Sıva işlerinde kullanılan harçlar şartlarına uygun olacaktır.
Keza kum da şartnamesinde yazılı nitelikte olacaktır. Kaba sıva işlerinde orta kum (1- 3) mm. ince sıva ve derz işlerinde ise mil kumu kullanılacaktır. Bu kum kullanılmadan önce serilerek tamamıyla kurutulduktan sonra delikleri 1 mm. olan salıncak eleklerden geçirilecektir.
Sıvaya başlamadan önce sıva yapılacak yüzeydeki taşmış harçlar ve diğer bulaşıklar kazınıp temizlenecek, duvar yüzü ve tavanda birleşen köşe yerleri bol su ile ıslatılacak ve gerekirse yıkanacaktır. Duvarın sıva suyunu emmesini önlemek için sıva aralıklı olarak ve gereği kadar ıslatılacaktır. Dış yüzeylerdeki sıvaların şiddetli güneş ve fazla rüzgarlı havada yapılması uygun değildir.
Duvarı teşkil eden malzeme zamanla don ve başka etkilerle bozulmuş ise, gereken düzeltme yapılmadan sıvaya başlanmayacaktır.
Sıva yapılacak duvar örülürken derz yerleri olduğu gibi bırakılacak, mala çekilmeyecektir. Duvar harcı iyice kuruduktan sonra sıva yapılacaktır. Duvar sıvaları kaba ve ince olmak üzere genellikle iki kat yapılacaktır. Birinci kat kaba sıva yapıldıktan sonra kaba yüzeyi, ince sıvanın iyice kaynaması için, mala ile sık sık çizilecektir. Duvar malzeme ve inşa tarzının imkan verdiği hallerde tek kat sıva yapılabilir.
Sıva yüzlerinin düşey ve düzlem olarak mastarında yapılmasını sağlamak için, en çok iki metre ara ile tesviye şeritleri (anolar) hazırlanacaktır. Anolar ve kasalar uyularak duvar yüzü mastarında sıvanacaktır.
Kaba sıva iyice sertleştikten sonra ince sıva yapılacaktır. İnce sıva yüzleri istenilen şekle göre tirfil, tahta ya da demir mala ile düzgün yüzey elde edilinceye ve çatlak kalmayıncaya kadar perdahlanacaktır.
Duvar yüzeyinde sıvanması gereken metal ve ağaç yüzeyler varsa bu yüzeylerin tel ya da metal deplüvaye gibi malzemelerle kaplanmasından sonra sıva yapımına geçilecektir.
Sıvanacak yüzeylerin kesiştikleri köşeler plan ya da özel şartnamesinde belirtildiği gibi keskin, yuvarlak ya da pahlı olacaktır.
Sıva kaplama veya pervaz altına girdiği takdirde, girme payı en az 2 cm. olmalıdır.
Pervazsız kapılarda kasalara birleşen sıvada, birleşme yerlerinde çatlaklıkları önlemek için ara kesiti fuga yapılmalı veya başka bir tedbir alınmalıdır.
15.1 – Kireç Sıva :
Kireç sıva kuyuda söndürülmüş ve yeter süre (en az 3 hafta) bekletilmiş, iyi cins yağlı kireçle yapılacaktır.
Kireç sıva harcında, yabancı madde bulunmayan kireç hamurunun kullanılmasına önem verilecektir. Bu nedenle, bilhassa elek altı, kuyu tabanı ve yan yüzeylerinde bulunan,yabancı maddeler ile karışık hamur, kullanılmayacaktır.
Kireç sıva iki tabaka halinde yapılacak, birinci tabaka kaba sıvada orta kum, ikinci tabaka ince sıvada perdah kumu (mil kumu) kullanılacaktır.
Gereği kadar sertleşmiş olan kaba sıva ıslatıldıktan sonra ikinci tabaka ince sıva itina edilerek sıvanacak, mastarla kontrol edilerek tahta mala ile düzeltmeler yapılacaktır.
Sıva yüzü yeter derecede sertleşince, perdah malası ile perdahlanacak ve bu iş sıva yüzünün iyice sertleşmesine ve yeter derecede düzelmesine kadar devam edecektir.
15.2 – Çimento Sıva :
Çimento sıvalar; tekrar, tekrar ve iyice ıslatılmış yüzeyler üzerine uygulanacak, yerine ve mevsimine göre yeterli bir süre ıslak tutulacaktır.
Sıva yapılacak mahalde don ihtimali olduğu sürece sıva işlemi yapılmayacaktır.
