Konut fiyatlarındaki artışın ardından gayrimenkul sektörü temsilcileri, konutlarını satabilmek ve konuta erişimi kolaylaştırabilmek adına yeni bir modele geçti. Bu kapsamda vatandaşın tek seferde borca giremediğini gören sektör temsilcileri kademeli satış uygulamaya başladı. İşte yeni modele ilişkin merak edilenler..
Konut fiyatlarındaki yükseliş, vatandaşın konut alım gücünün azalmasına sebep olurken bu durum da konut satışlarında düşüşe yol açmıştı.
Konut satışlarındaki düşüşün ardından gayrimenkul sektörü temsilcileri de konut almak isteyen vatandaşlar için farklı modeller oluşturmaya başladı.
Buna göre kademeli bir sistemde ödeme imkanı tanıyan sektör temsilcileri, önce arsa parası ardından da inşaat maliyeti için ödeme alma yoluna giderek, kademeli bir satış gerçekleştirmeye başladı.
Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı ise yeni modeli Milliyet’e değerlendirdi.
İşte Özelmacıklı’nın konutta kademeli satış modeline ilişkin açıklamaları:
“Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) verilerine göre 2023’te 2 milyon 949 bin 437’sini satış işlemi yapıldı. Bu satışların içinde konut satışları %41,56 pay aldı ve 2023 yılında bir önceki yıla göre %17,5 azalarak 1 milyon 225 bin 926 olarak gerçekleşti.
Konut dışı gayrimenkul satışları ise 1 milyon 723 bin 511 ile yüzde 58,44 pay aldı. Ayrıca 2023 yılı toplam konut satışları içindeki ipotekli satış payının en düşük olduğu yıl oldu.
Geçmiş yıllarda yüzde 40 seviyelerine kadar yaklaşan ipotekli satışların payı, 2023 yılında yüzde 14,5 olarak gerçekleşti. 2023 yılı Mayıs ayından itibaren düşüş gösteren ipotekli satışlar ise aralık ayında yüzde 4,4 seviyesine kadar indi. Bu oran son 11 yılın en düşük seviyesi oldu.
Bu kapsamda değerlendirdiğimizde aslında gayrimenkule ilgi devam ederken konuta erişimin zorlaştığını görüyoruz. Bu da üreticileri konut üretiminde alternatif yöntemler geliştirmeye zorladı diyebiliriz.
Konutta kademeli satışın detayları
Süreç açısından baktığımızda ise kademeli satış, eskiden bildiğimiz ve alışkın olduğumuz kooperatif modelinin bir miktar daha geliştirilmiş modeli diyebiliriz.
Önce imarlı bir arsada taslak proje ile üretilebilir konut sayısı, daire tipi ve metrekareleri belirleniyor. Sonrasında konut sahibi olmak isteyenlere daire planına göre arsa payının ön sözleşme ile satışı gerçekleştiriliyor. Bu aşamada kişiler peşin ya da vadeli ödeme alternatiflerini seçebiliyorlar.
Genel olarak ortalama vadede arsa paylarının satışları sonrasında ruhsat alınarak inşaat üretim maliyetleri belirleniyor ve buna göre pay sahiplerinden belli bir kar oranı ile inşaat maliyetlerini ödemeleri isteniyor.
İnşaat maliyetinin belirsizliği de bu şekilde aslında ev sahibi olmak isteyen kişinin riski olmuş oluyor. Özellikle günümüzdeki inşaat maliyetlerindeki belirsizlik üretimin önündeki en büyük engel. Tabi satılamayınca da özellikle inşaat üretimi devam ettirilemiyor.
“Ödeyemeyen satıldıktan sonra payını alıyor”
Kişiler eğer inşaat maliyetini ödeyemeyecek olurlar ise başta belirlenen oran üzerinden dairenin inşaatı tamamlanarak satıldıktan sonra paylarını alabiliyorlar.
Bu sistem aslında kooperatif üyelik sistemindeki gibi kişilerin önceden kooperatife üye olarak para yatırmaları, yatırılan para ile arsanın alınması gibi değerlendirilebilir.
Aşamalı sistemde bu bilinen markaların daha sistemli altyapısı ile sağlanmış oluyor. Özellikle de arsayı alırken de taksitle alınabiliyor olması konuta erişim için alternatif bir model sunuyor. Bununla beraber gene kamu tarafından üreticilere tahsis edilebilecek yerlerin de kiralama amaçlı kullanımı ayrı bir çerçeve olarak gündemde yerini koruyor.
Sistemin önemli bir avantajı da aslında daha ödenebilir seviyelerde ev sahibi olabilmektir. Lakin inşaat ve üretim kısmı daha da zaman alacak bir durum. O nedenle de hemen konut erişimine imkan sağlayan bir model değil.
Fiyatlar daha uygun olacak mı?
Bununla ilgili net bir rakam yok. İlk üretilecek projenin sonuçlarını görmekte fayda var. Benim öngörüm %20 seviyelerinde daha ucuz olabileceği yönünde.”
