İZMİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ YÜKSEK YAPILAR YÖNETMELİĞİ
1- GENEL HÜKÜMLER
1.01- Amaç
Bu Yönetmelik, Yüksek Yapıların tasarım, yapım ve denetim aşamalarında İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı\’nın kent bütününde eşgüdümlü ve uyumlu uygulamayı sağlamak üzere, ilgili kurum, kuruluş ve kurullar ile bu konudaki görev, yetki ve yöntemleri belirleme amacıyla düzenlenmiştir.
1.02- Kapsam
Yönetmelik, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde, İmar planlarında uygun görülen yerlerde yapılacak yüksek katlı yapıların tasarım ve projelerinin denetim ve değerlendirilmesinde, gerekli izin ve ruhsatnamelerin verilmesinde, uygulamaların izlenmesinde ve diğer imar yetkilerinin kullanılmasında gözetilecek idari ve teknik ölçüt, önlem ve yöntemleri kapsamaktadır.
1.03- Hukuksal Dayanak
Bu Yönetmelik, Büyükşehir Belediye Başkanlığına 3030 sayılı yasanın 6/A-b. 14/n ve buna ilişkin Yönetmeliğin 8/B maddeleri ile verilmiş bulunan imarla ilgili genel gözetim ve eşgüdüm sağlama görev ve yetkisinin, yüksek yapılar özelinde aynı Yönetmeliğin 10. maddesinin altıncı fıkrası hükmü doğrultusunda idarenin danışma ve denetim birimleri oluşturma ve buna ilişkin düzenleme yapma işlevi uyarınca düzenlenmiştir.
1.04- Yürürlük ve Uygulama
Bu Yönetmelik Büyükşehir Belediye Meclisinin onayı ve mahalli gazetelerden birinde onayının duyurulmasından bir ay sonra yürürlüğe girer. Büyükşehir Belediyesine bağlı tüm belediyelerde uygulanır.
1.05- Bu yönetmelikte açıklanmamış hususlarda İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği hükümleri geçerlidir.
1.06- Uygulamada tereddüte düşülmesi halinde uygulanacak çözümün takdirine İnceleme Kurulunun görüşünü alarak İzmir Büyükşehir Belediyesi yetkilidir.
1.07- İnceleme Kurulu
İnceleme Kurulu, yüksek yapıların tasarımı, yapım ve denetim aşamalarında imar yetkilerini kullanacak olan Belediyelere sürekli teknik danışmanlık hizmeti veren yardımcı birimdir.
Kurul kararları ilgili Belediyeler açısından varlığı zorunlu ve yönlendirici hazırlık işlemi niteliğindedir.
Kurul, Büyükşehir Belediyesi İmar İşleri Daire Başkanının başkanlığında, Büyükşehir Belediyesi İmar Müdürü, Uygulama İmar Plan Şube Müdürü, İtfaiye Müdürü, ilgili İlçe Belediyesinin İmar Müdürü ile Mimarlar Odası, İnşaat Mühendisleri Odası, Makine Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, Şehir Plancıları Odasının birer temsilcisinden oluşur. Kurulda yer alan oda temsilcileri, odaların ilgili yönetmeliklerine göre çalışır.
Kurul, mutlak çoğunlukla toplanır ve toplantıya katılanların çoğunluğu ile karar verir. Ancak, uzmanlık projelerinin karara bağlanmasında ilgili oda temsilcisinin bulunması zorunludur. Oyların eşitliği halinde Başkanın oyu iki oy sayılır.
Kurul, incelemeleri sırasında gerekli gördüğü konularda ve ilgili oda temsilcisinin olumsuz görüş bildirdiği hususlarda uzman kişi ve kuruluşlardan görüş alır. Kurulun sekreterya hizmetlerini kurul başkanlığı yürütür ve gerekli harcamalar Büyükşehir Belediyesi bütçesinden karşılanır.
1.08- Ön Olur ve İnceleme
Uygulama projeleri (kesin projeler) yapılmadan önce, avan mimari proje, statik, mekanik, elektrik vb. mühendislik kabullerine ait açıklama raporları ve gerekli yerleşim krokileri ile inceleme kurulundan ön olur alınacaktır. Kurul, ön incelemeyi müracaatın kurula intikal tarihinden itibaren bir ay içinde görüş raporu ile sonuçlandırır.
İnceleme kurulu tarafından kabul edilmiş bulunan avan mimari proje. mühendislik kabulleri ve İnceleme Kurulu raporuna göre hazırlanacak uygulama projeleri, ilgili Meslek Odalarının mesleki denetiminden geçmeden inşaat ruhsatı; yapı bitiminde ise İnceleme Kurulundan uygunluk belgesi alınmadan yapı kullanma izni verilemez. İnceleme Kurulu, uygunluk belgesi için incelemesini başvurunun ve parselin arşiv dosyasının kurula intikalinden itibaren on beş gün içinde sonuçlandırır.
Kurul tarafından yapılan tüm incelemelerde, süresi içinde olumlu veya olumsuz olarak sonuçlandırılamayan projeler kuruldan onay almış sayılır.
2- TANIMLAR
2.01- Yüksek yapılar: Yüksek yapı, genel olarak yakın ve uzak çevresini, fiziksel çevre, kent dokusu ve her türlü kentsel altyapı yönünden etkileyen bir yapı (bina) türüdür.
Son kat tavan döşeme kotu 30.80 metreyi ve/veya bodrum kat dahil olmak üzere toplam kat adedi 13\’ü aşan (13 kat hariç) yapılar Yüksek Yapı olarak kabul edilir.
2.02- Yangın bölümü: Yapının, yangına karşı kendi içinde tamamen korunmuş olan, farklı kısımlarıdır. Bir bölüm, farklı zonlar içerebilir.
