SGK, iş kazalarının ardından hem sigortalıya hem de bakmakla yükümlü bulunduğu kişilere yardımda bulunuyor. İşçi, iş göremezlik ödeneği ve gelirinden yararlanırken hayatını kaybetmesi durumunda kız çocuklarına çeyiz parası veriliyor
Çalışma hayatı içinde çalışanlar açısından çok sayıda risk var. Özellikle bazı sektörler çok daha fazla risk barındırıyor. Ağır ve tehlikeli çalışma koşullarının söz konusu olduğu bu tür sektörlerde var olan riskler önlenemediğinde iş kazaları yaşanabiliyor.
İş kazası yaşanması durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sigortalılara ve geride kalanlara bazı yardımlar sağlanıyor. Bununla beraber, bu yardımların sağlanması için öncelikle SGK’nın söz konusu olayı iş kazası olarak tanıması gerekiyor. Aksi halde, sigortalı veya geride kalanlar SGK’dan sağlanan yardımları alamıyor.
İŞ KAZALARI
SGK, iş kazasını sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda veya işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay olarak tanımlıyor. Örneğin işyerinin avlusunda yürürken düşüp kafasını vuran işçinin bu olaya bağlı olarak sonradan geçirdiği beyin kanaması nedeniyle hayatını kaybetmesi de iş kazası sonucu ölüm olarak değerlendiriliyor.
TRAFİK KAZALARI
SGK’nın iş kazası tanımı, sigortalının görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda geçirdiği kazayı da kapsar. Bununla birlikte, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında yaşanan kazalar da iş kazasıdır. Örneğin, işveren sigortalıya araç tahsis etmişse, sigortalının bu araçla işe gidiş geliş sırasında yaptığı trafik kazası iş kazası sayılıyor. Buna karşılık, sigortalı kendi arabasıyla işe gelip gidiyorsa bu gidiş geliş esnasında yaşanan kaza iş kazası olarak değerlendirilmez. Dolayısıyla, bu kaza yüzünden SGK sigortalıya veya geride kalan hak sahiplerine yardımda bulunmaz.
İŞYERİ DIŞINDA…
İşveren eğer işçisini işi dışında bir görevle bir yere göndermişse, bu sürede yaşanan kaza da iş kazasıdır. Örneğin, işveren sigortalıyı su faturasını ödemesi için bankaya göndermiş ve bu sırada sigortalıya araba çarpmışsa, söz konusu durum da iş kazası olarak değerlendirilir.
İŞ KAZASI OLMAYAN BİR OLAY İŞ KAZASI OLARAK BİLDİRİLİRSE…
SGK’ya bildirilen bir olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağının belirlenmesi için gerektiğinde SGK’nın denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı tespit edilirse, SGK tarafından bu olay için yersiz olarak yapılmış ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, yasal faizi ile birlikte geri istenir ve bu kişilere idari yaptırım uygulanır.
İŞ KAZASI SONRASINDA SAĞLANAN YARDIMLAR
SGK iş kazası geçiren sigortalıya kaza sonrasındaki duruma göre çeşitli yardımlar yapıyor. İlk olarak, iş kazası sonrası hastaneye gidip rapor alan sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor. Örneğin, işyerinde işini yaptığı sırada kayıp düşen ve ayağı kırılan sigortalı hastaneden 15 günlük rapor alırsa, SGK 15 gün için sigortalıya geçici iş göremezlik ödeneği ödüyor.
SGK hastalık sigortası çerçevesinde istirahat raporu alan sigortalılara üçüncü günden itibaren geçici iş göremezlik ödeneği öder. Ancak iş kazası halinde durum farklıdır. İş kazası sonucu istirahat raporu alan sigortalıya raporun ilk gününden itibaren geçici iş göremezlik ödeneği ödeniyor. Bununla birlikte, sigortalının geçirdiği iş kazası sonrası meslekte kazanma gücünü en az yüzde 10 oranında kaybettiğini sağlık kurulu raporu ile belgelemesi halinde, sigortalı SGK’dan sürekli iş göremezlik geliri alabiliyor.
ÇEYİZ VE CENAZE ÖDENEĞİ
Geçirdiği iş kazası nedeniyle sigortalı eğer hayatını kaybederse, geride kalan hak sahiplerine ölüm geliri bağlanıyor. Babasını veya annesini iş kazası nedeniyle kaybeden ve ölüm geliri almakta olan kız çocuğunun evlenmesi halinde ölüm geliri kesiliyor. Ancak SGK resmi nikahla evlenen kız çocuğuna ölüm gelirinin iki yıllık tutarını peşinen evlenme ödeneği olarak ödüyor. Kız çocuğunun iki yıllık süreden önce boşanması durumunda, iki yıllık sürenin dolmasıyla söz konusu kişi ölüm geliri almaya tekrar hak kazanıyor.
Ayrıca, iş kazası sonucu ölüm halinde SGK cenazeyi kaldıran kişilere cenaze ödeneği de ödüyor. Cenaze ödeneği sigortalının sırasıyla eşine, yoksa çocuklarına, o da yoksa anne ve babasına, o da yoksa kardeşlerine veriliyor. Cenazenin bu kişiler dışında gerçek veya tüzel kişiler tarafından kaldırıldığının belgelenmesi durumunda ise masraflar gerçek veya tüzel kişilere ödeniyor.
ÖLÜM AYLIĞI İÇİN PRİM GÜNÜ ŞARTI YOK
SGK, ölüm sigortası kapsamında geride kalan hak sahiplerine aylık bağlamak için ölen sigortalının belirli bir süre prim ödemiş olması koşulunu arıyor. Ancak iş kazası sonrası ölümlerde, geride kalan hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için ölen sigortalının bir gün bile sigortasının olması yeterli. Ayrıca, sigortalının işe girişi yapılmamış olsa bile geçirilen kaza sonrasında SGK durumu sorgulayarak sigortalının o işyerinde çalıştığını tespit ederse, geride kalanlara yine ölüm geliri bağlanıyor. Diğer taraftan, iş kazası nedeniyle ölen kişinin ölüm sigortasından da aylığa hak kazanmış olması durumunda, iş kazası sigorta kolundan ölüm geliri, ölüm sigortasından ise ölüm aylığı birlikte bağlanır.
Prof. Dr. Cem Kılıç
ntvyesorun@ntv.com.tr
