‘Artık geçmişi kopya etmek istemiyoruz’ diyen Türk mimarlar, dünya çapında ses getirecek bir cami yapmak için fırsat kolluyor… Kimi balık kılçığını, kimi bir uzay üssünü, kimi ise yağmur damlasını andırıyor…
Türkiye’nin dört bir yanını artık sürrealist camiler süslüyor. Dünyada dini yapılardaki modern mimari yarışı artık Türkiye’ye de sıçradı. Mimar Sinan’ın torunları Türk mimarlar “Bilim çağına uygun tasarımların zamanı geldi” diyerek birbirinden ilginç cami projeleri için kafa patlatıyor ve bunları hayata geçirmek için fırsat kolluyor. Hepsinin hedefi ortak: Geleceğe bir miras bırakmak.
Başbakan’a gidiyorlar
Ankara’daki Doğramacızade Camii, Mogan Camii, Nevşehir’deki Derinkuyu Park Camii, Bursa’daki Eyüp Yıldız Camii, Düzce’deki Akçakoca Merkez Camii, Esenler Cumhuriyet Camii, Karacaah-met’teki Şakirin Camii ve daha yüzlercesi. Kimi büyük kimi küçük olan modern mimariyle tasarlanmış camiler, son dönemindeki değişimin önemli bir göstergesi. “Geçmişi kopyalamaktan vazgeçip çağa uygun teknolojilerle farklı projelere imza atmalıyız” diyen mimarlar Başbakan Erdoğan’dan da görüşme talep etti. Geçen günlerde İstanbul’da TOKİ tarafından Selimiye Camii’nin bir benzerinin yapılacağı yönündeki haberler üzerine harekete geçen Türkiye Serbest Mimarlar Derneği, bu konuda dünyada ses getirecek projelere imza atmak için kendilerine bir fırsat tanınmasını istiyor. Başbakan’a gidecek olan mimarlar “Dünyada aynen tekrarlanan bir dini yapı yok. Ne Tac Mahal ne St Pieerre ve ne de Notre Dame Katedrali’nin tekrarı düşünülmüştür. Fırsat verin ortaya konacak çağdaş eserle hepimiz gurur duyalım” diyecek.
Uzun vakit geçirilmeli
Serbest Mimarlar Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Yurdanur Sepkin, Türkiye’de de cami yapımında önemli adımlar atılmaya başlandığını ama daha etkili projelerin hayata geçirilmesi gerektiğini söylüyor. Sepkin, “Bugün sayıları 35 bine ulaşan mimarlarımızın hazırladığı projeler, tüm yakın çevre ülkelerde Asya ve Avrupa’da inşa ediliyor. İbadet mekânlarında 500 yıl önceyi yaşatmaya gerek yok. Umuyoruz ki büyük cami inşa edilecek yer için, ulusal mimari proje yarışması gündeme gelir. Aydın kesim bunu istiyor” açıklamasını yapıyor. İzmir Mimarlar Odası Başkanı Hasan Topal da artık camilerin de çağın sanat, bilim ve teknolojisiyle yapılması gerektiğini belirterek, “Geleceğe bir miras bırakmak istiyorsak bunu yapmamız gerekiyor” diyor.
Topal, Türkiye’de 70 binin üzerinde cami olduğunu ve bunların çok küçük bir kısmının mimar eliyle tasarlandığını açıklıyor. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi ve aynı zamanda CAG Mimarlık Atölyesi’nin sahibi Celal Abdi Güzer, “Sosyal yaşamda, haberleşmede ve daha birçok konuda çağı yakalıyoruz ama dini yapılarda bunu yapamıyoruz. Uluslararası ortama bakıldığında dini yapıların kentlerin simgeleri olduğu görülüyor. Bizim de 60 tane cami yapacağımıza 1 tane ama önemli bir projeye imza atmamız gerekiyor” diyor. Camilerin insanları gündelik yaşamdan koparan yapılar olması gerektiğini belirten Güzer, şöyle devam ediyor: “Özensiz yapılan projeler nedeniyle camiler alelacele girilip çıkılan bir yer haline geliyor. İstanbul’da yapılmak istenen cami iktidarın dönemsel gücünü, modern ve çağdaş mimarlığı göstermek için bir şans.” Mimarların ortak görüşü ise Diyanet’in modern mimariye sıcak baktığı yönünde. Ama tepkiden çekindiği için modern mimarinin dini yapılarda çok fazla kullanılamadığı belirtiliyor. Mimarlar, bütçesi ya da arsası Diyanet’ten olan projelerin onay almakta zorlandığını anlatıyor.
