Turan Alkan, Zaman Gazetesi’ndeki bugünkü köşesinde “TOKİ yönetiminin açıklaması” başlıklı yazıyı kaleme aldı…
Gazetenizin 15 Ocak 2012 tarihli Pazar ekinde yayınlanan, “TOKİ’nin ufku var mı, ufku?” başlıklı yazınızdaki görüşleriniz üzerine aşağıdaki hususları bilginize sunarak değerlendirmelerinize katkıda bulunacağımız düşüncesindeyiz.
İdaremiz, 58, 59, 60 ve 61. hükümetlerimizin acil eylem planı ve hükümet programlarında yer verilen hedefler çerçevesinde, gecekondu dönüşüm/kentsel yenileme projeleriyle, belediyelerle işbirliği içinde çağdaş şehirler üretilmesini ve şehirlerin günün değişen koşullarına daha iyi yanıt verebilecek duruma getirilmesini hedeflemektedir. Bunun yanı sıra kentlerimizdeki gecekondulaşmanın önlenmesi, mevcut gecekondu alanlarının dönüştürülmesi ve dar gelirlilerin kira öder gibi kısa sürede ev sahibi olmaları da amaçlanmaktadır.
Türkiye’deki gecekondu ve kaçak yapılaşma alanları sadece bireyin ve grupların bilgi eksikliğinden ya da yanlış davranışlarından kaynaklanmadığı gibi, çözümü de bireylere ve gruplara bırakılmayacak kadar önemlidir. İdaremizce ciddiyetle ele anılan dönüşüm projeleri aynı zamanda sosyal devletin yükümlülüğü olarak görülmektedir. Sorunların çok yönlü olması bireyin ve grupların bu sorunların üstesinden yalnız başlarına gelmelerini engellemektedir.
Kentsel yenileme projeleri bire bir halk ile muhataplığından dolayı gerçekten zor projelerdir. Bu projelerde, kamu menfaatini düşünürken karşınızdaki halkı da mağdur etmeden sonuca ulaşmak ve bunun yanı sıra kentin köhnemiş bölgelerini de rehabilite etmek ana hedeftir. Bu kapsamda gecekondu dönüşüm projelerinin en zor tarafı halkı proje konusunda ikna etmek, mevcut yaşam standartlarına uygun yeni yaşam alanları oluşturmak ve yeni hayata adaptasyon konusunda sosyal içerikli projeler geliştirmektir. Hak sahiplerini yeni hayatlarına adapte ederken sosyal kriterleri de gözeterek mümkün olduğunca kişilerin eski yaşam standartlarına en uygun projelerin seçilmesi yönünde çaba sarf edilmektedir. İdaremiz bu anlamda Stratejik İletişim Konsepti oluşturma yönünde çalışmalarını sürdürmektedir.
İdaremiz tarafından gerçekleştirilen sosyal konut uygulamalarında gelinen seviye itibariyle konut üretimi esnasında kullanılan mimari projelerle ilgili yapılan eleştirel tespitlere ilişkin olarak gerekli çalışmalar yapılarak elde edilen projeler doğrultusunda ihaleler gerçekleştirilmektedir.
Bahse konu çalışmalar kapsamında; 2009 yılında İdaremizce “İstanbul Kayabaşı Bölgesi İçin Mimari Proje Fikir Yarışması” açılmış, yarışmada eşdeğer ödül alan mimari fikir projelerinden birisi ile uygulamaya yönelik proje çalışmalarına başlanılmıştır. Tünel kalıp sisteminin elverdiği oranda farklı türdeki plan şemalarına sahip konut tipleri üzerinden yöresel ve bölgesel özellikleri de yansıtacak tarzda siluetler elde edilmeye azami gayret gösterilmiştir. Elde edilen projelerle 822 adet konut uygulamasına ilişkin olarak gerekli ihale işlemleri tamamlanmış olup, projenin uygulanmasına yönelik olarak mahallinde imalatlara başlanılmıştır. Ayrıca Kayabaşı bölgesinde, eşdeğer ödül alan yarışmacılarla, farklı konut tipleri üzerinden yapılan proje çalışmalarına da halen devam edilmektedir. Bununla birlikte İdaremize ait Ankara Beypazarı, Bolu Göynük, Trabzon Arsin, Rize Çamlıhemşin ve Erzincan Kemaliye toplu konut uygulamalarında da Kayabaşı örneğinde olduğu gibi tünel kalıp sisteminin elverdiği oranda İdaremize ait konut tipleri üzerinden yöresel ve bölgesel özellikleri de yansıtacak tarzda siluetler elde edilmiştir. Kuzey Ankara kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında kullanılan konut tipleri de tünel kalıp sistemi esas alınarak bölgede yaşayan ancak dönüşüm kapsamında evleri yıkılan hak sahiplerinin ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde projelendirilmiş olup, hak sahiplerinin sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla da sosyal donatı binaları inşa edilmiştir.
