Malatya Valiliği ve Kültür ve Turizm Bakanlığı, kent merkezinde, ilçelerinde ve beldelerdeki cumbalı ve kerpiçten olan tarihi Malatya evlerini restore ediyor. Tarihi Malatya evlerinin, Safranbolu evlerine rakip olması hedefleniyor
Restorasyonu tamamlandıktan sonra turizme açılacak olan tarihi Malatya evlerinin, özellikle de Gündüzbey beldesinde bulunan evlerin, Safranbolu evlerine rakip olması hedefleniyor.
Malatya Valisi Ulvi Saran, AA muhabirine yaptığı açıklamada, il genelinde 100-150 yıllık mazisi olan ve bulunduğu dönemin sosyal hayatı ile sivil mimarisinin özelliğini taşıyan bazı sokaklar bulunduğunu söyledi.
Son yıllarda yaşanan hızlı kentleşme nedeni ile kent merkezindeki bazı tarihi Malatya evlerinin betonlaşma karşısında ayakta kalmakta zorlandığını belirten Saran, bu nedenle kent merkezinde bu konakların ve evlerin az sayıda olduğunu ve beton yapılar arasında kaldığını anlattı.
Malatya merkezinde hali hazırda karşılıklı iki taraftan da tarihi evlerin eksiksiz olarak bulunduğu bir sokağı bulmanın zor olduğunu ifade eden Saran, buna karşılık bazı semtlerde, belde ve ilçelerde bu yapıların daha yoğun olduğunu ve betonlaşma karşısında dimdik ayakta durabildiğini kaydetti.
Vali Saran, şu bilgiyi verdi:
“Malatya’ya geldiğimden beri kurtarabildiğimiz tarihi Malatya evlerini ihya etmek amacı ile çalışıyoruz. Kent merkezinde Sinema Caddesi’ndeki Beşkonaklar var. Yan yana 5 tane yapı. Bunların restorasyonu tamamlanmış durumda. Onun tam karşısında olmayıp belli bir mesafe ötesinde sokağın karşı tarafında başka yapılar var. Bu yapıları da ele aldık. Bu konakları da restore etmek üzere çalışmalarımızı başlattık. Müstakil konak tarzında olmayıp eski Malatya evlerinin önemli ölçüde bozulmadan ama eski bir vaziyette bir arada bulunduğu bölgelerde sokak sağlıklaştırması yapıyoruz. Özellikle Konak Mahallesi’nde, Bostanbaşı’nda, Çilesiz’de bu yapıları görebiliyoruz. Yeşilyurt ilçesinde ve Gündüzbey beldesinde de ciddi ölçüde bozulmadan kalan eski Malatya evlerinin bulunduğu sokaklar var. Şimdi bunların yoğun bulunduğu noktalarda sokak sağlıklaştırması projesi gerçekleştiriyoruz.”
Hemen hemen her beldede ve ilçede korunabilen ve koruma altına alınabilen bir sokağı güzelleştirmek ve sağlıklaştırmak istediklerine değinen Saran, “Sağlıklaştırdığımız sokaktaki yapıların tamiratını sağlayarak, cephelerini eski dokularına uygun bir şekilde restore ederek ihya edeceğiz. Böylece eski sosyal yapının yaşandığı bu bölgeleri turizme kazandırmış olacağız” dedi.
Battalgazi ilçesinde bir sokakta sağlıklaştırma çalışmasını tamamladıklarını kaydeden Saran, “Bu yıl bu çalışmaya Yeşilyurt’ta ve Balaban beldesinde devam ediyoruz” diye konuştu.
Yakında, Gündüzbey beldesinde de sokak sağlıklaştırmasına başlayacaklarına işaret eden Saran, şunları aktardı:
“En geniş geleneksel Malatya evlerinin bulunduğu bölge Gündüzbey. Burada geleneksel evlerden oluşan bir kaç sokak var. Bu yıl burada restorasyon çalışmalarına başlayacağız. Darende’de kısa bir sokak var. Balaban beldesinde restorasyon çalışmalarına başladık. Polat’ta ve Konak’ta yapacağız. Bir de, hemen Aslantepe Ören Yeri’nin girişinde kısa bir sokak var. Orayı da elden geldiği kadar eski yapı özelliklerine kavuşturmak sureti ile sokak sağlıklaştırma çalışmasına devam edeceğiz.”
-GÜNDÜZBEY EVLERİ-
Malatya’nın geleneksel evler konusunda Safranbolu kadar iddialı olup olmayacağı konusuna da açıklık getiren Saran, “(Artık Gündüzbey evleri var), diyebiliriz. Safranbolu’da yoğun ve derli toplu bir şekilde bulunuyor tarihi evler. Ona yakın bir şekilde eski Malatya evlerinin bir arada bulunduğu yer Gündüzbey. Gündüzbey beldemizde şükür bunlar yıkılmamış. Gündüzbey Belediyesi ile temaslarımız sürüyor. Bunları bütün malzemelerde baştan aşağı yenileyip, özellikle ön cephelerini ve oradaki sokak nizamını elden geçirerek sağlıklaştıracağız. Hatta özellikli, nitelikli, konak tarzı olanları içli dışlı olarak elden geçireceğiz” ifadesini kullandı.
“Gündüzbey çok çarpıcı bir ziyaret yeri olabilir” diyen Saran, Yeşilyurt’taki sokak sağlıklaştırma çalışmasının bu yıl biteceğini, her beldede ve ilçede bir sokağı aslına uygun bir şekilde sağlıklaştıracaklarını kaydetti.
Vali Saran, sokak sağlıklaştırması için müstakil bir ödenek bulunmamakla birlikte Kültür ve Turizm Bakanlığının da desteği ile İl Özel İdaresinden ayırdıkları kaynaklarla restorasyon yaptıklarını sözlerine ekledi.
-GELENEKSEL MALATYA EVLERİ-
Malatya evlerinde en fazla kullanılan malzeme kerpiçtir. Kerpicin yanı sıra ahşap da sıklıkla kullanılır. Duvarları bağlayan hatıllar, iç ve dış doğramalar, döşemeler, tabanlar, pencereler, kapılar, merdivenler, dolaplar tamamen ahşap malzemeyle yapılmıştır. Demir ise sadece kapılarda, pencerelerde ve kapı üstü havalandırmada parmaklık olarak kullanılmıştır.
Malatya evlerinin konak adı verilen büyük evlerinde “Selamlık Bölümü” de bulunur. Evin geniş sokak kapısından selamlık bölümüne girilir. Selamlık bölümü evin misafir odasıdır ve oldukça geniştir.
AA
