Yıllar önce bir gün Vilayet Konağına doğru o yokuşu çıkıyordum. Aklıma geldi,bir kitapçıya girdim. maket üzerine bir kitap arıyorum. Sizde bulunur mu Diye sorduğumda çok kısa Yok dediler. Bir iki kitapçıya daha uğradım cevap yine aynıydı. Yok Benim de o zamanlar hem yurtdışında daha sonrada yurt içinde 30 yıla yakın bir deneyimim olmuştu bu konuda üstelik şimdi mimarlık fakültelerimizde yüksek okullarımızda ders olarakta okutuluyordu. Ama kitabı yoktu.İşte o zamandanberi böyle bir kitap yazmanın bana vazife Olduğunu düşündüm hep. 1965 Yılı sonlarında ailem ve çocuklarımla birlikte Almanyanın Güneyinde Villingen şehrine gittik ve orada yerleştik. 1966 Yılı başlarında şehir yönetimi inşaat müdürlüğünde geçici olarak çalışmaya başladım. Önümde birkaç aşamalı bir deneme süreci vardı. Onu aşabilirsem mimar olarak devamlı statüde çalışabilecektim. Böylece vazifeye başladım. Bir gün sordular Maket yapabilir misin Bilmiyorum ama denerim.Hemen bütün dökümanlar masama kondu. Aslında konu basitti. Ama benim için karmaşıktı. Bir aya yakın uğraştım. Maketi oluşturacak olan elemanları parça parça hazırlayıp bir kenara koyuyordum. Ama maket bir türlü bitmiyordu. Yöneticiler (bana iş verenler) ile diğer bazı meraklı kişiler,mimarlar uğrayıp Daha bitmedi mi Diye sormaya başlamışlardı.Artık benim de moralim bozuluyordu. Nihayet bir gün parçalar halindeki bölümleri bir araya getirip yapıştırmaya başladım. Ertesi gün maket bitti. Ben dahil heppimiz şaşırdık. Biri sevinçle bağırmıştı. Artık bizimde çatımızın altında maket yapan biri var. Daha sonra maket konusunda pek çok işler verildi bana. Hepsini yapıp teslim ediyordum.
Bazen hatalar oluyor, ya hut bir karla değişiklikler gerektiğinde kesip biçip yeniden tamamlıyorum. Kabul edilip beğiniliyordum. Bu arada taraflar olarak iki şeyi öğrendik 1Maket işinin sanıldığı kadar kolay ve basit olmayıp biraz da kabiliyet istediğini,
Artık maket yapyayı öğrendiğim zaman bile çok çabuk yapmanın kaliteye, tesir, konu ve istenenlere göre uzunca bir süreyi göze almanın kacınılmaz olduğunu, kısacası biraz sabır ve birazda kabiliyet olduğunu taraftar olarak anladık. Bir gün bir maket işi verilecekti yanlız bir hafta vaktimiz var. Yetiştirebilirmisin diye sorulduğunda Bir haftada yetişmez.. deyince Tamam vazgeçtik maketten. dendi ve konu kapandı. Yeni bir gün daha büyük bir şehrin İnşaat Müdürlüğüne gitmiştim. Amacım, maket çalışmaarının nasıl yürütüldüğünü ve kalite düzeyini görmekti.Üstte normal bir katta idare, mimari ve proje büroları vardı. Bodrumda ise bir maket atölyesi kurulmuştu. Çeşitli elektrik motorlu ahşap işleme tezgahları temin dilip atölyeye yerleştirilmişti. Başında ise her halde işinin ehli marangoz ustası bulunuyordu. Adam o kaba aletlerle ince işler yapabiliyormuş. Yanımdaki mimar anlattı: Yukarıda çizim ve detaylar hazırlandıkça yahut değişiklik gerektiğinde bir mimar arkadaşımız buraya iniyor, durumu ustaya anlatıyor.Usta çalışmaya başlıyor.Ama mimar bir türlü yanından ayrılamıyor.Usta, mimar olmadığı için hep birşeyler soruyor, dolayisiyle mimarın bulunmasile ancak problem çözülebiliyor.Yanlız şu bir gerçektir ki hiç kimse bunca yıl okuyup mimar çıktıktan sonra,mesleğini belki de bir bölümünü kapsayan sadece maket işiyle uğraşmaya razı olmaz. Ama bazen yönetici bile, hele kendi tasarım çalışmalrına paralel