaplamalarda, isteğe veya detay resmine uygun bölüntüler yapılacaktır.
Şap kalınlığına göre kullanılacak rendeli çıtalarla yapılacak bu bölüntülerin parça büyüklükleri uzun kenarı 1,50 m. yi aşmamak üzere 2.00 m² yi geçmeyecektir. Döşemede yapılan şap duvar yüzeyinde devam ediliyorsa köşeler yuvarlatılacaktır.
Bu durumda döşeme ile duvarın birleştiği yerlere ayrı olarak şerit halinde derzli şap süpürgelik yapılacaktır.
Şap yüzeyleri mastarında yapılacak; çukurluklar, pürüzler bulunmayacak; bölüntü aralarına rüberoit ya da başka bir fuga malzemesi konulacaktır.
Üst tabaka harcına boya katılmak suretiyle şapa istenilen renk sağlanır. İstendiğinde yüzeyler yivli, tırtıklı ve damalı yapılabilir.
19.31 – Mala Perdahlı Yüzey Yapılması :
Beton, betonarme, tesviye betonu döküldükten ya da serildikten sonra prizlerini yapmadan önce m²’ye 2,5 kg. çimento serpilerek mala ile yüzey düzeltilerek şap görünüşü elde edilecektir.
Bu perdahlı yüzey genellikle parke, polivinal kaplamalar v.b. altlarına yapılır.
19.32 – P.V.C. (Polivinli Klorûr) Döşeme Kaplamalar, ve Vinil – Asbest Termoplastik Döşeme Kaplamaları :
P.V.C. yer döşeme kaplamaları, termoplastik bağlayıcı vinil klorür plomiri veya kopolimeri ile değişik dolgu maddeleri ve pigmentlerden imal edilen, düzgün yüzeyli, kare, kare dikdörtgen veya çokgen levha şeklinde, genellikle döşemelerde kullanılan bir inşaat malzemesidir.
(Bu malzeme 624 No.lu Türk Standartlarına uygun olacaktır.)
P.V.C. döşeme karoları; nakliye esnasında ıslanmayacak veya kızgın güneş altında bırakılmayacaktır.
Üst üste 5 kutudan fazla kutu konmayacak, rutubetsiz, kuru, çok sıcak olmayan yerlerde stok edilecektir.
İstif esnasında kutuların kenarlardan taşmamasına, düzgün bir şekilde üst üste konmasına bilhassa dikkat edilecektir.
Döşeme kaplaması yapılan yerlerde: Badana, boya, elektrik, kalorifer tesisatı, fayans, cam gibi bilcümle işlerin bitiminden sonra P.V.C. döşeme kaplamasına başlanacaktır.
P.V.C. serilecek asgari 2 cm. kalınlığında 500 dozlu şap döşeme yapıldıktan sonra 15 gün bekletilmiş olacaktır.
P.V.C. döşeme kaplaması döşenmeden evvel, mevcut zemin temizlenip yıkanacak ve iyice kurutulacaktır.
Rutubeti iyice kaybolmamış zeminler P.V.C. döşeme kaplaması yapılmayacaktır.
P.V.C. döşeme karoları özel yapıştırıcısıyla, birbirine tamamen bitişik aralık kalmayacak şekilde, düzgün, kabarıksız, dalgasız olarak yapıştırılacaktır.
Üzerinde leke, yağ yapıştırıcı madde kalıntıları vesaire bulunmayacak temiz bir şekilde cilalanarak teslim edilecektir.
19.33 – Plâstik Esaslı Döşemeler :
Nesci sıkı, elastiki, su geçirmez ateşe mukavim, altı mantar veya bezli veya kanaviçeli olacaktır. En az 1.5 mm. normal 2-3 mm. kalınlıkta ve 2 m. genişliğinde, yeknesak renkte olacak, büküldüğü zaman kolaylıkla kırılmayacaktır.
Rulolar dikine konarak muhafaza edilecek, istenilen elastikiyeti iktisap edebilmesi için rulolar açılmadan evvel bir kaç saat sıcak bir yerde bırakılacaktır. Bozuk olanlar katiyen kullanılmayacaktır.
Döşenecek yerde iki gün serili olarak bırakılacak, iki gün sonra yapıştırma işine başlanacaktır. Yapıştırma işi gayet itinalı olacak, ek yerleri muntazam birleşecek, duvar diplerinde katlama, hiç bir yerde kırıklık, ondülasyon olmayacaktır. Kaplama yapılırken kesin bir zaruret olmadıkça küçük parça kullanılmayacaktır. Döşeme işi bittikten sonra üzerleri süpürülecektir, temizlenecektir.
Not : Ahşap döşeme üzerine plastik esaslı malzeme döşenecekse 2 mm.lik mukavva serilecek, şap Mozaik döşeme üzerine mukavva serilmeyecektir.