Su veya rutubete açık yerlerde yapılacak yüksek dozajlı çimentolu sıvalarda kum granülometrisinin harca maksimum direnci verecek şekilde, seçilmesi ve sıva yüzeylerinin daha dikkatli ve devamlı olarak basınçla perdahlanması lâzımdır.
Üzerine kaplama yapılacak yerlerde yalnız kaba sıva yapılır ve yüzeyi mala ile çizilerek pürüzleştirilir. Üzerine tecrit veya yapıştırma yapılacak yerlerde ikinci kat ince sıva yüzeyleri demir mala ile ayrıca perdahlanmayacaktır.
Bu perdahlamada mala izlerinin kalmamasına dikkat edilecektir.
15.3 – Metal Deplüvaye (Rabiç) Sıva :
Mevcut veya yeniden yapılmış, ağaç veya madenî taşıyıcı konstrüksiyon, ait olduğu birim fiyat ve şartlarına uygun olacaktır.
Metal deplüvaye taşıyıcı konstrüksiyona galvanizli tellerle ve aralıkları 15 cm. olmak üzere bağlanacaktır. Levhalar enine 1,5 cm. ve boyuna 2.5 cm. olmak üzere üst üste bindirilecek ve levha uçlarının bir mesnet üzerine oturması sağlanacaktır. Metal deplüvaye kaplanan yerlerle birleten yüzeylere de, metal deplüvaye en az 5 cm. genişlikte bindirilecek tespit edilecek, veya öncelikle rabiç yüzey ile diğer sıvalı yüzeyin birleşimi mastarlı veya metal profilli fuga ile ayrılacak ve yeteri kadar bağlantılarla bağlanacaktır. Levhalar yerlerine tespit edilmeden önce, bütün tesisat işlerinin tamamlanmış olmasına ve metal deplüvayenin çekilmesi ve sıvanın yapılması sırasında (varsa) tesisatın bozulmamasına dikkat edilecektir.
Metal deplüvaye üzerine sıva üç tabaka halinde tatbik edilecektir. Birinci tabaka katıklı harç kuvvetle çarpılarak sıvanacak ve mala ile bastırılarak sıkıştırılacaktır. Levha yüzeyinin tamamen birinci tabaka ile kaplanması şarttır. İşbu temel tabakası yeteri derecede sertleştikten ve kuruduktan sonra sıvanın yüzeyi ikinci tabaka kaba sıva ile mastarına getirilecektir, Bunun üzerine üçüncü tabaka olarak ince sıva yapılacaktır. Birinci tabaka harçta hiç bir surette alçı kullanılmayacaktır. İkinci ve üçüncü tabaka sıvalar, sıva yapım şartlarına uygun olarak yapılacaktır.
15.4 – Bağdadi Sıva :
Mevcut veya yeniden yapılmış ağaç, iskelet, ait olduğu birim fiyat ve şartlarına uygun olacaktır. Bu iskelet üzerine, yaklaşık olarak (20×20 mm.)veya(25×15 mm.) en kesitinde bağdadi çıtaları çakılmadan önce (varsa) her türlü tesisat işlerinin ikmal edilmiş olması şarttır.
Bağdadi üzerine sıva, üç tabaka halinde yapılacaktır. Birinci tabaka kıtıklı kireç harçla veya kıtıklı kireç – alçı karışımlı harçla yapılacaktır. Bu tabaka, harcın çıtalara çarpılarak ve mala ile bastırılarak çıtaların girmesi elde edilecektir. Çıtalar, birinci tabaka sıva ile tamamen kapandıktan ve sıva kuruyup sertleştikten sonra ikinci tabaka sıva ile mastarına getirilecektir. Bunun üzerine üçüncü tabaka olarak ince sıva yapılacaktır. İkinci ve üçüncü tabaka sıvalarda sıva yapım şartlarına uyulacaktır.
15.5 – Alçı Sıva :
Alçı sıva, standartlara ve alçı şartnamesine uygun alçılarla yapılacaktır.
Alçı, suya katılarak harç elde edilecek, alçıya su katılmayacaktır. Alçı harcında, mukavemetinin azalmaması için, su miktarı, alçı ağırlığının % 80’i geçmemelidir.
Sıva işlerinde özellikle çabuk sertleşen alçılar kullanılacaktır. Harç prizinin geciktirilmesi istendiği takdirde, alçıya ait malzeme şartnamesindeki esaslara uyulacaktır.