2.03- Yangın zonu: Yangın durumunda, ihbar ve söndürme önlemleri aynı bölüm içindeki diğer sistemlerden ayrı olarak devreye giren bölüm parçalarıdır.
2.04- Yumuşak kat: Dolgu duvarlarının üst katlarda olması ve söz konusu katın büyük bir kısmının duvarsız olması nedeniyle diğer katlara göre farklı rijitlikte ve çok narin kolonlardan oluşan katlardır.
2.05- Atalet momentleri merkezi: Bütün taşıyıcı düşey elemanların ataletlerin ağırlık merkezidir.
2.06- Kitle merkezi: Her katta mevcut olan tüm düşey yüklerin ağırlık merkezidir.
2.07- Yanmaya dayanıklılık sınıfı: Bir yapı elemanı ve malzemesinin standardına uygun ısıtma ve basınç koşullarında yapılan deney sonucu belirlenen yanmaya dayanıklılık süresine bağlı olarak ayrıldığı sınıf örneğin TS.1263\’e ve TS. 4065\’e göre F 90 sınıfının dayanıklılık süresi 90 dakikadır.
3- YERLEŞİM DÜZEYİNE İLİŞKİN ESASLAR
3.01- Mevcut imar plan kararları ile öngörülmüş olan yapı ve nüfus yoğunluğu artırılamaz. Mevcut yoğunluk, plan kararları ile yüksek yapı olarak kullanılabilir.
3.02- Avan projenin hazırlanması aşamasında aşağıdaki kriterler dikkate alınır.
· Çevresel etkisi, şehir silüetine etkisinin incelenmesi,
· Jeolojik yapının incelenmesi,
· Hava trafiğinin incelenmesi,
-Genel ulaşım ve yangın ulaşım planlarının incelenmesi,
· Altyapı bağlantıları ve kapasitelerinin incelenmesi,
· Güneş açılarına ve rüzgara göre çekme mesafelerinin incelenmesi.
3.03- Gelişme alanlarında, imar planında aksine bir açıklama getirilmediği hallerde;
1. Binanın 30.80 metre yüksekliğe kadar olan kısmı için imar hattından ve parsel sınırından minimum çekme mesafesi 15.00 metredir. Binanın 30.80 metreden yüksek olan kısmının ön cephe hattının imar hattına olan uzaklığı, yapının toplam yüksekliğinin yarısından az olamaz.
2. Bir parselde birden fazla bina yapılması halinde, binalar arasındaki mesafe, en az binaların yükseklikleri kadar bırakılır. Binalar farklı yüksekliklerde ise yüksek olan binanın yüksekliği minimum mesafe olarak alınır.
3. Yapı adasının konumu, arazi yapısı veya değişik mimari çözümlerin gerektirdiği hallerde, yukarıdaki minimum koşulları sağlamak kaydı ile, binalar arası mesafenin saptanmasında inceleme kurulu yetkilidir.
4- YANGIN ÖNLEMLERİ
4.01- Konut dışı yapılarda; Yapı en çok 30.00 metrede bir yangın duvarları ile bölümlendirilecektir. Bu bölümler arasındaki geçitler yangına dayanıklı kapılarla sağlanacaktır. Her yangın bölümünün, doğrudan bir yangın merdiveni bağlantısı veya açık hava penceresi olacaktır. Her yangın bölümünde, 20.00 metreden daha uzun koridorlar, 15.00 metrede bir ateşe dayanıklı duman geçirmez kapılarla zonlara bölünecektir. Ayrıca, yangın derecesi yüksek her bodrum kat, depo, mutfak, çamaşırhane, garaj gibi hacimler müstakil yangın bölümü olarak oluşturulacaktır.
Konut yapılarında, her bağımsız bölüm ayrı bir yangın bölümü olarak düzenlenecek ve her bağımsız bölümden doğrudan yangın merdivenine ulaşılacaktır. Tüm yapılarda, merdiven ve asansörler müstakil bir yangın bölümünü oluşturacaktır.
4.02- Yüksek yapıların taşıyıcı sisteminin yangın güvenliği, yanmaya dayanıklılık sınıfı F 90 olan yapı elemanlarıyla sağlanacaktır. Yüksekliği 60.00 metreyi aşan binalarda ise dayanıklılık sınıfı F 120 olacaktır. Yanmaya dayanıklılık sınıfları için bu konudaki TS. 1263 ve TS. 4065 kullanılacaktır.
4.03- Yüksek yapılarda bütün taşıyıcı yapı elemanları, merdivenler, merdiven kovalarının duvarları, döşemeler, kaçış yolları vb. yangına dayanıklılık sınıfı en az F 90 olan yangına dayanıklı malzeme ile tasarlanacak ve yapılacaktır. Zemin altındaki duvar ve döşemeler ile yangın dirençli bölüm kapıları için dayanıklılık sınıfı F 120 olacaktır.
Yeterli dirence sahip olmayan elemanlar uygun kaplamalar ile korunacaktır.
4.04- Dış duvarlarda yangın söndürme ve kurtarma araçlarının erişebileceği yeterli ölçüde açıklıklar bırakılacaktır. Yangın sirayetini önlemek üzere dışa kapı ancak zemin katta (giriş katında) veya en az 60 cm genişlikteki balkonlarda yapılabilir.
İki pencere arasındaki mesafe en az 1.10 metre olacak ve bu bölüm yangın dayanıklılık sınıfı F 90 olan malzeme ile yapılacaktır.
4.05- Yapıda otopark dışında toprağa gömülü birden çok bodrum kat varsa, bu katlar birbirlerinden iç bağlantıları olmaksızın, yangına dayanıklı biçimde ayrılacaktır. Bodrum katların pencereleri farklı ışıklıklara açılacaktır.