bir fikir veya çalışma paketi üzerinde düşünürse belki kısa zamanda büyük atılımlar yapabilecek,daha doğruya ve daha güzele varabilecektir. Bu durum genel tasarım çalışmalarına yansıyacak, kısa zamanda da daha kaliteli ve temiz projeler ortaya çıkabilecektir. Her büro şefi yahut mimar şüphesiz maket yapmaz. Yapması da gerekmez zaten. Ama maket yapacağı zaman hangi elemandan nasıl bir iş isteyeceğini ve ne kadar zaman beklemesi gerektiğini çok iyi bilmek durumundadır. Öyleki yaptığı anlaşmalar aksamadan maket proje ile teslim edebilsin. İşte bu husus çok önemlidir. Çoğu zaman maketler geç (Projeden sonra ayrı bir günde) teslim edilir. Anlaşmalar ve şartnameler de buna göre hazırlanır. Ama siz yinede maketlerinizi proje ile teslim edin. Bitmiş bir çalışmayı hele maket gibi karşı tarafın ilgisini çekecek ve çok etkileyici olan maketinizle birlikte teslim etmenizde muhatabınız indinde derhal birkaç puan kazanmış olursunuz. Maketinizden evvel projeniz tetkikine mümkünse fırsat vermeyin. Geç kalmış bir maket etkisinden çok şey kaybeder. Her büro da maket yapabilen ve o konuda çalışmayı seven bir meslek adamının yani bir mimarın bu görevi üstlenmesi kaçınılmazdır. Bu paketin amacı, maket çalışmalrına paralel yürütülmesini,en küçüğünden en büyüğüne kadar bütün mimari,iç mimari ve dekorasyon bürolarında küçük bir maket bölümünün oluşturulmasını, ortaya çıkaracak başarılı maketlerle asıl gaye olan mimari çalışmaların zamanla daha da etkili örneklerine kavuşabileceğini teşvik ve telkin etmektir. Üniversite sıralarında,bilhassa mimarlık fakültelerinde iç mimari ve dekorasyon bölümünde hatta meslek liselerinin inşaat ve mimari bölümlerinde ve diğer teknik alanlarda okumakta olan genç öğrencilerimize maket yapım alanın çok lüzumlu ve değerli hatta bir ihtisas ve meslek dalı olduğunu, ilgi duyanların öğrenme olanaklarından yararlanmalarını içtenlikle öneririm. Bu kitabı yazmaya başlamadan önce çok değerli iki kitap geçti elime. Biri:
Architektur Modelle ki bütün fotoğraf ve şekilleriyle Stuttgart Mimarlık Fakültesi öğrencilerinin ders ve diploma çalışmalarından oluşuyor bir yönüyle. Buna ilaveten,bir maketin nasıl yapabileceğinden çok çeşitli malzemelerin fiziksel hatta kimyasal özelliklerine kadar geniş bilgi veriyor. Basit fakat çok çeşitli el aletlerinin fotoğrafları ile tanıtımı yapılıyor. Tel ve levha şeklinde metal malzemelerin neden ve nasıl şekillendirilebileceğini ve birleşimlerini yani lehim tekniği üzerinde önemle duruyor. Bu konu benim içinde tamamen yenidir, ama öğrenmemiz gerekiyor.İlk etki bakımlarından bu yani malzemelerle ve biraz dikkatle çalışmaya değer. İkinci kitap gelince Idea And Model Idee Und Modell V. Gerkan, Marg Und Partner kitap felsefi bir anlamla bir çok maketin küçülmüş fotoğraflar ile giriyor. Konusuna. Bir maketin nasıl yapılabileceğinden hiç bahis yok. Ama o kadar güzel ve maharetle yapılmış maket örnekleri,bir o kadar güzel foto- tekniğiyle sunuluyorki insan hayran kalıyor. Kitabın tertibi,baskı,herşey çok mükemmel işte o kitaptan mümkün olduğunca çok maketin resmini bu kitapta aktarılmaya çalışıldı. Konularının geçtiği sayfalardaki yerlerine yerleştirildi. Öyleki okuyucu metni okurken konuyu resim üzerinden de takip edebilsin. Tabii bu zamanlar mümkün olmadı o zamanda resim altına ayrıca yazılı bilgi eklendi. Monotonluğun