Mermer nedir ve ülkemizdeki çeşitleri
Madeni elementler bakımından mermer; bileşiminde %75 üzerinde kalsiyum karbonat bulunan, genellikle renkli, perdahlanmaya (şekillendirilmeye) elverişli, billurlaşmış sert kayadır.
Mermer, taneleri kalsit (kalsiyum karbonat) ya da dolomit (kalsiyum ve magnezyum çift karbonatı) ya da her ikisinin karışımından oluşan ince billurlu bir kayadır. Mermer’i kireçli kayalardan ayıran billurlaşma, jeolojik başkalaşımın sonucudur. Bütün jeoloji çağlarında ve eski toprakların büyük bir bölümünde mermere rastlanır.
Mermerler ya katkısız beyaz (yalnız kalsitten) ya da bileşimine karışmış metal oksitlerlerin ve organik maddelerin etkisiyle sarı, kırmızı, yeşil, esmer, gri ve siyah renkli, bazısı da türlü renklerde damarlı olur. Ayrıca mermer, genellikle kolay işlenmeye ve perdahlanmaya elverişli bir kaya türüdür. Bütün bu özellikleri nedeniyle mermer hem heykelcilikte, hem de yapı işlerinde ve bezemede (dekorasyonda) çok kullanılır. Tıkız kireçli taşlara da mermer denilir.
Mermer, yapı işlerinde ve diğer bezeme alanlarında kullanılmadan önce bir dizi işlemden geçmektedir. Öncelikle bu kayaçlar, taş ocaklarında hava basınçlı tabancalar, kamalar veya patlayıcı özellikteki çeşitli maddeler ile dört köşe olarak çıkarılır. Ayrıca bu bloklar özel tekniklerle biçilir ve istenen boyutlarda küçük bloklara ayrılır. Genellikle maden ocaklarından işletmelere gönderilmesi için ağır vasıtaların taşıyabilecekleri kasa boyutlarına göre biçilirler. Sonrasında elmas tozlu disk testereler ile ince levhalar haline getirilirler ve daha küçük işlemler için şekillendirilirler.
Ülkemiz eski dünya toprakları üzerinde yer almasından ötürü pek çok değerli madene sahiptir. Bunlardan biri de mermer madenleri. Ne var ki günümüzde mermer sanayinde lider ülke İtalya’dır ve bu sanayi kolundan çok büyük gelir elde etmektedir.
Türkiye mermerleri cinslerine göre dörde ayrılır;
1. Az billurlu ve ışık geçirmeyen mermerler. (Marmara adası “beyaz-gri”), Gebze (elma çiçeği), Afyon (şeker, sarı, kaplan postu), Bilecik (pembe), Ankara (bej ya da damarlı), Hereke (Hereke pudingi), Kırşehir (zeytin yaprağı, sedef), Kütahya (Antep fıstığı rengi), Geyve (maun), Kayseri (siyah), İzmir (beyaz).
2. Çok billurlu, damarlı ve ışık geçirgen oniksler (akik ve albatr cinsi). Seben-Bolu (beyaz, yeşil fonlu), Söğüt-Bilecik (yeşil, sarı, çaltıtaşı), Yunus Emre-Eskişehir (kahverengi), Turhal (yeşil, sarı), Tokat (yeşil), Salanda-Nevşehir (yeşil).
3. Kalsiyum karbonatlı suların bıraktığı, yapıları delikli çökeltilerden oluşan pamuktaşları; Afyon (sarı), Denizli (sarı), Kütahya (açık kahverengi), Maliköy (beyaz), Pamukkale (beyaz).
4. İyi kenetlenmiş billuru çok sert taşlardan oluşan diyabazlar; Gemlik (yeşil).
Bu detayların dışında mermer; lüksün ve kaliteli yapıların bir simgesidir. Zamana meydan okuyan fiziksel yapısı ve göz alıcı işçilikleri ile kendisini ön plana taşıyan bir taştır. Kim bilir bir gün elmas’tan bile değerli olabilir…