4.06- Yapıda, tahliye anında korunmuş alana ulaşılmasını sağlayan kaçış yolları tasarlanacaktır. Kaçış yollarının başka daire veya mekanlar içinden geçerek korunmuş alana ulaşmasına izin verilmez.
Kaçış yollarının genişliği 150 cm\’den az olamaz. Kaçış yollarının korunmuş mekanlara veya sokağa açılan kapılarının genişliği 150 cm\’den az olamaz. Çok sayıda kişinin bulunduğu yerlerde, kaçış yolları ve kapıların genişliği kişi başına 1 cm olarak hesaplanır. Bu kapılar, kaçış yönünde içeriden dışarıya kilitsiz olarak açılacak, otomatik olarak kendi kendine kapanacaktır. Bunların yangın dayanıklılık sınıfı en az F 60 olacak, dışa açılan tüm kaçış kapıları “Panik Bar” sistemi ile donatılacaktır.
4.07- Binanın ana elektrifikasyonu ile ilgili bölümleri (jeneratör odası, trafo, kontrol merkezi gibi) ve itfaiye asansörlerinin makine dairelerine ait duvar, döşeme ve tavanlar yangın dayanıklılık sınıfı F 120 olan yapı elemanları ile korunacaktır.
4.08- Bacalar
Seçilecek ısıtma sistemine göre gerekli sayıda ve nitelikte baca yapılacaktır. Duman bacaları 300oC, Kazan Bacaları 500oC sıcaklığa dayanıklı olacaktır. Tüm bacalar, paslanmaz çelikten veya yangına, korozyona ve sızdırmaya karşı dayanıklılığı kanıtlanmış malzemeden yapılacak, yangına ve ısıya karşı izole edilecek ve tuğla veya benzeri malzeme ile koruma altına alınacaktır. Şönt baca yapılamaz. Baca duvarlarında delikli tuğla veya biriket kullanılmayacaktır. Baca kesiti dairesel veya kare seçilecek, dikdörtgen kesitli ise küçük kenarın büyük kenara oranı 2/3\’ten büyük olacaktır. Baca dış duvarı en az 19 cm ve iç bölmeleri en az 13.5 cm kalınlıkta olacaktır.
4.09- Pencereler
Tüm yüksek yapılarda, dıştan temizleme düzenekleri yapıldığı takdirde çatı parapetleri betonarme olmak zorundadır. Pencerelerin en az 90 cm parapet kısmı dolu veya yangın dayanıklılık sınıfı F 90 olan malzeme ile yapılacaktır. Her durumda en az 110 cm yükseklikte yatay güvenlik önlemi alınacaktır.
Yüksek yapılarda, 51.00 metreden sonraki pencereler ancak kontrollü olarak açılabilir.
4.10- Kapılar
Ana giriş kapıları rüzgarlıklı ya da döner kapı yapılacak, kapı kanatları dışa açılacak, rüzgarlık iç kapıları çarpankapı vb. olacaktır.
4.11- Bina girişine yakın, binaya ilişkin tüm dökümanların (proje vb) ve yangın sistemine ilişkin bilgilerin bulunduğu bir mekan ayrılacaktır. Bu mekan yangına dayanıklılık sınıfı F 90 olan malzemeden yapılacak ve binanın idari bölümleri ile irtibatlandırılacaktır. İtfaiye merdiveni çekirdeği düzenlenmesi halinde, bu mekan çekirdeğin içinde yer alabilir.
4.12- Yangın Merdivenleri
1. Binada normal merdivenin dışında ve bu merdivenden bağımsız olarak tertiplenmiş en az bir yangın merdiveni olacak ve katlardaki her birimden bu merdivene ulaşılacaktır. Yangın merdivenlerine yapının en uzak noktalarından ulaşım mesafesi 30 metreyi geçemez. Bu merdivenler acil çıkış katına ulaşacak, ayrıca son katta birbirine yangına karşı güvenlikli olarak bağlanacaktır.
2. Yangın merdivenlerinde pozitif basınç yapılmamış ise; merdiven bölümünde açılabilir pencere veya her merdivenin üzerinde devamlı havalandırmayı sağlayacak tepe penceresi bulunacaktır. Ayrıca, dumanın boşalabilmesi için, merdivenlerde uygun aralıklarla delikler bırakılacaktır. Bu merdivenlere, her kattan kısmen veya tamamen mekanik havalandırma sağlanmış hollerden (kaçış yollarından) geçilmesi zorunludur.
3. Yangın merdiveni kargir veya betonarme olarak inşa edilecek ve içinde, duvarında, tavanında ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılmayacak ve yangına dayanıklılık sınıfı F 120 olacaktır.
Yangın merdiveninin kapıları, duman sızdırmaz ve yanmaz olarak yapılacaktır. Yangın merdivenlerinin her iki kenarında yangına dayanıklı malzemeden yapılmış küpeşte ve korkuluk bulunacak ve kapılarda eşik yapılmayacaktır.
4. Yangın merdivenleri yangına karşı tamamen korunmuş olacaktır. Yapıda otopark dışında toprağa gömülü birden fazla bodrum kat olması halinde, bu katların her biri için diğerlerinden bağımsız ve ilişiksiz ayrı ayrı yangın merdivenleri düzenlenecektir.
5. Yangın merdivenlerinin genişlikleri 135 cm\’ten az olamaz. Yangın merdivenlerinin korunmuş mekanlara veya sokağa açılan kapılarının genişliği 150 cm den az olamaz. Çok sayıda kişinin bulunduğu yerlerde (tiyatro, sinema vb.) yangın merdiveni genişliği, kaçış yönüne göre inişte kişi başına 1.25 cm, çıkışta 2 cm alınır. (Örneğin 200 kişinin bulunduğu bir yerde, üst katlardan inen her merdiven kolu 250 cm\’den, bodrumdan çıkan her merdiven kolu 400 cm\’den az olamaz.)