Bununla birlikte İdaremizce hızlı konut üretimi çalışmalarında kolaylık olması amacıyla tercih edilen tünel kalıp sistemi yanında konvansiyonel sistemde de konut üretimine yönelik proje çalışmaları yapılmaktadır. Şöyle ki; halen uygulama imalatları devam eden İstanbul Fatih Sulukule kentsel dönüşüm çalışmalarında yöresel, bölgesel ve de özellikle orada yaşayan Roman vatandaşlarımızın kültürel özelliklerini de yansıtan konvansiyonel kalıp sistemin sağladığı kolaylıklar sayesinde yakın komşuluk ilkesi içerecek şekilde az katlı, iç bahçeli ve yerleşik sokak kültürünü tamamlar nitelikte konutlar projelendirilmiştir.
Ayrıca Ilısu Barajı ve HES Projesi Yeniden Yerleşim faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak, İdaremiz, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ve Afet İşleri Genel Müdürlüğü koordinasyonunda “Ilısu ve Yusufeli Barajları Göl Sahasında Kalan; Batman-Hasankeyf İlçesi 3 Belde ve 105 Köyde Kentsel Yeni Yerleşim Alanı ile Artvin-Yusufeli İlçesi ve 20 Köyde Kentsel Yeni Yerleşim Alanına Ait İnşaat Öncesi, İnşaat Aşaması ve İnşaat Sonrası Danışmanlık Hizmetleri İşi” kapsamında halen inşası devam eden 48 adet afet konutu ve inşa edilecek olan diğer konut ve sosyal donatı ile kamu binalarında da konvansiyonel sistemde, Sulukule örneğinde de olduğu gibi yöresel, bölgesel ve de özellikle orada yaşayan vatandaşlarımızın kültürel özelliklerini de yansıtacak şekilde projelendirme çalışmaları yapılmıştır. Kuzey Ankara kentsel dönüşüm alanı içerisinde kentsel dönüşüm çalışmaları dışında olmak üzere konvansiyonel sisteme uygun olarak geleneksel Osmanlı ve Selçuklu mimari özelliklerimiz esas alınmak suretiyle ve bir mahalle ortamı oluşturulacak şekilde 300 adet konut ve 41 adet villadan oluşan toplam 341 adet konut projelendirilmiş olup inşaat imalatlarına başlanılmıştır.
İdaremizce hızlı konut üretimi amacıyla halen kullanılmakta olan tünel kalıp sisteminin mimari olarak getirdiği kısıtlamalar bilinmekle birlikte tünel kalıp sistemin elverdiği oranda değişik ve farklı tarzda proje çalışmaları yapılmakta, aynı zamanda yine İdare’ye ait diğer işlerde de konvansiyonel kalıp sistemiyle yöresel, bölgesel ve kültürel özelliklere uygun projelendirme çalışmaları yapılmaktadır.
TOKİ, hükümetin planlı kentleşme ve konut üretim seferberliği çevresinde 2003-2011 yılları arasındaki 8 yıllık dönemde, daha önce hayali bile kurulamazken 500 bin konut rakamını aşmış bir kuruluştur. İnşa edilen konutlarımızın birçoğu yoksul ve alt gelir grubuna ait yurttaşlarımıza verilmiş olup bu kişiler kira öder gibi konut taksitlerini ödemektedirler. Başını sokacak bir ev arayışında olan bu insanlarımızın nitelikli, sağlıklı ve yaşanabilir sosyal çevreleri ile bir bütün konutlarında mutlu bir hayat sürdürmeleri hedefimizdir.
Gecekondu tarzı yapılar hiçbir yasa ve yönetmelik hükümleri gözetilmeksizin elde edilen arazi parçaları üzerine yapılan, plansız, programsız ve herhangi bir altyapısı olmadan inşa edilmişlerdir. Görsel anlamda ilk bakışta göze hoş görünmekle birlikte bu tür yapıların ülkemizde yaşayan tüm bireylerin hakları çiğnenerek yapıldığı ve maalesef halen de yapılmaya devam edildiği unutulmamalıdır. Bu tür alanlarda yaşamadan sadece görsel anlamda konuyu değerlendirmenin, olayı bütüncül değerlendirmeden uzak kısır bir yaklaşım olduğu açıktır. Oysaki İdaremiz çeşitli araştırma kuruluşlarına kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri memnuniyet anketi hazırlatmış ve ortalama % 85 hak sahibi memnuniyetinin olduğu ortaya çıkmıştır.
Öte yandan bahsi geçen yazınızda yer verilen fotoğraftaki bloklar, kentsel dönüşüm projesi için yapılan konutlar değildir. İdaremizce 2008 yılında ihale edilen ve boş mülkiyet üzerinde inşa edilen Ankara Mamak’taki 510 konut inşaatı işine aittir.
İdaremiz mimari projelerle ilgili yapılan eleştirel tespitlere ilişkin olarak gerekli çalışmaları sürekli yapmakta, kendini sürekli yenilemekte ve bu çalışmalar sonucunda elde edilen projeler doğrultusunda ihaleleri gerçekleştirmektedir. Hal böyleyken; bir fotoğraftan yola çıkarak, genel bir değerlendirme yapmadan “TOKİ’yi ufuksuzlukla” itham etmek özveri ile görev yapan TOKİ çalışanları için büyük bir haksızlıktır. Konuyu bu bilgiler dahilinde tekrar değerlendirmenizi diler saygılar sunarız.
Zaman/A. Turan Alkan