giderilebilmesi içinde bazı sayfalarda resim ve yazı aralarında boşluklar bırakıldı kimi meraklı okuyucular, bilhassa öğrenciler başka kitap dergi vs. Den çok beğendikleri maket fotoğraflarına rastlarsa birer renkli fotkopisini istedikleri gibi büyütüp küçülterek kendi kitaplarındaki boş yerlere yapıştırmak suretiyle onun örnekler yönünden değerini arttırabileceklerini düşünülmüştü Bu kitapta, bir de üçüncü tip maket fotoğrafları bulacaksınız.Bunlar ne reksiz ve basit şekilde fakat büyük bir dikkat ve titizlikle yapılmış öğrenci maketleridir.Ne de mükemmel diyebileceğiniz seviyede profesyonelce yapılmış maketlerdir. Ama arada bir yere koybiliriz onları. Önce, çok basit el aletleri ile yapıştırımıştır. Malzemenin mümkün oldukça kalitelisi kullanılmıştır. Tasarım, çizim ve hesap üzerinde bulunduğu küçük salonun bir köşesinde yani başka şekilde çalışan kimselerin arasında,onları rahatsız etmeden kitapta misal diye anlatılan o tek ve iki kişilik maket yapım bürosunun şartlarından da çok farklı bir ortamda yapılmışlardır. Yinede başarılı sayılırlar. Bu maketler,tarafımdan 33 yıl boyunca yapılmış onlardan bazılarıdır. Hemen tümü hep aynı yumuşak balsa ağacından yapılmıştır. Malzeme ve yapım tarzları ile de bir başlık arz ederler. Buna ilaveten çok önemli özellikleri var:çoğunda zemin,ama sadece zemin öteki maketlerin aksine renklendirilmiştir. Bu bir yenilik olarak, ortaya konmaktadır. Sebepleri metin içinde bir kaç kere dikkati çekecek şekilde anlatılmıştır. Kitaba alınmış hem bütün maket resimlerinde sadece maket yapım tekniği ve malzemesi göz önünde tutulmuş, bunlar hakkında çok kısa bilgi verilmiştir. Ayrıca mimarinin ana bölümlerinden olan foksiyon,konstrüksiyon vs. Gibi konulara hiç değinilmemiştir. Ama yinede son bir noktaya dikkatinizi çekmek isterim: V. Gerkanın kitabından aktardığımız örneklerde mimariye biraz dikkat edersek ki bunlar son 15 20 yıldan eskiye ait değildiler betonarme konstrüksiyon yanında, onunla birlikte çelik taşıyıcı sistemlere de yer verilmiş olduğunu görürüz. Boyutları itibarıyla betonarmenin sınıfları zorladığı için değil sadece çeliğin hafifilik ve yumuşaklığını, form itibariyle de oynaklığını katarak mimari imkanları daha da arttırabileceği için böyle karma sistemler denenmiştir. Bazen hiç lüzum olmadığı halde betonarme yerine çelik konstrüksiyon uygulanmıştır.Bazen de taşıyıcı dahi olmadıkları halde hafif çelik dökme sistemleri halinde mimariye katılmışlardır. Bu durum makete de yansıyınca, kitapta ki metal malzeme ve lehim konusunu daha da önme kazandırmaktadır. Birbirinden çok farklı iki malzemenin özelliklerinden gelen imkanlarla mimari hayal ufkunun gelişmesini sanat açısından memnuniyet verici bir olaydır. Ayrıca acrylglass ve polystyrol gibi suni malzemenin özelliklerini öğrenim kullanmamızda artık söz konusudur. Bilhassa takdim ve yarışma gibi nihai maketlerde hele zamanda varsa kendinizi biraz zorlamaya değer.
İÇİNDEKİLER
Kitap Başlığı
Yayınevinin Önsözü
Önsöz
Giriş
Maket Kavramı
Maket Tipleri
Malzeme ve El Aletleri
Çalışma Yeri
Ağaçla Çalışma
Ön Çalışmalar
Alçı Maketler
Bina Kitlelerinin Yapılması
Gövde
Takdim Maketleri
Renklendirme
Lehim Tekniği
Ölçek Belirleyici Elemanların Çeşitleri
Mimari Maket Fotoğrafçılığı
Birkaç Söz
Basit İki Tezgahta Maket Yapılması
Resim ve Şekillerinin Sayfalara Göre Dağılımı