6. Yangın merdivenlerinin elektrik tesisatı ayrı bir hatla kesintisiz güç kaynağına veya otomatik devreye giren jeneratöre bağlı olacaktır.
7. 51.00 metreden daha yüksek ve toplam brüt inşaat alanı 15.000 m2 yi aşan konut dışı yapılarda, ayrıca itfaiye merdiveni yapılması zorunludur. Bir noktadan itfaiye merdiveni girişine kadar yürüme uzaklığı en fazla 60.00 metre olmalıdır. İtfaiye merdiven sahanlığı, min. 6 m2 olacak şekilde düzenlenmeli, dış duvarlarda en az 0.50 m2 boşluk olmalıdır. Bu boşluk sahanlık alanının 1/4\’ü oranında bırakılmalıdır.
Merdiven mahalline binanın dışından doğrudan ulaşılacaktır.
4.13- Binaların konut dışı kullanılan topluma açık bölümlerinde, yağmurlama (sprinkler) sistemi kurulacaktır. Kullanım yer ve amacına uygun olarak, ıslak borulu veya kuru borulu sistem dizaynı kabul edilebilir. Sprinkler sistemi, yangın algılanması anında, pompayı devreye otomatik olarak sokan ve yangın ihbar santralına uyarı gönderen otomatik vana ile teçhiz edilecektir.
4.14- Her türlü yüksek yapıda, yangına karşı mücadelede kullanılmak üzere, yangın dolapları bulunacaktır. Dolaplar, yangın musluğu ve hortumların yerleştirilmesine uygun büyüklükte olacak, üzerinde kolayca görülebilecek “YANGIN” ibaresi bulunacaktır. Yangın hortumlarının katlanarak toplanabildiği yangın dolapları tercih edilecektir.
Yangın dolapları, her katta ve her yangın bölümünde, aralarındaki uzaklık 50.00 metreden fazla olmayacak şekilde düzenlenecektir. Kapalı kullanım alanı 500 m2 den büyük yerleşimlerde, her 500 m2 için en az 1 adet yangın dolabı bulunacaktır. Konut yapılarında ise her katta ve aralarındaki uzaklık 50.00 metreden fazla olmayacak şekilde yangın dolapları düzenlenecektir.
Düşey yangın kolonlarında, en düşük boru çapı 2 1/2″, branşman boruları en az 2″ olacaktır. Yüksek yapılarda, ayrıca 2 1/2″ den aşağı olmamak üzere hidrolik hesap yapılacaktır. Boru sistemi, 10 bar basınca kadar, 15 bar hidrostatik basınçla, 10 bar\’ın üzerinde işletme basıncının 1.5 katına test edilecektir.
Yüksek yapının bina dışında ve ana caddeden ulaşabilecek en uygun yerinde itfaiyenin kendi aracından su bağlantısı yapabileceği kuru boru sistemi yapılacaktır.
Yangın muslukları, dakikada 500 lt debiyi en kritik noktada lansın girişinde, 6 bar basınçla verebilecek 2″ büyüklükte olacaktır. Hortumlar, 2″ ve 20 metre olacaktır. Yangın muslukları 2″, rakorlar 110 olacaktır.
4.15- Yangına su sağlayan sistemler, su akışı varken en kritik noktada, dakikada 500 It debiyi 6 bar basınçla, en az 60 dakika süre ile sağlayabilecek şekilde dizayn edilecektir.
4.16- Konut yapılarında en az 100 m3\’lük, konut dışı yapılarda ise en az 150 m3\’lük güvenilir su hacmi veya mevcut değilse, 300 metre içinde, aynı nitelikte bir su hacmi bulunmalıdır. Her katta, en az 2 adet olmak üzere, beher 250 m2 için sabit kuru boru sistemine bağlı, yangın musluğu bulunacaktır.
5- ASANSÖRLER
5.01- Binanın tipi ve konfor düzeyine göre teknik kriterler dikkate alınarak trafik hesabı yapılıp, asansör sayı, kapasite, hız ve kuyu ölçüleri belirlenecektir.
5.02- Asansörlerden en az bir tanesi yük, eşya ve sedye taşıma amacına uygun olarak yapılacaktır.
5.03- Aynı kuyu içinde üçten fazla asansör pozisyonlandırılamaz. Dört asansör pozisyonlandırıldığı takdirde ikişerli gruplar halinde ayrılarak, araları yangına karşı dayanıklı bir malzeme ile ayrılacaktır.
5.04- Asansörlerde, kabin kapısı olacak ve kabini havalandırmak için akü şarj grubuna bağlı bir havalandırma düzeneği bulundurulacaktır.
5.05- Yüksek hızlı asansörlerde (1 m/sn\’nin üzerinde) tahrik sistemi kademesiz hız kontrol ilkelerine bağlı olarak seçilip tasarlanacaktır.
5.06- Asansörlerde kuyu altlarının meskun mahallerin (iskan edilen hacimler) üstüne gelmesi halinde karşı ağırlıklarda da mutlaka paraşüt tertibatı yapılacaktır. 1m/sn\’den yüksek hızda asansörlerde kaymalı fren sistemi kullanılacaktır.
Karşı ağırlık için paraşüt donanımı yapılması halinde, bunun için kuyu ölçü tadilatı dikkate alınacaktır.