Alçı sıva mevcut kaba sıva üzerine ortalama (5 – 7 mm.) kalınlığında tahta mala ile yapılacak ve mastarına getirilecektir. Düzgün beton tavanlarda perde ya da kolon yüzeylerinde, alçı sıva; herhangi bir alt sıva yapılmaksızın ortalama 1,2 cm. kalınlığında yapılır. Ancak doğrudan doğruya beton yüzeylere alçı uygulanmadan önce, yüzey tel fırça ile iyice temizlenmeli, yağ kalıntıları ve pislikler temizlenmelidir. Sıva yüzeyinin parlak olması istendiğinde galvanizli mala ile perdahlanacaktır. Daha parlak bir yüzey elde etmek için keçe kaplı mala kullanılacaktır.
15.6 – Kamış Üzerine Sıva :
Birbirlerine tellerle bağlanmış olan hazır kamış levhalar, taşıyıcı konstrüksiyona metal deplüvaye gibi galvanizli tellerle sık sık bağlanacaktır. Kamışlar levha halinde değilse, teker teker çatal çivilerle veya ince yatay çıtalar çakılmak suretiyle tespit edilecektir. Elde edilen kamış yüzeye sıva, metal deplüvaye sıva şartnamesindeki şartlarla üç kat olarak uygulanacaktır.
15.7 – Kumlu, Kireç – Alçı Sıva :
Kumlu, kireç – alçı sıva yapımında, kireç, alçı ve kum; malzeme şartnamelerine uygun olarak hazırlanmış olacaktır.
Kumlu, kireç – alçı sıva, mil kumunun ya da dişli kumun alçı ile birim fiyatında yazılı oranlarda, kuru olarak karıştırılması ve bu karışımın ağaç tekne içinde hazırlanmış birim fiyatında belirtilen miktardaki kirecin eritildiği suya istenilen kıvam sağlanıncaya kadar katılması suretiyle elde edilen harçla yapılacaktır. Direnç yönünden su miktarı, alçı ağırlığının % 80 ile kum ağırlığının % 25 toplamını geçmemelidir. Kum ile alçı karışımına kireçli su katılmaz, kum alçı karışımı kireçli suya ağır ağır katılır.
Bu sıvada alçı sıvada olduğu gibi özellikle çabuk sertleşen alçılar kullanılır. Prizin geciktirilmesi istenildiğinde alçı teknik şartnamesinde yazılı malzeme katılır.
Mil kumu ile hazırlanan kumlu kireç – alçı sıva harcı çeşitli kaba sıvalar üzerine 5 – 7 mm. kalınlığında ince sıva olarak yapılır.
Dişli kumlu, kireç – alçı sıva harcı ile en çok 1,5 cm. kalınlığında kaba sıva yapılır.
Bu sıva kalınlıkları, tahta, mala ile kat kat uygulanarak mastarına getirilir.
İnce sıva yüzeyinin parlak olması isteniyorsa galvaniz mala, daha parlak bir yüzey elde edilmek istendiğinde keçe kaplı mala ile perdah yapılacaktır.
15.8 – Püskürtme Sıva :
Püskürtme sıvalar birim fiyatındaki tanımlara uygun harçla dış sıva üzerine özel aletiyle ortalama 3 mm. kalınlığında yapılır.
Püskürtme sıva yapılacak yüzeyler iyice temizlenip yıkanacaktır. Eski sıva üzerindeki badana ve benzeri kaplamalar kazınacaktır.
Püskürtme sıvanın istenilen renk ve görünüşte olmasını sağlamak için, harcın bir yüzeye yetecek kadar hazırlanması gereklidir. İstenilen renk ve görünüş daha önce yapılacak örneklerden seçilecektir. Badana harcın tümü madeni kaplarda hazırlanacaktır. Her kullanıştan önce karıştırılacaktır.
Püskürtme sıva yapılmayacak pencere, kapı, su basman, saçak kenarları gibi yerlerde püskürtmenin sıçramaması için, gerekli tedbirler alınacaktır.
5.9 – Serpme (çarpma) Sıva :
Bu sıva şartnamesine uygun yapılmış kaba sıva, mevcut sıva veya kargir yüzeylere tek kat olarak uygulanır.
Genellikle çarpma sıvalar yüksek dozlu çimento harçlı ortalama 1.00 cm. kalınlıkta süpürge ya da mala burnu ile kuvvetlice çarpmak suretiyle yapılacaktır. Serpme sıva yapılacak yüzeyler iyice temizlenip yıkanacak, eski sıva üzerindeki badana ve benzeri kaplamalar kazınacaktır.
Yapılacak serpme boya katıldığı takdirde bir yüzeye yetecek harcın tamamının kuru olarak bir harman halinde karıştırılması ve kullanıldıkça madensel bir tekne içinde su ile ıslatılması gereklidir.
