Sosyal hayatı, teknolojiyi, doğayı, güvenliği ve birçok hizmeti içinde barındıran sitelerde aidatlar da kiralar kadar cep yakıyor. İnşaat şirketleri arasında aidat, bir rekabet unsuru olarak göze çarparken, İstanbul’da aidatlar 300 liradan 11 bin 520 liraya kadar çıkabiliyor.
Dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de sitelerde oturmak gittikçe daha çok talep görüyor. Sitelerin sayısı artıyor, oralarda oturanların sayısı da tabii aynı şekilde…
İnsanlar bazen şehirden uzak olmak için sitelere kaçıyor, bazen de şehrin içinde yaşamak ama şehirden uzakmış gibi hissetmek için… Havuzları, parkları, spor alanları, sosyal ortamları ve güvenlik önlemleriyle siteler, çoğumuzun yaşam tercihi listesinde üst sıralarda yer alıyor.
Artık aidat ücretleri de dikkate alınıyor
Gerek teorik olarak sitelere olan talebin yoğunluğundan, gerekse pratikte “Her güzel şeyin bir bedeli vardır” bakış açısından hareketle satılık ve kiralık ev fiyatları da gün geçtikçe yükseliyor.
Hatta fiyatı yükselen şeyler sadece bunlarla da sınırlı kalmıyor, aidatlar da pahalandıkça pahalanıyor. Dolayısıyla insanlar, ev ilanlarına bakarken artık sadece satılık ve kiralık fiyatına değil, bir ya da birkaç alt satırında yazan aidat tutarlarına da bakma ihtiyacı duyuyorlar.
İstanbul’da metrekare fiyatı Ankara’nın iki katı
Neredeyse kredi ödemelerine denk gelen miktarlardaki aidatlar, sitenin ya da projenin lokasyonu, konut sayısı, sosyal alanları, bu alanların kullanım süresi, çalışanların vardiyaları gibi pek çok nedene bağlı olarak artıyor ve azalıyor. Bazen aidat tutarının içine su, elektrik gibi aylık faturalar da dahil olabiliyor.
Emlak danışmanlık ve araştırma şirketi Reidin tarafından yapılan bir araştırmaya göre, İstanbul’da Site Aidatları metrekare fiyatı, neredeyse Ankara’nın iki katı. 2014 yıl sonu verileri esas alınarak yapılan “Konut Projeleri Aidat Değerleri” araştırmasına göre, aidat için ortalama İstanbul Anadolu yakasında 2.10 TL, Avrupa yakasında 2 TL’yi buluyor.
Aidatlar 300 liradan 3 bin 600 liraya kadar çıkıyor
Söz konusu rakamların Ankara’da 1.20 lira, İzmir’de ise 1.50 lira seviyelerinde olduğu gözlemleniyor. En yüksek aidatlara gelince, İstanbul Avrupa yakası 13.16 lira ile ilk sırada yer alırken, onu Ankara 9.44 lira, Anadolu yakası 7.54 lira ve İzmir 4.01 lira ile takip ediyor.
Aidatlar konusunda ilk sırada yer alan İstanbul, semt semt ele alındığında, Güngören 1,02 TL/m² ile en düşük seviyedeyken, Beşiktaş 5,6 TL/m² ile en yüksek aidat ortalamasına sahip olan yer olarak göze çarpıyor.
Bu kapsamda Beşiktaş’ta 100 metrekarelik bir evin aidatı 560 lirayı bulurken, İstanbul’da en düşük aidat fiyatının 300 lira civarlarında olduğu görülüyor. Şehrin merkezinde ya da bahçeli evlerde aidat tutarı 2 bin liraya, İstanbul’da markalı konut projelerinde 3 bin 600 liraya kadar çıkabiliyor.
Rekor Trump Towers’da
Lüks projelerde, ortalama bir daire kirası kadar olan aidatların yanı sıra, bir yılda ev alacak kadar aidatı olanlara da rastlanabiliyor. Takvim’in haberine göre, dudak uçuklatan aidat ücretlerinde 11 bin 520 lira ile Mecidiyeköy’de bulunan Trump Towers’daki 1.200 metrekarelik penthouse dikkat çekiyor. Yılda 138 bin lirayı bulan bu dairenin aidatıyla, bir ev satın almak da mümkün olabiliyor.
“Yaptığımız siteleri kendimiz yönetiyoruz”
Lüks sitelerde ya da konut projelerinde bahçe ve havuz bakımı, güvenlik hizmetleri aidatları artırıcı faktörler olarak öne çıkıyor. Peki bunlar dışında neden aidatlar bu kadar yüksek? Hürriyet’in haberine göre, bu soruyu Artaş İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Çetinsaya şu sözlerle cevaplıyor:
“İnşaatı yapan firma sattım bitti derse sorun olur. Gelen yönetim yarım kalan işlerin bedelini ev sahiplerinden ister. Müteahhittin 3 liraya yaptığı işi bu yönetim 10 liraya yapar. Biz yaptığımız siteleri kendimiz yönetiyoruz. Güvenlik dışında taşeron kullanmadığımız için maliyet düşüyor. Site içinde dükkanların bir kısmını da satmıyor, kiralıyoruz. Bu kira geliri yönetime aktarılıyor. Böylece kira gibi bedelleri çıkmıyor.”
Yeni rekabet unsuru: Aidat
Ev projelerinde kiralar ve site özellikleri üç aşağı beş yukarı birbirlerine yakın konumlandırılmışken, sektörde rekabet, aidat ücretleri üzerinden dönüyor. Dolayısıyla şirket projelerinin reklamları yapılırken, düşük aidata yapılan vurgu artıyor. Projelerin hemen hepsi düşük aidata odaklanırken, müşteri çekmek için birkaç yıllığına aidatları en düşük seviyede tutan şirketler bile bulunuyor.
Bununla birlikte, aidat ücretleri yüksek olan sadece konutlar da değil, aynı eğilim ofislerde de gözüküyor. İstanbul’da iş hayatının merkezi sayılan Levent, Maslak, Zincirlikuyu bölgesinde ofis aidatlarının metrekare başına fiyatı 5-11 lira arasında değişiyor. Ümraniye, Kozyatağı bölgesinde bu rakam 4-9 lira arasındayken, Basın Ekspres bölgesinde de metrekare başına 4-8 lira aidat ödeniyor.
Önce yüzde 5 faiz sonra başkasına devredilme riski
Aidat fiyatları bu şekilde seyrederken, bununla ilgili yasalar da yükümlülüklerin uygulanması için itici bir etki yapıyor.
Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 20. Maddesi’ne göre, kat maliklerinden her biri, aralarında başka türlü anlaşma olmadıkça; kapıcı, kaloriferci, bahçıvan ve bekçi giderlerine ve bunlar için toplanan avansa eşit olarak; ana gayrimenkulün sigorta primlerine ve bütün ortak yerlerin bakım, koruma, güçlendirme ve onarım giderleri ile yönetici aylığı gibi diğer giderler ile ortak tesislerin işletme giderlerine, kendi arsa payı oranında katılmakla yükümlüdür. Bununla birlikte, gider ve avans payının tamamını ödemeyen kat maliki, ödemede geciktiği günler için aylık yüzde 5 gecikme tazminatı öder.
Bununla birlikte, bir daire sahibi, aidat borcunu ödemediği zaman, diğer kat maliklerinin haklarını çekilmez hale gelecek derecede ihlal ederse, dairenin mülkiyet hakkının kendilerine devredilmesini talep edebilirler.
Simgenur Güdeberk
simgenur@karar.com
