Karar vermek sizin için zor mu? Bir karar verdikten sonra yaptığınız şeyden şüphe ediyor ve bunun sizin için en doğru karar olmadığından mı endişe ediyorsunuz? Yalnızca fikrinizi hızla değiştirmek için mi karar alıyorsunuz? Aldığınız pek çok karardan pişmanlık duyuyor ve “Hayatım farklı olsaydı” mı diyorsunuz?
Başınızla onayladığınızı görür gibiyim. Kişisel değerlerinizden emin olduğunuz takdirde kararlarınızın yüzde yüz daha iyi olacağını garanti edebilirim. Bu değerler, etkili karar almanın temelini oluşturur.
Değer ve değer sistemi nedir?
Kişisel ve/veya kültürel bir değer, mutlak ya da göreceli bir etik değerdir; etik eylemin temelinde bu değer varsayımı bulunabilir. Değer sistemi, değer ve önlemlerden oluşan tutarlı bir settir. Ana değer ise diğer doğruluk değer ve önlemlerinin dayandığı temeldir.
Kişisel değerler
Değerler, bir kimsenin hayatta neyin önemli olduğuna dair sahip olduğu yargılardır. Değerler, her kültürün ayrılmaz bir parçasıdır. İnançlar ve dünya görüşleri ile birlikte davranışı üretir. Ortak bir çekirdek değerler setinin paylaşıldığı bir kültürün parçası olmak, beklenti ve öngörülebilirlik yaratır ki, bu iki bileşen olmadan söz konusu kültür parçalanır ve üyeleri, kişisel kimliklerini ve değer hislerini kaybeder. Değerler, insanlara neyin iyi, avantajlı, önemli, faydalı, güzel, arzu edilir, uygun, vb. olduğunu gösterir. İnsanların yaptıkları şeyi neden yaptıkları sorusuna yanıt verir. Değerler, insanlara hayatta kalmaya dair ortak sorunları çözmede yardımcı olur. Zamanla, insan gruplarının günlük hayatlarında önemli buldukları geleneklerin köklerini oluşturur. Değerler, olumlu ya da olumsuz olabilir; bazıları yıkıcıdır. Diğer kültürlerin insanlarını anlamak için, davranışlarının ardındaki değer, inanç ve varsayımları anlamamız gerekir.
Kendinizi anlamanız için önce kendi değer sisteminizi anlamanız önem taşır. Kararlarınızı belirleyen ve hayatlarınızı yönlendiren değerleriniz vardır. Bireyselliğinize değer veriyor ve buna bağlı olarak sorumluluk alıyor olabilirsiniz, kendinize güveniyorsunuzdur ve kendinize saygı duyuyorsunuzdur. Doğruluğa değer veren insanlar, kendilerine yalan söyleyemezler. Aile ya da arkadaşlığa değer verenler, diğerlerinin iyiliği için kişisel çıkarlarını arka plana iterler. İyiliğe değer verenler, yanlış olduğunu bildikleri birşeyi yapamazlar. İlişkilerinizde ve diğer insanlarla etkileşimlerinizde değerlerinizi dile getirirsiniz. Örneğin, sadık, güvenilir, dürüst, cömert, güven dolu, mert olmak. Daha fiziksel bir seviyede, yaptığınız her işte temizliğe, dakikliğe, düzenliliğe, hatasızlığa ve kaliteye büyük değer veriyor olabilirsiniz.
Kişisel değerleriniz konusunda açık ve net olmak, hayatınızı nasıl yaşayacağınıza ilişkin bir mavi kopya ya da plana sahip olmak gibidir. Belli durumlarda ya da değer sistemi sizinkinden farklı olan birinin yanında kendinizi neden rahatsız ve huzursuz hissettiğinizi anlamanıza yardımcı olur. İşinden nefret eden müşterilerle çalıştığımda şunu görüyorum; işverenin eylem ya da davranışı kişinin değer sisteminin sınırlarının ötesine geçiyor. Örneğin bir müşterim, yaratıcı olmaya ve hedefler karşılandığı müddetçe işleri kendi bildiği yolda yapma esnekliğine sahip olmaya değer veriyordu. İşvereni, gittikçe artan bir baskıyla, önceden belirlenmiş bir sürece uymasını istiyordu. Bu da müşterimin kendini stresli, sinirli ve kızgın hissetmesine yol açıyordu. Yaratıcılığa ve esnekliğe o kadar değer veriyordu ki işini değiştirme kararı aldı ve şu anda katkılarına değer veren başka bir şirkette çok daha mutlu çalışıyor.
Bireylerin değerlere sahip olması gibi işletme ve kurumların da değerleri vardır. Aslında, herhangi bir şirketi inceleyecek olsak, başarılarının temelinde bir ya da daha fazla kurumsal değerin yattığını görebiliriz.
Apple’ın modern teknolojiyi insanlar için kolay hale getirme yönündeki vizyonu, iPod, iPhone ve iPad ile önemli gelişme kaydetti.
McDonalds’ın çekirdek değerleri arasında müşterilere benzersiz seviyelerde Kalite, Hizmet, Temizlik ve Değer sunmak yer alıyor. Ekiplerine değer veriyorlar ve hem çeşitlilik sergileyen hem de iyi eğitimli bir ekiple çalışmaya özen gösteriyorlar.
Marriott Hotels değerler seti ise dünyada faaliyet gösterdikleri hemen her yerde kalite, tutarlılık, kişiselleştirilmiş hizmet ve itibardan oluşan benzersiz bir harmandır.
Halihazırda bir kurumda çalışıyor ve yaptığınız işte kendinizi mutsuz hissediyorsanız, bu durum, kişisel değerleriniz, sizin için önemli olan şeyler ve kurumun değerleri arasındaki çatışmadan kaynaklanıyor olabilir. Çekirdek değerlerini ya da politikalarını onaylamadığınız bir kurumda çalıştığınızda, kendinizi huzursuz, hoşnutsuz, hatta gergin hissedebilirsiniz. Öyleyse, onaylamadığınız birşey olup olmadığını iyice düşünün. Kendi kişisel değer ve inançlarınıza ters düşen bir şekilde davranmanız mı isteniyor?
Hayatta kendi kişisel değerlerinizi bir kez belirlediğinizde, hayatınızın bazı alanlarında yaşadığınız memnuniyetsizliğin nedenlerini daha iyi anlayabilirsiniz.
Yazar: Noelyne Jones