Çeşitli harmanlarda kullanılacak agreganın aynı granülometride ve harcın aynı kıvamda olmasına dikkat edilecektir. Bu sıva tecrübeli ustalar tarafından yapılmalıdır.
İsteğe ve verilen resme göre çarpma yapılmayacak yerler bırakılacağı gibi mala kenarı ile çeşitli yapma derz şekilleri de verilebilir.
15.10 – (Suni) Yapma (Piyer Artifisiyel) Sıva :
Bu sıvaların içine murçlu ve taraklı sıvalar girer. Yapma taş sıva; kaba sıva kat sıva olmak üzere iki kat yapılır. Kaba sıva çimentolu harçlar, ikinci kat sıva harcı birim fiyat tanımlarında belirtilen ölçülerde çeşitli malzeme karışımlarına göre normal veya beyaz çimentolu, renkli veya renksiz olarak yapılır.
Birinci kat; çimento harçlı sıva olacaktır. Kaba sıva tamamlandıktan sonra yüzeyde, ikinci kat sıvanın iyi kaynaması için çentikler meydana getirilir. İkinci kat sıvanın, yapım yüzeylerinde değişik görünüş ve renkler meydana getirmemesi için ölçülere dikkat edilecek en az bir yüzeye yetecek harç bir kerede karılacaktır.
Renkli harcın yapılmasında madeni boya kullanılır. Madeni boya çimentoya, çimento da boyaya karşılıklı kimyasal etkilerde bulunmayacak cinsten seçilmelidir.
Yapma taş sıvalarda istenilirse, projesinde gösterilmek şartıyla çeşitli boyut ve şekillerde derzler yapılır. Derz yapımı için projesine uygun olarak çıtalar çakılır ve panolar gerektiğinde bir atlanarak ikinci kat sıva ile sıvanır. İkinci kat sıva iyice kuruduktan sonra derzler bozulmadan çıtalar dikkatle sökülür. Yüzlerde kalan çapaklar temizlenir. Yeteri kadar sertleşen üst kat sıvaya murç veya tarakla kaba veya ince pürtüklerle yapılır. Yapı yüzünde genel görüntüler sağlamak amacıyla bu püskürtüklerle çeşitli süslemeler yapılır. Bu görüntülerin rastlantıya bırakılmaması için çeşitli tertipler ile önceden küçük ölçüden örnekler hazırlanır. Ve idarenin seçtiği örnek uygulanır.
15.10.1 – Mermer Sıva :
Kaba ve ince olmak üzere iki tabaka olacaktır. Kaba sıva : 1 m 3 kuma 550 kg. çimento ilave edilerek meydana getirilir. Satıh iyice ıslandıktan sonra duvara mala ile 2 cm. kalınlığında vurulacaktır.
Kaba sıva tamamen kurumadan, üzerine 1 m³ ince toz mermer, 550 kg. çimentodan meydana getirilen 1 cm. lik ince sıva tatbik edilecektir. İnce sıva tahta mala ile perdah edilecek ve çuval ile pürüzleri iyice giderilecektir. İnce sıva tatbik edildikten 3 – 4 gün sonra kösele taşı ile taşçı perdahı yapılacaktır.
Mermer sıva sıcak havalarda ratip tutulacaktır. Sıvaya renk katılmak istenildiği takdirde 100 kg. çimentoya 1 kg. madeni boya ve rengin iyice tutması için 0,040 m³ kireç katmak lazımdır.
15.10.2 – Edelputz Sıva :
Bu sıva, malzeme ve gerekse estetik yönden önceden duvarda hazırlanmış örneklerinden, beğenilerek uygulanır.
Bu sıvanın yapımında, homojen renkte ve büyüklükte elenmiş özel çakıl (Edelputz çakılı) ve en az söndükten sonra bir ay dinlendirilmiş beyaz kireç (mermer kireci) hamuru ve bütün cephe için aynı rengi haiz çimento kullanılacaktır.
Edelputz sıva yapımında uzman işçiler kullanılır. Bu sıvanın son katında hiç bir ek yeri belli olmamak üzere, yatay ve düşey hatlarla sınırlı yekpare yüzeylerin her biri bir defada sıvanacak ve derhal özel tarak ile kazınacaktır. Öte yandan bir cephedeki yekpare yüzeyler arasında görünür renk farkı olmamasına ayrıca dikkat edilecektir.
İskele çeliklerinin sıvanmış yüzeylere dokunmamasına. dikkat edilecektir.
Sıvanın bozulmasını önlemek üzere son kat sıva yapılmadan önce diğer bütün işler, bitirilmiş olmalıdır. Bu sıvada sonradan düzeltme ve tamamlama işlemi yapılmamalıdır.
