Kanun çıkarıldı ama tarım arazileri korunamadı. Son 10 yılda 825 bin hektar tarım dışına çıkarıldı, 96 bin hektar için tarım dışı kullanım izni verildi.
Tarım arazilerinin, tarım dışı kullanımında büyük artış var. Önlemek için çıkarılan kanun sonuç vermemiş gözüküyor. Kanundan sonra tarım dışına çıkan arazi miktarı, kanun öncesinden daha fazla. Tarım arazilerine koruma Temmuz 2005’e kadar yönetmelikle yapılıyordu. 2001-2005 arasında Toplamda 415 bin hektar alan tarım dışına çıkmıştı. Kanunun çıktığı Temmuz 2005’ten 2010 sonuna kadar ise 425 bin hektar tanm alanı dışına çıkarıldı. Yani 9 bin hektar daha fazla arazi tarım dışına çıkanlmış oldu.
İrtifak hakkı tesislerinde durum daha da olumsuz görünüyor. 2001 – 2005 arasında irtifak hakkı verilerek tarım dışına çıkarılan alan miktarı 13 bin 908 hektar. Kanunun çıktığı tarihten 2010 sonuna kadarki dönemde ise 82 bin 417 hektar Böylece kanundan önce toplamda 415 bin 921 hektar, kanundan sonra ise 507 bin 411 hektar alan tarım dışına çıkarıldı. Daha dikkat çekici bir durum, irtifak hakkı verilerek tarım dışına çıkarılan arazi miktar 12’ye kadarmış.
Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun çıktığı 2005 Temmuz’undan 2010 yılı sonuna kadar 507 bin hektar arazi tarım alanı dışına çıkarıldı.Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun çıktığı 2005 yılı Temmuz ayından 2010 yılına kadar 507 bin hektar alan tarım dışı amaçla kullanılmak üzere tarım alam dışına çıkarıldı. Son 10 yılda tarım alan dışına çıkarılan arazi miktarı 1 milyon hektara yaklaştı. Bu alan 16 milyon hektarlık ekilen alanın yüzde 5.6’sına, tüm tarım alanlarının ise yüzde 3.8’ine karşılık geliyor. Türkiye bir yandan, ‘İyi Tarım Uygulamaları’ ile tarımsal üretimde kaliteyi artırmaya, diğer yandan verilen desteklerle tarımsal üretim miktarım artırmaya çalışırken tanım alanlarının korunması konusunda ise geriye doğru bir gidiş gözleniyor. Türkiye’de tarım alanlarının korunması 2005 yılı Temmuz ayına kadar yönetmeliklerle güvence alüna almıyordu. 2001 yıkıdan bu tarihe kadar 402 bin 13 hektar arazinin tarım dışı amaçla kullanılmasına izin verildi. Aynı dönemde 13 bin 908 hektar arazinin ise yine tarım dışı amaçlı kullanılması için irtifak hakkı tesis edildi. 2001-2005 Temmuz dönemindeki 4.5 yılda toplam 415 bin hektar alan tarım dışı kullanıma açıldı.
Kanunla irtifak hakkı büyüdü
2005 yılı Temmuz ayında 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu yürürlüğe girdi. Başka bir ifade ile o ana kadar yönetrfifelikle korunan tarım alanları artık kanun ile koruma altına alınmış oldu. Ancak 2005-2010 döneminde koruma altındaki alanlardan 424.9 bin hektarının amaç dışı kullanımı için yapılan başvuru kabul edildi ve 82.4 bin hektar arazi için irtifak hakkı verildi. Böylece 507.4 bin hektar alan amaç dışı kullanıma açılmış oldu. 2001-2010 yıllan arasında ise amaç dışı kullanıma açılan arazi miktar 923 bin 332 hektara ulaştı.Bu rakam 16 milyon hektarlık ekilen arazinin yüzde 5.6’smı, 24 milyon hektarlık, ekilen alan, bağ, bahçe ve sebze alanlarından oluşan toplam tanım alanının ise yüzde 3.8’ni oluşturdu.
5403 Sayılı Kanunun amaç dışı kullanıma ilişkin hükümleri Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri İle sulu tarım arazileri tarımsal üretim amacı dışında kullanılamaz. Ancak, alternatif alan bulunmaması ve Toprak koruma Kurulu’nun uygun görmesi şartıyla;
a) Savunmaya yönelik stratejik ihtiyaçlar,
b) Doğal afet sonrasında geçici yerleşim ihtiyacı,
c) Petrol ve doğal gaz arama ve isletme faaliyetleri,
ç) ilgili bakanlık tarafından kamu yararı kararı alınmış madencilik faaliyetleri,
d) Bakanlıklarca kamu yararı kararı alınmış pln ve yatırımlar, için bu arazilerin amaç dışı kullanım taleplerine, toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile Bakanlık tarafından izin verilebilir. Mutlak tarım arazileri, özel ürün arazileri, dikili tarım arazileri ile sulu tarım arazileri dışında kalan tarım arazileri; toprak koruma projelerine uyulması kaydı ile valilikler tarafından tarım dışı kullanımlara tahsis edilebilir.
Dünya/Hüseyin Gökçe
