Türkiye’de deprem odaklı dönüşüm başlıyor. Belediyeler projelerini hazırlayıp Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunarken, binalarla birlikte camilerde dönüşüyor
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının verilerine göre Türkiye’de 20 milyon bina bulunuyor. Bu binaların 6.5 milyon tanesinin dönüşümü gerekiyor. Başbakan Tayyip Erdoğan’ın Van depremi sonrası söylediği ”Ne pahasına olursa olsun, iktidarımıza dahi mal olsa biz bu projeyi biz bu dönüşümü yapacağız”sözlerinin ardından kentsel dönüşümde ilk adım, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Yasası ile atıldı. Şimdi ise bu uygulamayı faaliyete geçirmek için Başbakan’ın da katılacağı törenle yarın ilk adım atılacak ve proje yarın resmen başlayacak. Başta İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa, Kocaeli, Sakarya, Konya, Bolu ve Van olmak üzere 35 ilde 6500 bina yıkılacak. Bu bağlamda dayanıksız binalarla birlikte camiler de dönüşüme girecek.
Dönüşüm nasıl olacak?
Öncelikle ‘Riskli yapı’ ve ‘riskli alan’ olmak üzere kentsel dönüşümün iki ekseni bulunuyor. Riskli yapısını belirlemek isteyen kişi ”Ben binamdan emin değilim” diyerek, bakanlık tarafından lisanslandırılan kuruluşlara başvurucak. Binada yapılan inceleme sonucunda binanın riskli olduğu belirlenirse rapor, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne verilecek. Bu süreçten sonra ise tapuya bildirilip 60 günlük tahliye süreci başlayacak. Riskli binaya itiraz eden kat malikleri 4 üniversite hocası, 3 bakanlık görevlisinin bulunduğu teknik heyete itirazda bulunabilecek. Bu heyetten çıkan karar kesin olacak. Riskli olduğu belirlenen binalar yıkıldıktan sonra yapılacak uygulamaya maliklerin karar 3’te 2 çoğunluğuyla karar verilecek. Bina risk raporu verilen kat malikleri aralarında toplanıp anlaşma sürecine gidecek. Alınacak karara katılmayanlar olursa, itiraz edenlerin arsa payları ve değerleri belirlenip açık arttırma yoluyla satışa çıkarılacak. Bu satış sadece anlaşma sağlayan paydaşlara (diğer kat malikleri) yapılabilecek. Eğer talip çıkmazsa o hisseyi bakanlık rayiç bedel üzerinden satın alacak. Binası yıkılacak olan kat maliklerine kira yardımı yapılabilecek. Ancak bunun için kat sahibinin kira yardımı talebinde bulunması gerekecek. Bakanlık kredi desteği, faiz desteği, tahliye yardımı da sağlayacak.
Yıkım nasıl yapılacak?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yıkımlarda, iş makineleri ve Türkiye’nin henüz pek aşina olmadığı dinamitle patlatma yöntemlerini birlikte kullanacak. Dinamitli yıkımın, ancak yapılaşma yoğunluğu düşük, çevresi müsait alanlarda gerçekleştirilebileceğine dikkat çekiliyor. Patlatma yöntemi ile yıkım için özel sektörden hizmet satın alınacak.
”Yıkım sonrası belli değil”
Yıkımların sembolik olarak yarın yapılacağını ama hiçbir hazırlık yapılmadığını belirten Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp Muhçu, ”Bu yıkım kentsel dönüşüm sürecini meşrulaştırmaya dönük bir yıkım. Yasanın iptali için dava sürerken yapılan çalışmalar binaları ve kentleri depreme hazırlamaktan çok yeni felaketlerin habercisi olacak. Yıkıma karar verecek heyetler de bağımsız olmadığı için sıkıntılar yaşanacak. Bakanlığın odaların tekliflerini değerlendirmesini istiyoruz. Yıkımlar sonrası hangi imar hakları ile binalar yapılacak. Molozlar nereye kaldırılacak o bile belli değil” dedi.
10 bine yakın cami sorunlu
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın verdiği bilgiye göre, Türkiye’de 36 bin cami bulunuyor. Bu camilerden yaklaşık 10 bin tanesinin mimari açıdan çok ciddi sorunları var. Diyanet’in, yıkılarak yeniden yapılmasını istediği camilerle ilgili ayrıntılı çalışmalar yürütülüyor.
