Haziran sonu itibarıyla Türkiye konut fiyatları çarpıcı sonuçlar ortaya koydu.
– Öncelikle belirtelim ki, Merkez Bankası tarafından açıklanan konut fiyatlarının artış hızının son bir yılda yavaşlamaya başladığı dikkat çekiyor. Haziran itibarıyla son bir yılda ortalama konut fiyatları yüzde 13.9 arttı. Bu artış, aynı dönemdeki yüzde 7.64’lük son bir yıllık tüketici enflasyonunun oldukça üzerinde. Ancak yıllık artışın 2015 Haziran ayında yüzde 18.94 olduğunu belirtelim. Yani son bir yılda konut fiyatlarındaki artış hızı 5 puan kadar geri geldi. Bu da ciddi sayılabilecek bir oran.
– Konut fiyat artışının hız kesmesine şüphesiz birden çok neden gösterilebilir. Faizlerin yüksekliği ve yüzde 12’nin üzerinde seyretmesi konut talebini negatif etkiliyor.
Ama son bir yılda yurtiçi terör olaylarında hızlı bir tırmanışın meydana gelmesi en önemli neden gibi görünüyor. Can ve mal güvenliğinin tehlikeye girdiği bir ortamda konuta yatırım ve konut alımlarının zayıflaması, buna paralel fiyatların gevşemesi gayet normal bir sonuçtur.
– Nitekim konut fiyatlarına istatistiki bölge bazında baktığımızda tablo iyice netleşiyor. Yukarıda yer alan tablodan kolaylıkla görülebileceği gibi, son bir yılda ateş hattına dönen Doğu ve Güneydoğu Bölgesi illerinde konut fiyat artışları yüzde 10’un altında, tek haneli artışlarla sınırlı kaldı. Hatta Van, Hakkâri, Şırnak’ta konut fiyatları son bir yılda yüzde 2 geriledi bile. En kötü performans da bu üç ile ait.
– En düşük ikinci performans ise yüzde 0.5’lik artışla Gaziantep, Kilis ve Adıyaman’a ait. Yine son bir yılda Antep ve Kilis’te yaşananları hatırlayalım yeter. Antep’te konut fiyatları terör olaylarına kadar olan dönemde hızla yükselmişti ve İstanbul’u bile geride bırakmıştı. Haziran sonu itibarıyla bu bölgenin konut fiyatları, endeks bazında 232 ile İstanbul’dan sonra en yükseği ifade ediyor. 2010 başında bu endeksler yaklaşık 95 civarındaydı. Yani 7.5 yılda en çok fiyat artışı İstanbul’da olmuş, son bir yıllık yerinde saymasına karşılık Gaziantep ikinci sırada yer almış.
– Her ne kadar bu yerinde saymanın en önemli nedeni terör ve Suriye’den gelen füzeler olsa da, Antep’te fiyatların hız kesmesinde TOKİ’nin konut arzını artırıcı büyük projelerini de not düşmek gerek.
– Konut fiyatlarında üçüncü düşük performans yüzde 2.7 ile Diyarbakır ve Şanlıurfa’da görülüyor. Güvenlik operasyonlarının yapıldığı, insanların göç ettiği bir yerde de herhalde konut fiyat artışı beklenemez. Biz kötü performansta Diyarbakır’ın etkili olduğunu tahmin ediyoruz.
– Batman, Mardin, Siirt, Şırnak grubunda da konut fiyatları yüzde 4.6 artış ile 4. sırada yer aldı. Bütün düşük performanslı illerin Doğu ve Güneydoğu’da olması terörün bölgesel çapta konut fiyatlarına darbe vurduğunun bir göstergesi.
– Konutta son bir yılda en çok fiyatı artan illerin başında yüzde 21.2 ile Balıkesir, Çanakkale geliyor. Onu yüzde 20.8 ile Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli izliyor. Bolu, Kocaeli, Sakarya, Düzce ve Yalova grubu da terörden en az etkilenen iller olarak ortalama yüzde 18.1’lik fiyat artışını yakaladı. İstanbul’un artışı yüzde 17.2, İzmir’in yüzde 16.1.
– Terörün tırmandığı son bir yılda konut fiyatlarının en hızlı, huzurlu tanımlanabilecek batı kentlerinde, özellikle Marmara Bölgesi’nde gerçekleştiği dikkati çekiyor. İnsan da, para da huzura doğru kayıyor, huzursuzluktan ve terörden kaçıyor. Konut talebinde ve fiyatlarında artık sadece faiz oranları etkili değil, can ve mal güvenliği de etkili. Hatta son bir yıllık eğilim bize terörün daha etkili olduğunu söylüyor.
SONUÇ: “Can bostanda bitmez.” Türk atasözü
Abdurrahman YILDIRIM
ayildirim@htgazete.com.tr