5.07- Konut dışında halkın toplu bulunduğu (umuma açık) yapılarda trafik hesabı sonucu ortaya çıkan asansörlerden biri bedensel özürlülerin kullanımına uygun olarak düzenlenecektir. (Bkz. İmar Yönetmeliği M.3.46)
5.08- Yangın anında asansörler; yangın ihbarı aldıklarında kapılarını açmadan doğrultuları ne olursa olsun otomatik olarak acil çıkış katına dönecek ve kapıları açık bekleyecektir. Ancak, asansörler gerektiğinde yetkililer tarafından kullanılabilecek elektriksel sisteme sahip olacaktır.
Asansörler yangın ihbarı aldıklarında kat ve koridor çağrılarını kabul etmeyecektir.
Yangın anında asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için kuyu basınçlandırma ünitelerinin kurulması zorunludur. Deprem anında ise; asansörler, ihbarı aldıklarında en yakın kata gidip, kapılarını açıp, hareket etmeyecek şekilde programlanacaktır.
5.09- Asansör kat kapılarının yangına dayanıklılık sınıfı F 90 olacaktır.
5.10- 51.00 metreden daha yüksek, toplam brüt inşaat alanı 15.000 m2\’yi aşan konut dışı yapılarda, ayrıca itfaiyenin kullanımı için en az bir tane yangın asansörü yapılacaktır. Bu asansör itfaiye merdiveni çekirdeğinde olabileceği gibi bu merdivenle bağlantılı bir bölümde de yer alabilir.
İtfaiye asansörünün kabin alanı min 1.50 m2, taşıma kapasitesi min 630 kg, hızı zemin kattan en üst kata 1 dakikada erişecek hızda olacak ve enerji kesilmesi halinde jeneratöre bağlı olacaktır.
İtfaiye asansörleri her kata hizmet edecek ve normalde de kullanılabilir olacaktır. Bu asansörlerin kapıları, elektrik tesisat ve kabloları 2 saat yangına karşı dayanıklı olacaktır. Asansör boşluğu içindeki tesisat sudan etkilenmeyecektir.
6- STATİK VE BETONARMEYE İLİŞKİN ESASLAR
6.01- Her yüksek yapı için proje onayından önce hesaplara esas olmak üzere, arazide ve araziden alınmış numuneler üzerinde jeolojik ve geoteknik çalışmalar yapılacaktır. Bu çalışma, bu işlerde uzmanlaşmış kişi ve kuruluşlar tarafından yapılacaktır.
6.02- Zemin raporunda binanın yapılacağı araziye ilişkin şu bilgiler bulunacaktır:
· Jeolojik yapı,
· Zemin özellikleri (yeraltı su seviyesi ve kimyasal yapısı),
· Temel sistemi konusunda öneriler,
· Gerekiyorsa istenen sıkıştırma veya ıslah yöntem önerileri,
· Temel kazısı sırasında alınması gereken önlemler ve iksa yöntemine ilişkin önerileri,
· Temelin çevre yapılara etkisi,
6.03- Sondaj yerleri ve derinliği arazi konusunda bilgi verecek yeterli sayıda ve derinlikte seçilecektir.
İnceleme Kurulu gerekli görürse daha fazla sondaj isteyebilir.
6.04- Temel kazısı yapılabilmesi için izin alınması gerekir. Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği 3.39 maddesi hükümlerine uyulacaktır.
6.05- Yüksek yapılarda BS 20\’den daha düşük kalitede beton kullanılmaz. Donatı cinsi olarak, birim uzama değeri %10\’un altında olan BÇ III kullanılmamalıdır.
6.06- Yüksek yapılarda, tekil temel sistemi uygulanamaz.
6.07- Yüksek yapı temellerinin tasarımında, özellikle yumuşak ve bozuk zeminlerde zemin-yapı etkileşimi hesapta dikkate alınacaktır.
6.08- Kazıklı temel sistemi seçildiğinde, kazıklar arasındaki uzaklık kazık çapının 3 katından daha az olamaz. Kazık başlık kirişlerinin boyutu en az 30 x 70 cm olmalıdır.
6.09- Kaya zemine oturan yüksek yapılarda devrilme tahkiki yapılacaktır.
6.10- Temel projelerinde altyapıya ilişkin imalatların yeri gösterilecek ve özellikle depremde oluşabilecek yer değiştirmelerde veya farklı oturmalarda nasıl önlem alındığı belirtilecektir.
6.11- Yüksek yapılarda yapının mimari tasarımda düşey ve yatay simetri ve düzenliğe özen gösterilecektir. Bunun için, hesap yapılan yöndeki düşey taşıyıcıların atalet momentlerinin merkeziyle, kitle merkezi arasındaki uzaklık, yapının o yönündeki boyutunun %5\’ini geçemez.
Perdeli yapılarda kattaki her iki yönde betonarme perdelerin toplam alanı, kat alanının %2\’sinden az olamaz.
6.12- Yüksek yapılarda zemin katta yumuşak kat oluşumuna neden olacak mimari ve statik çözümlere izin vermeyecek önlemler alınmalıdır.
6.13- Yüksek yapılarda, yatay yer değiştirmeler için afet bölgeleriyle ilgili yönetmelikte verilen sınırlara uyulmanın yanı sıra, katlar arasındaki nispi elastik deplasmanın kat yüksekliğine bölümü 0.002\’den büyük olamaz.
6.14- Yüksek yapılarda kolon alanı (Ac=Nd/0.6*fck)\’dan daha küçük seçilemez.
6.15- Yüksek yapılarda asmolenli döşeme kullanılamaz.
6.16- Temel üst kotundan toplam yüksekliği 75.00 metreyi geçen yapılarda dinamik hesap yapılmalıdır. Ancak dinamik hesabın sonucu bulunan yatay yük, eşdeğer statik yük esasına göre bulunan değerin %70\’inden daha az olamaz.
