Yapılarda çeşitli su kullanma yerlerindeki artık pis ve kirli suları şehir kanalizasyonuna, bulunmayan bölgelerde süzme veya çürütme çukurlarına ileten boru sistemine Bina Pis Su Tesisatı denir.
Hıfzısıhha kanununun 245. maddesine göre şehir kanalizasyonu bulunan yerlerde pis suyun kanalizasyona bağlanması zorunludur.
Çatılar, balkon avlu gibi yüzeylere düşen yağış sularını toplayıp yağış kanalına, yağış kanalı olmayan yerlerde de uygun bir alana akıtan sistemlerde pissu tesisatının bir kısmını oluştururlar.
İyi yapılmış pis su tesisatının özellikleri
1. Pis ve kirli suları en çabuk ve sağlığa zarar vermeyecek şekilde bina dışına taşımalıdır.
2. Koku gaz ve böceklerin pissu borulardan binaya geçmesi önlenmelidir.
3. Boruları hava, gaz ve suyu sızdırmamalıdır.
4. Boruları dayanıklı olup çabuk kırılmamalı, yapının esnemesinden ve oturmasından zarar görmeyecek şekilde döşenmelidir.
Pis su tesisatının kısımları
1. Dış Pis Su Tesisatı
2. İç Pis Su Tesisatı
3. Yağış Suyu Tesisatı
1 . Dış Pis Su Tesisatı
Binaların 1-1,5 metre dışından başlayarak şehir kanalizasyonunda veya özel tasfiye tesislerinde son bulan boru sistemidir. Dış pissu tesisatında büz, künk aspesli çimento, dökme demir pissu boruları kullanılır.
Dış pis su borularında eğime (0,02-0,05) ve oturdukları zeminin sağlamlığına dikkat etmelidir. Eğim fazla olursa su hızla hareket eder katılar borular kalır. Eğimin olmaması durumunda da akış olmaz. Boruların ek yerleri sızdırmaz olmalı ağaçlardan en az 4,5 metre uzaktan geçmelidir.
Dış pis su tesisatının döşenmesine şehir kanalizasyonu bağlantı noktasından başlanmalıdır. Dış pissu borusu hendek içine ve bölgedeki donma seviyesinin altına (Yaklaşık 80-100 cm) döşenir. Genişlik 50 – 60 cm olursa da derin hendeklerde en az boru çapından 59 cm büyük olmalıdır.
Pis suyun çıkış ve varış noktası arasındaki farkının çok fazla olması durumlarda eğimi normal tutmak için devreye rögarlar yapılır. Normal rögar boyutları 50×50 cm’dir. Derinlik arttıkça genişlikte artar. Tüm boyutlar proje hazırlık aşamasında belirlenip verilir.
2 . İç Pis Su Tesisatı
Su kullanma yerlerinden gelen artık suları dış pissu tesisatına kadar taşıyan tesisata denir. Beş bölümden oluşur:
a. Ana boru
b. Kolon
c. Kat borusu
d. Bağlantı borusu
e. Havalık
a. Ana boru: Kolonların getirdiği pis suları toplayarak dış pissu tesisatına ulaştıran kısımlara iç pissu tesisat ana borusu denir. Ana boru mümkün olduğu kadar düz ve kısa olmalıdır. Ana boru uzunluğunun 15 metreyi geçmesi durumunda uygun yerlere temizleme kapağı konmalıdır.
b. Kolon: Kullanma yerlerinden kat borusu ile gelen pis suları ana boruya taşıyan düşey konumda döşenmiş borulardır. Alt katlarda ana boruya yakın yerde temizleme kapağı olmalıdır. Binanın en üst katındaki kat borusu kolona bağlandıktan sonra kolon ucu çatınım üzerine kadar yükseltilerek ucuna boru şapkası konmalıdır. Buradan kolonun havalandırılması sağlanmış olacaktır.
c. Kat borusu: Binanın kullanma yerlerindeki suyu kolonlara taşıyan yatay borulardır. Boru boyunun uzun olması halinde çıkışına yakın uca temizleme kapağı konmalıdır.
d. Bağlantı Borusu: Su akıtma yeri ile kat borusu arasındaki borulardır. Duvara gömülü olarak yapılır.
e. Havalık: Pis su borularında hava basıncının değişmesi sistemdeki suyun akışını etkilediği gibi sifonlardaki suları da etkileyip, sifondaki suyu tesisata emer ve susuz kalan sifondan koku binaya yayılır. Bu nedenle tesisattaki basıncı normal tutmak için havalıklar kullanılmaktadır. İç Pissu tesisatında kurşun, pik ve artık günümüzde daha çok PVC plastik borular kullanılmaktadır.
İç Pissu Tesisatının Yapımında Dikkat Edilecek Hususlar:
1. Kat borularının mümkün olduğu kadar kısa olmasına
2. Boruların su akışı yönünde 45 derecelik çatallar kullanarak birleştirilmesine
3. Düşeyden yataya geçen boru tesisatı kısımlarında yay dirsek veya iki açık dirsek kullanılmasına,
4. Ana borunun yapı dışına en kısa yoldan çıkarılmasına,
5. Her kolonun erişilebilecek en alt noktasına temizleme kapağı konulmasına
6. Yatay boru eğimlerinin % 2 dolayında olmasına dikkat edilmelidir.
İç pis su borularının çapları da proje safhasında ilgili tesisat proje mühendisi tarafından hesaplanarak proje üzerinde belirtilir. Sistemin verimli çalışması için bu ölçülere mutlaka uyulmalıdır.
3. Yağış Suyu Tesisatı
Yağış sularının doğrudan pissu kanalizasyonuna bağlanması, yağış anında su miktarı artacağından sakıncalıdır. Hacim arttığı için normal borular patlayabilir veya taşmalar olur. Veya bunu önlemek için çaplar geniş tutulur ki bu ekonomik değildir. Ayrıca yağış suları temiz olduğundan, sarnıçlar, dereler veya bir nehirde toplanarak yararlanılması yoluna gidilebilir. Şehir kanalizasyonunun birleşik yapılması durumlarında yağış suları pissu tesisatına uygun sistemlerle bağlanır.