Mart ayında Kayseri Büyükşehir Belediyesi “Büyük Usta Mimar Sinan’ın Anısına Cami Mimarisi Üzerine Fikir Yarışması” düzenledi. Başbakan’a sunulacak raporda yarışmada ödül kazanan tasarımlara da yer verildi.
Doğramacızade Ali Sami Paşa Camii
Türkiye’de modern camilere gösterilen başarılı örnekler arasında Ankara’daki Doğramacızade Camii gösteriliyor. İhsan Doğramacı’nın, babası adına Bilkent’te yaptırdığı ‘Doğramacızade Ali Paşa Camii’ çok lüks olarak inşa edildi. Camide konferans ve sergi salonları, yaşlılar için asansör ve yürüyüş bantları da yer alıyor.
Derinkuyu Park Camii
Nevşehir’deki Derinkuyu Park Camii de başka bir örnek. Uzun yıllarda yurtdışında ve İstanbul’da yaşadıktan sonra memleketi Nevşehir’e dönen heykeltıraş Hakkı Atamulu’nun imzasını taşıyor. Derinkuyu Park Camii’nin mimarisi önce halkın tepkisine neden oldu. Caminin taşlandığı bile belirtiliyor.
Şakirin Camii
İstanbul’daki Şakirin Camii, Semiha Şakir Vakfı tarafından yaptırıldı. Caminin tasarımcısı Zeynep Fadıllıoğlu. Kubbe İngiliz sanatçı Arnold Chan, küçük havuz heykeltıraş William Pye, minber Marmara Üniversitesi Resim Bölümü Başkanı Tayfun Erdoğmuş, avizeler ise vitray ustası Orhan Koçan ve Nahide Büyükkaymakçı imzası taşıyor.
Akçakoca Merkez Camii
Farklı bir mimari de Düzce’de hayata geçirildi. Mimar Ergün Subaşı’nın Akçakoca Merkez Camii’nde Selçuklu’nun sekizgen çatısı, Türk otağı ve modern mimariyi harmanlandığı belirtiliyor. Camide sekizgen bir kubbenin altında, kolonu olmayan bir yapı var. Kubbe kendi kendini taşıyor. Camiye 15 yılda 1.6 milyon dolar harcandı.
Dünyadan örnekler
Dalokay hayalini Pakistan’a yaptı
Türkiye’nin ünlü mimarlarından Vedat Dalokay’ın Pakistan’da yaptığı proje dünyada en başarılı örnekler arasında gösteriliyor. Dalokay, yıllar önce Ankara Kocatepe Camii için yapılan yarışmayı modern projesiyle kazanmasına rağmen tepkilerden dolayı hayata geçirememişti. Dalokay, bunun üzerine modern cami projesini Pakistan’da yaptı.
Köln’e 25 milyon euroluk cami
Avrupa’nın en modern cami ve kültür merkezinin temeli Köln’de atıldı. Diyanet İşleri Türk İslam Birliği (DİTİB) caminin dinler arası diyaloğa katkıda bulunmasını amaçlıyor. DİTİB Merkez Camii için düzenlenen uluslararası yarışmaya 100’den fazla mimar katılmıştı.
Proje bazı grupların itirazlarına rağmen hayata geçirildi. Cami için belirlenen maliyet yaklaşık 25 milyon euroydu.
Radikal/Sibel CİNGİ