6.17- Temel üst kotundan toplam yüksekliği 75 metreyi geçen yapılarda, sıcaklıktan, sünme ve büzülmeden doğan etkiler de, özellikle kolonların hesabında dikkate alınmalıdır.
6.18- Yüksek yapıların taşıyıcı elemanları Yangın Önlemleri bölümündeki 4.02 ve 4.03 maddelerine uygun olarak tasarlanacaktır.
6.19- Yangın merdivenlerinde, yangına karşı korunmuş mahallerde pas payı 4cm\’den az olamaz. Taşıyıcı sistemlerin paspayları için TS 1263\’teki yanmaya dayanıklılık sınıflarına uygun olarak TS 4065\’deki çizelgelerde verilen değerler kullanılacaktır.
6.20- Çelik taşıyıcılı binalarda, çelik elemanlar, sıvama, betonla sarma ve benzeri yöntemlerle yangına karşı korunacaktır.
7- MEKANİK TESİSATA İLİŞKİN ÖNLEMELER
7.01- Bu yönetmeliğin 2.01 maddesinde tanımlanan yüksek yapılarda, bodrum kat dahil olmak üzere, her 30 metre yükseklik için, tesisat katı veya mekanik tesisat proje ve hesaplarına uygun olarak mekanik tesisatının gereksinimini karşılayacak tesisat alanı ayrılacaktır.
7.02- Yapının temiz su tesisatı, yükseklik zonlarına ayrılacak ve her zon ayrı
hidrofor sistemiyle beslenecektir. Binanın tek hidrofor ile beslenmesi halinde her zon girişine basınç düşürücü vana konulacaktır. Bütün zon hidroforları, tesisat katı veya mahallerinde olabileceği gibi, mekanik tesisat merkezine de konulabilir. Konfor standardı yüksek binalarda gerekli görüldüğünde aynı zon dahilindeki kat girişlerine basınç düşürücü vana konulacaktır.
7.03- Yapının sıcak su kullanım tesisatı da, temiz su tesisatına paralel olarak, yükseklik zonlarına ayrılacaktır. Sıcak su tesisatı, gereksinim olduğu takdirde, ayrıca kullanım zonlarına ayrılacak, her zon ayrı bir boylerle beslenecektir.
7.04- Bakım olanağı olmayan mahallerde kör rögar yapılmayacaktır. Bu gibi yerlerde özel bağlantı elemanları kullanılacaktır. WC, lavabo vb. gibi elemanların bağlantılarında bunlar için imal edilmiş özel bağlantı elemanları kullanılacaktır.
7.05- Pis su tesisatında, ana kolon havalandırmasının yanında, uç nokta havalandırması yapılacaktır. Vakum hesapları gerektirdiği takdirde sifonlar ayrı havalık hattına bağlanacaktır.
7.06- Her zonun en altındaki yatay borular düşü darbelerini karşılamak üzere pik veya çelik yapılacaktır.
Diğer borular PVC olabilir.
7.07- Islak hacimlerde, düşük döşeme yapılmayacak, tesisat asma tavan ile gizlenecektir. Asma tavanlarda, ses izolasyonu sağlanacaktır.
7.08- Ana su deposu, yüksek yapının yapılacağı bölgedeki altyapı koşulları, günlük su rejimi, ayrıca yangın rezervi de göz önüne alınarak hesaplanacak ve (0.00) kotunun altında yapılacaktır. Tali su depoları, tesisat katları veya mahallerinde olabilir. Ancak, yüksekliği 50.00 metreyi geçen yapılarda, ana su deposu dışındaki depolar çatıda olacaktır.
7.09- Isıtma ve soğutma tesisatı hesaplarında, güneş ısı kazançları, işletmedeki kullanım fonksiyonları göz önüne alınarak, zonlama yapılacaktır. Zon santralleri veya fan-coilleri, ait olduğu zonun maksimaline, ısıtma kazanları merkezi su soğutma üniteleri binanın maksimaline göre seçilecektir.
7.10- Güneş ısı kazançları hesabında, yapı elemanlarının gölgeleme etkisi zamana bağlı olarak göz önüne alınacaktır.
7-11- İnşaatta, ısı ekonomisi sağlayacak ısı izolasyonu, çift cam vb. gibi önlemler öncelikle alınmalıdır. Yapının konumu, kullanım koşulları yukarıdaki izolasyon önlemlerinin birini veya birkaçını gereksiz kıldığı hallerde; her türlü enerji ekonomisi için yapılan ilave alternatif yatırımların geri ödeme süresi, işletme yoğunluğu göz önüne alınarak her türlü enerji giderleri ile karşılaştırılarak hesaplanacaktır. Bu süre iki yılı geçtiği takdirde ilave yatırımlardan kısmen veya tamamen vazgeçilebilir.
7.12- Isı hesaplarında, yükseklik etkisiyle oluşan baca etkisi ve çevre koşulları ile bağımlı, rüzgar etkisinin yaratacağı infiltrasyon ayrıca göz önüne alınacaktır. Isı ekonomisi yönünden infiltrasyonu azaltacak, döner kapı, rüzgarlıklı kapı, hava perdesi vb. önlemler alınarak mekanik tesisat projesinde ayrıca analiz yapılacaktır.
7.13- Isı hesaplarında, yangına karşı önlemlerde söz konusu edilen pozitif basınç sağlamak üzere verilen dış hava fazlası yanında, kullanıcılar için gerekli taze hava da göz önüne alınacaktır.
