Belediyelerin riskli binaları tespit edecek altyapıyı kurmamaları özel şirketlerin işine yaradı.
Müteahhitle anlaşan bazı şirketler rantı yüksek bölgelerde kol gezip suiistimale açık raporlar hazırlamaya başladı.
400 milyar dolarlık kentsel dönüşüm projesi suiistimalleri de beraberinde getirdi. Rantı yüksek yerlerde arazi bulmakta zorlanan bazı inşaat firmaları, eski sitelerde ev sahiplerinin hepsinin rızasını almakta zorlanınca çareyi binayı riskli gösterip 6306 sayılı kentsel dönüşüm yasasına sokmakta buldu.
Müteahhitle risk ölçüm şirketlerindeki işbirliğinde sistem 2 basamakta yürütülüyor.
Dirençleri kırılıyor
Birinci basamakta bi rmüteahhit gözüne kestirdiği lokasyonla ilgili risk ölçümü yapan şirketlere sipariş veriyor. O şirkette Caddebostan örneğinde olduğu gibi bölgedeki evlerin yüzde 80-90’ının riskli olduğuna dair bir rapor hazırlayıp bunu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın onayı varmış gibi kamuoyuna açıklıyor.
Rapora inanan ve o rapora kadar evini vermek istemeyen kişilerin de direnci kırılıyor ve müteahhide evini teslim ediyor.
Eviniz kontrol ediliyor olabilir
İkinci adımda ise, göze kestirilen binanın içinde ikamet eden bir ev sahibiyle anlaşarak yürütülüyor.
Yasaya göre bir evin depremekarşı güvenli olup olmadığını kontrol etmek için bir katmalikinin başvurması yeterli. Yani bir müteahhit herhangi bir kat malikiyle anlaşıp kontrol masrafını üstlenerek evin anlaşmalı bir şirket tarafından kontrol edilmesini sağlayabiliyor.
5 katlı 10 daireli bir apartmanda risk ölçüm bedeli özel sektör şirketleri tarafından 4 bin 500 lira ile 5 bin lira arasında değişiyor. Diğer kat maliklerinin onayını almadan risk ölçümü isteyen kişinin bu parayı cebinden çıkarıp vermesi gerekiyor. Tüm dairelerin risk ölçüm bedelini bir kişinin üstlenmesi de akıllarda farklı sorular oluşmasına neden oluyor.
Neden riskli bölgeler incelenmiyor
İsmini vermek istemeyen bir kat sahibi yıllardır apartmanlarına farklı müteahhitlerin gelip anlaşmak istediklerini ama kendisi de dahil olmak üzere iki kişinin hayır dediğini bunun üzerine kendilerinden habersiz rapor hazırlatıldığını ve bakanlığa sunulduğunu dile getiriyor.
Binalarının yaşının yüksek olması nedeniyle raporun hazırlatıldığı ileri sürülüyor. Kat sahibi bir hayli manidar olan şu soruyu da yöneltiyor: “Neden depremde en çok adı geçen Avcılar, Esenyurt,Gaziosmanpaşa gibi yerlerde özel değerleme şirketleri inceleme yapmıyor da Bağdat Caddesi gibi rantı yüksek yerlerde dönüşüm elzem gibi konuşuluyor.
Müteahhitler kentsel dönüşüm bir an önce başlasın dedi, ama hiçbiri rantı olmayan yerler için parmağını bile oynatmıyor.”
Denetleyeni kim denetleyecek
Dönüşümde rapor suiistimalinin temelinde ise raporu veren şirketlerin işlerini doğru dürüst yapıp yapmadıklarını kontrol edecek yeterli kamu elemanının olmaması bulunuyor. Çünkü denetim şirketinin raporu sadece inceleniyor ve istenilen kriterlerde hazırlanıp hazırlanmadığına bakılıyor.
Bina, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından görevlendirilen yetkili kişilerce ayrıca denetlenmiyor. İkinci denetim ancak kat sahiplerinin yasal olan 15 günlük itiraz süresi içinde itiraz etmesiyle oluşuyor.
Belediyeler meydanı boş bırakıyor
Kentsel dönüşümde hakmağduriyeti yaşanmaması için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı denetim yetkisini öncelikle belediyelere verdi. Buna göre belediyeler binaların güçlü olup olmadığını kontrol edecekti. Üstelik belediyenin kamu kurumu olması da verilen rapora güveni sağlayacaktı. Ancak belediyeler teknik eleman altyapısını tamamlayamadığı için meydan özel sektör şirketlerine kaldı.
Yani 400 milyar dolarlık dönüşümde kamu otoritesinin yarattığı büyük bir denetim boşluğu yaşanıyor. Bu da vatandaşın dönüşüme karşı tepkili olmasına yol açıyor.
Müteahhit yarı yolda kalabilir
Konu ile ilgili görüşlerine başvurduğumuz İstanbul Emlak Komisyoncuları Odası Başkan Yardımcısı Nizamettin Aşa da benzer şikayetlerin kendilerine de iletildiğini kaydetti. Aşa, “İnşaat firmaları ile özel risk ölçüm şirketlerinin ortaklaşa iş yaptığına ilişkin şikâyetleri biz de alıyoruz.
Kentsel dönüşüm yasasında ölçüm yapıldığında bina riskli ise bu tür yapıların da 6306 sayılı yasaya tabi olma durumu söz konusu. İnşaat firmaları da ikna edemedikleri kat maliklerini böyle yıldırmaya çalışıyor. Ama unuttukları bir şey var o da bina yıkılsa bile kat maliklerinin aynı inşaat firması ile çalışmak isteyip istemediği. Yani böyle bir çabanın içine giren müteahhit yarı yolda kalabilir. Bu tür çalışmalar da kentsel dönüşüme karşı antipati yaratır” dedi.
Haber Kaynağı: Bugün
