Çelik yapılar Türkiye’de çok bilinmediğinden cam, çelik ve yüksek yapılar üzerine uzmanlaşmış bir mimar olan Mimar Ahmet Alataş da asıl konusu olmadığı halde Türkiye’de ofis ve mağaza projeleriyle tanınıyor. En son Kanyon Alışveriş Merkezi’ndeki bir terlik mağazasının tasarım projesini ve uygulamasını yapan Ahmet Alataş şimdiye kadar içinde bulunduğu hemen her projede çelik olduğunu söylüyor.
Tasarımlarınızın pek çoğunda çeliğe yer veriyorsunuz. Bu, mimarlık eğitimini yurtdışında almış olmanızdan mı kaynaklanıyor?
Bir anlamda öyle. Mimarlık eğitimini Avusturya’da Viyana Teknik Üniversitesi’nde tamamladım. Eğitimimi bitirdikten sonra da üç yıl boyunca Profesör Helmut Riche ile çalıştım. Bu süre içinde, pek çok çelik yapı yapma fırsatı bulduk. Okulda çelik üzerine iyi bir eğitim almıştık. Çalıştığım dönem boyunca da ilginç çelik projelerinin içinde bulundum, çelik ve cam üzerine tecrübe kazandım.12 genç Avusturyalı mimar ile birlikte Yunanistan’a, Syros Adası’nı geliştirmek üzere çalışılan projeye davet edildim. Akdeniz Faunası Araştırma Merkezi Projesi içinde çalışmalarda bulundum. Türkiye’de “çelik mimarı” olarak tanındım ama elbette her tür yapıyı yapabilirim. Önemli olan çeliğin getirdiği avantajları doğru kullanabilmek.
Nedir çeliğin getirdiği avantajlar?
Çelik kullanmamdaki en önemli sebep, yapmak istediğim şeyleri diğer yapı malzemeleriyle yapamıyor olamam. Strüktürdeki zarifliği sağlamak, geniş açıklıklar bırakmak ve cephedeki yalınlığı koruyabilmek için örneğin çelik kullanıyorum. Çelik sayesinde çok hafif yapılar elde edebiliyorum. Çok hafif yapılar çok ışık alabiliyor, mimara sınırsızlık duygusunu yaşatıyor. Geriye dönüp baktığımda, içinde bulunduğum hemen her projede çelik olduğunu görüyorum. Demek ki aslında çelik vazgeçilmez bir malzeme. Kuru inşaat tekniğine ve inşaat alanında temiz işe inanıyorum. Bunun çağdaş olduğunu düşünüyorum.
Çeliğin dezavantajları neler peki?
Dezavantajının değil de zorluğunun olduğuna inanıyorum. Türkiye’de yangın konusunun çeliğin bir dezavantajı olduğu düşünülür. Ama bunu engellemenin yolları da var. Bence Türkiye’deki en önemli sorun çeliğin maliyeti. Ama pahalı olması da dezavantaj sayılmamalı bence. Çeliğin kendisi aslında çok pahalı bir malzeme değil. Ama betonarmeye göre çeliğin yangın izolasyonu ve inşaat tekniği daha özel. Çok daha hızlı bir yapı sistemi. Ayrıca çelik yapılar çağdaş binalar demek…
Türkiye’ye döndüğünüzde sizi en çok şaşırtan ne oldu?
Beni en çok şaşırtan şey çeliğin tanınmaması oldu. İstanbul’a geldikten sonra birkaç yıl üniversitelerde çelik ve cam proje dersi verdim. Orada öğrencilerin olduğu kadar öğretim görevlilerinin de çelik hakkında pek bilgisinin olmadığını gördüm. Çelik proje yaptığında mimarın o proje ile ilgili çözümlemesi gereken bazı detaylar var. Bu detayların okulda öğretilmesi gerek. Bu yüzden de eğitim çok önemli. Ama bu bir süreç. Türkiye’de yaşayan mühendisler, mimarlar, teknik ressamlar kendilerini geliştirmedikleri sürece, çelik sektörünü geliştiremezler.
Avusturya’daki mimarlık eğitiminde çeliğe daha çok önem veriyorlar değil mi?
Evet, temel olarak almak gereken ana çelik dersi var. Sonraki dersler seçmeli. Ama hem verilen eğitim hem de çevrede gördüğünüz çelik yapılar sizi çelik proje yapmaya özendiriyor. Türkiye’de de çelik konusunda çalışmak isteyenler var. Ama hem gerekli bilgi olmadığı için hem de etrafta özendirici binalar bulunmadığı için hevesli olmaları bir anlam ifade etmiyor. Türkiye’de çeliğe meraklı öğrenciler, çeliği iyi kullanan ofislerde staj yaparak tecrübe kazanabilirler bence.
Yapısal çelik kullanımı hakkında yakın geleceğe dair öngörüleriniz var mı?
Çelik yapılardaki gelişim malzeme fiyatlarını oldukça arttıracak, kanımca. Bu da çeliği zor kullanılır bir malzeme haline getirecek. Türkiye’ye geldiğimden beri paslanmaz çeliğin fiyatı neredeyse yüzde 150 arttı. Çelik fiyatı pahalı hale geldiğinde ise daha hafif konstrüksiyonlara doğru bir yönelme olacak… Çeliğin maliyeti malzeme ve işçilikten oluşuyor. İşçiliğin düşük olduğu ülkelerde, Türkiye’de olduğu gibi, kalın profil kullanılabiliyor. Ama çelik değerlenince, pahalı ve kolay elde edilemez hale gelince ki; gelecek, bu konu da iyi yetişmiş teknik elemanlara ihtiyaç olacak. Teknik mimari çözümler üretmek için daha çok çalışılacak.
*Bu ropörtaj, Ocak 2007 tarihli Çelik Yapılar Dergisi’nde yayımlanan Mimar Ahmet Alataş ropörtajından derlenmiştir.