7.14- Pis su, temiz soğuk ve sıcak su tesisatı, fan-coil ve klima santralı boruları, taze hava kanalları exhaust kanallarının geçişi için tesisat şaftları yapılacaktır. Şaftlara en fazla üç katta bir girilecek, şaft kapakları konulacaktır. Şaft kapakları, yangın sirayetini önlemek üzere, sızdırmaz ve yangına dayanıklılık sınıfı en az
F 60 olacaktır. Şaftlarda, çalışmak üzere, platform ve gemici merdiveni yapılacaktır.
7.15- Her türlü tesisat mahalli veya tesisat katı, tesisatın imalatını takiben, yangın zonlarına uygun olarak sızdırmaz biçimde kapatılacaktır.
7.16- Her türlü boru, sağlam şekilde sıcaklık etkisi altında uzama ve büzülmelere izin verecek şekilde, kayıcı sabit suportlarla tespit edilecektir. Duvar ve döşeme geçişlerinde, kovanlar kullanılacaktır. Mekanik tesisat projesinde, tip suport detayları verilecektir.
7.17- Boruların genleşme ve büzülmelerini alacak kompansatörlerin kullanım yerleri gösterilecektir.
7.18- Binaların dilatasyon geçişlerinde tesisat boruları ve kanalları için gerekli önlemler alınacaktır.
8- ELEKTRİK TESİSATINA İLİŞKİN ESASLAR
8.01- Yüksek yapılarda, kuvvetli ve zayıf akım tesisat odaları bulunacaktır. Yapıda birden fazla bağımsız bölüm olması halinde, bu oda veya odalar amacına uygun olarak belirli katlarda ya da her katta olabilir.
Sayaç dolabı, panolar, tablolar gibi teçhizatın önlerinde en az 1.00 metre geçit mesafesi bırakılacaktır. Karşılıklı her iki duvarda da tesisat dolabı olması halinde bu mesafe 1.20 metreden az olamaz.
8.02- Yapı içinde, kuvvetli ve zayıf akım için tesisat şaftları ayrılacaktır. Gerekli hallerde elektrik tesisatlarının
mekanik etkilere veya suya karşı korunması koşuluyla mekanik tesisat şaftları da kullanılabilir.
8.03- Trafoların zemin üzeri normal katlarda tesis edilmesi halinde kuru tip trafo kullanılacaktır. OG şalt sistemi ise kapalı tip olacak ve koruma sınıfı en az IP 40 seçilecektir.
8.04- Yapı içindeki yangın derecesi yüksek mahallerdeki AG panoları tam kapalı tipte olacaktır. Yapıya ait trafo olması halinde, elektrik tesisatı dağıtım sisteminde busbar veya benzeri kanal sistemi kullanılacaktır. Ancak, yapıda birden fazla bağımsız bölüm olması halinde kablo sistemi de kullanılabilir. Yangın zonları geçişlerinde, kablo kanalları yangına karşı izole edilecektir.
8.05- Yangın algılama ve ihbar devreleri (dedektör, buton, klakson, ışıklı alarm vb) yangın su pompaları, sprinkler pompaları, toz pompaları, pozitif basınçlandırma fanları, duman tahliye fanları, asansör vb. tesisatlarda kullanılan kablolar alev iletmez özellikte olacaktır. Aynı zamanda bu tesisatlarda çelik veya yine alev iletmez borular ve ek malzemeleri kullanılacaktır.
8.06- Yangın Algılama ve Uyarma Sistemleri
1- Yapının konut amaçlı inşa edilmesi halinde; asansör makine dairesi, kalorifer dairesi, kat holleri, tesisat kat ve mahalleri, asansör boşlukları gibi müşterek kapalı mekanlarda yangın algılama dedektörleri konulacak, kat holleri ile yangın merdivenlerinde ayrıca buton tesis edilecektir.
2- Yapının otel, yurt, iş hanı gibi konut dışı bölümlerinde, yukarıda açıklanan özelliklere ek olarak bütün mekanlarda yeterli sayıda ve özellikte dedektör tesis edilecektir.
3- Her katta en az bir adet ışıklı uyarma sistemi bulunacaktır. Tüm yapıda, 2 tonlu ve tonlardan birinin 500 Hz ile 1000 Hz arasında çalışma frekansı olan, ses seviyesi bütün mahallerde en az 65 dB veya ortam gürültüsünün 5 dB yukarısında, yeterince kornodan oluşan, Sesli Uyarma Sistemi bulunacaktır.
4- Yangın algılama sinyalinin alındığı katın belirlenmesi amacıyla, yangın merdivenlerinde her kat çıkışında ışıklı uyarı armatürleri bulunacaktır.
5- Her katta yangın kaçış yollarını gösteren, uygun aralıklarla yerleştirilmiş, enerji kesilmesi halinde bile en az 90 dakika çalışabilen acil kaçış yön armatürleri bulunacaktır. Ayrıca, güvenlik aydınlatmaları amacı ile genel mahallerde en az 90 dakika çalışabilen akülü aydınlatma armatürleri bulunacaktır.
6- Yangın anında itfaiyenin binaya girmesi istenen girişin üzerinde ışıklı ve sesli ikaz bulunacaktır.
7- Yangın İhbar Santraline herhangi bir alarm ve arıza sinyali geldiğinde, sinyal kaynağının bulunduğu zon, santralin göstergelerinden belirlenmelidir. Yangın ihbarı, hat kopukluğu, hat kısa devresi, AC-DC arıza, toprak arızası gibi durumlar santralden sesli ve ışıklı olarak izlenebilmeli, tüm ışıklı göstergeler bir buton ile test edilebilmelidir. Yangın ihbarı durumunda sesli ve ışıklı genel alarm verilmelidir. Santral; panodan AC 220 V bağımsız bir hat ile beslenmelidir. Alarm sisteminin çalışma gerilimi DC 24 V\’dur.