Son kat sıvanın, şiddetli güneş ve fazla rüzgarlı havalarda yapılması uygun değildir. Günün gölgeli zamanları tercih edilmelidir.
15.10.3 – Kumlu Alçı Sıva :
Kumlu alçı sıva, alçı ile mil kumunun analizinde yazılı oranda, kuru olarak karıştırılmasından sonra, ağaç tekne içine doldurulmuş ölçülü suyu istenilen kıvam sağlanıncaya kadar katılması suretiyle elde edilen harçla yapılacaktır. Ancak direnç yönünden su miktarı, alçı ağırlığının % 80 ile kum ağırlığının % 25 toplamını geçmemelidir. Kum ile alçı karışımına su katılmaz, kum alçı karışımı suya ağır ağır katılır.
Bu sırada da, alçı sıvada olduğu gibi özellikle çabuk sertleşen alçılar kullanılır. Prizin geciktirilmesi istendiği takdirde alçı teknik şartnamesinde yazılı malzemeler kullanılacaktır.
Kumlu alçı sıva mevcut kaba sıva üzerine ortalama 5 ile 7 mm. kalınlığında yapılacaktır. Sıva kalınlığı, tahta mala ile kat kat uygulanarak ve mastarına getirilerek elde edilir. Sıva yüzünün parlak olması istendiğinde galvanizli mala ile perdah yapılacaktır. Daha parlak bir yüzey istendiğinde keçe kaplı mala kullanılır.
15.11. PERLİTLİ SIVALAR:
15.11.1. PERLİTLİ ÇİMENTOLU KABA SIVA:
Genleşmiş perlit agregası ( TS 3681 ) ile çimento ve özel katkı maddelerinin bir karışımıdır. Yeteri kadar su içerisinde gelberi ile karıştırılarak harç haline getirilir. 5 cm kalınlığa kadar uygulanabilir. Kaba sıva tatbikatından önce duvar yüzeyine 1 – 2 mm kalınlık yapılacak şekilde perlitli ( genleştirilmemiş perlitten ) sıva altı serpme harcı tatbik edilerek kuruması beklenir. Kaba sıva 0.5 – 1.0 cm’lik katmanlar halinde yapılır ve her katman kendini taşıyacak hale geldikten sonra diğer katmana geçilir. Kaba sıva yapımını takiben yüzeye 2 – 3 mm kalınlıkta perlitli ( genleşmemiş ) ince sıva harcı uygulanır. Kaba sıva uygulanmasında mala ile bastırılarak yüzey düzeltmesi yapılmaz. Yüzeyler mastar ile düzgün hale getirilir.
15.11.2. PERLİTLİ ALÇILI KABA SIVA:
Genleşmiş perlit agregası ( TS 3681 ile alçı ve özel katkı malzemelerinin bir karışımıdır. 4 cm kalınlığa kadar uygulanabilir.
Bu tür kaba sıva üzerine yapılan perlitli ince sıvalar da alçılıdır. Diğer yapım ve uygulama şartları aynen perlitli çimentolu kaba sıva ( 15.11.1 ) gibidir.
15.11.3. PERLİTLİ ÇİMENTOLU İNCE SIVA:
Perlit ( genleştirilmemiş ) çimento ve katkı maddeleri kullanılarak imal edilir. Perlitli çimentolu ince sıva iki şekilde kullanılır.
A.Fazla miktarda su ile karıştırılarak likit kıvamda çıplak yüzeylere sıvacı taşı veya mala ile serpilerek kaba sıva için yapışma yüzeyi oluşturmada
B.Normal ince sıva kıvamında kaba sıva yüzeyinde, dış şartlara karşı koruyucu kat yapımında ;Perlitli ince ( çimentolu ) sıva alt ve üst yüzeylere 1 – 3 mm kalınlığında tatbik edilir. Sıva katları arasında ortam şartlarına göre 4 – 4 saat beklenmelidir. Alçılı yüzeylere tatbik edilmemelidir.
15.11.4. PERLİTLİ ALÇILI İNCE SIVA:
Genleştirilmiş perlit ( ince 0 – 1 mm tane iriliğinde ) ile alçı ve özel katkı maddeleri kullanılarak imal edilir. Alçılı kaba sıvaların üst yüzeyinde kullanılır.
15.11.5. YÜZEY DÜZELTME SIVASI:
( Perlitsiz ) alçı ve özel katkı malzemeleri kullanılarak imal edilir. İç yüzeylerde 2 – 3 mm kalınlığında uygulanır. Paslanmaz mala ile perdah yapılır. Çok parlak yüzey istenildiğinde keçe kaplı mala kullanılır.