8- Yangın santralinde; yangın ihbarı alındığında asansörlerin önceden tariflenmiş acil çıkış katına yönelmesinde kullanılacak özel kontağı bulunmalıdır.
8.07- Konut dışı yapılarda ve 17 katı aşan konut yapılarında elektrik kesilmelerinde binanın acil gereksinimlerini karşılamak üzere otomatik olarak devreye giren jeneratör grupları kurulacaktır. Jeneratör yük hesabı yapılırken aşağıdaki kriterlere uyulacaktır.
İkaz bilgi işaretleri, merdivenler ve jeneratör odası aydınlatmaları, asansörler (sıralı çalışacak şeklide), yangın ihbar sistemi, haberleşme sistemi, güvenlik sistemi, pis su emme ve atma pompaları, temiz su pompaları, yangın pompaları, jokey pompaları, kritik havalandırma ve egzoz fanları %100; pano odası ve haberleşme merkezi aydınlatmaları %50; koridorlar ve dış aydınlatmalar %20; genel amaçlı bölümler %15 oranında beslenecektir.
8.08- Yapıdaki tüm prizler güvenlik hatlı olacaktır. Konutlarda banyo ve mutfaklar için en az birer adet, işyerlerinde ise her bağımsız bölüm için en az bir adet 2kw gücünde özel priz hatları bulunacaktır. Elektrik tesisatında otomatik sigortalar kullanılacaktır. Yapıdaki her asansör için bir adet; iş hanı, konut gibi yapılarda her bağımsız bölüm için kolon hattında en az bir adet; kreş, yurt gibi yapılarda ise her priz hattında bir adet olmak üzere faz kaçak akım koruma cihazları kullanılacaktır.
8.09- Haberleşme kabloları, haberleşme sisteminden sorumlu kurum tarafından onaylı olacaktır. Kablolar, zayıf akıma ait tesisat şaftları, kanal ve borularından geçirilecektir.
8.10- Her türlü topraklama tesisatına ait toprak altında kalacak topraklama elemanları inşaatın temel safhasında çözümlenecektir. Tesiste ana tablodan tali tablolara ve alıcıların madeni gövdelerine kadar devam eden bir topraklama şebekesi kurulacaktır. Kuvvet ve aydınlatma tesisatına ait metal gövdeli alıcılar, hava kanalları, her türlü boru donanımları, asansör ray ve makineleri koruma topraklaması ağı ile irtibatlandırılacaktır.
8.11- Yüksek yapılarda, yıldırımdan koruma sistemi yapılacaktır.
8.12- Yüksekliği 60 metreyi aşan yapıların çatılarına yüksek yapı uyarı ışığı konulacaktır.
9- ARANILACAK BELGELER
9.01- Binanın yapılacağı arsaya ilişkin madde 6.02 de istenen bilgileri içeren zemin raporu.
9.02- Zemin etüdü (zemin yapısı ve depremsellik vb.), meteorolojik rüzgar ve dış sıcaklık veri raporları, malzeme etüdünü içeren yapısal analiz raporu, itfaiye raporu.
9.03- Mimar, Şehir Plancısı, İnşaat Mühendisi, Elektrik Mühendisi ve Makine Mühendisi, tarafından kendi ihtisas dallarında hazırlanmış binada yaptıkları işlemleri ve aldıkları önlemleri belirleyici raporlar, yapıya ve yapılara göre imar koşullarını ve kentsel tasarım koşullarını içeren rapor.
9.04- 17 kat ve yukarısı için ÇED raporu.
9.05- Kentsel Tasarım, Mimari, Statik, Mekanik Tesisat, Elektrik ve Asansör Projeleri ve eklerinde gerekli olan oda tasdik belgeleri.
1- Mimari Uygulama Projeleri
2- Statik Hesap ve Betonarme Projeleri
3- Mekanik Tesisat Projeleri
· Sıhhi Tesisat (temiz su, pis su)
· Yangın Tesisat (sulu sistem, kuru sistem, sprinkler sistemi)
· Fan-coil veya diğer borulu ısıtma, soğutma sistem
· Havalandırma, Klima ve diğer duman emme ve basınçlandırma hava kanallı sistem.
· Mutfak, Çamaşırhane vb.
· Isıtma-Soğutma Santralı
· Otomatik Kontrol Sistem
· Gerekli görüldüğünde Arıtma Tesis Projeleri
4- Elektrik Tesisat Projeleri
· Kuvvetli Akım (aydınlatma, motor, kompanzasyon vb.)
· Yangın Algılama ve Uyarma
-Zayıf Akım (haberleşme, TV, güvenlik, çağrı vb.)
· Topraklama
· Yıldırımdan Korunma
9.06- İZ-SU tarafından onaylanmış pis su ve temiz su tesisatının şehir şebeke suyu ve kanalizasyon ile bağlantısının nasıl kurulacağını belirtir proje veya rapor.
9.07- Haberleşme sisteminden sorumlu kurum tarafından onaylanmış tesisat projeleri ve enerji veren kurum tarafından onaylanmış elektrik projesi.
9.08- 9.01 , 9.02, 9.03 ve 9.04 maddelerinde istenen belgeler ön olur için yapılacak müracaatta; 9.05, 9.06 ve 9.07 maddelerinde istenen belgeler ise inşaat ruhsatı için yapılacak müracaatta aranacaktır.
EK MADDE
Bu yönetmelik ekinde yer alan şemalar (çizimler), yönetmelikte yer alan bazı ifadelerin açıklanması amacına yönelik olup, bağlayıcı niteliği bulunmamaktadır. Bu çizimler inceleme kurulunun teklifi, başkanlık makamının onayı ile artırılabilir.
