Büyük müteahhitler arasında da barter sistemi yayılmaya başladı. Taşeronlara, tedarikçilere, hatta hafriyatçılara bile para yerine daire teklif ediliyor. Ancak çoğu müteahhit bunu gizli yapmayı tercih ediyor
Paranın olmadığı çağlarda ticaret takasla yani mal karşılığı yapılırdı. Son yıllardaysa piyasada paranın adı var kendisi yok. inşaat sektörü de bu sıkıntıdan nasibini alıyor elbette. Müteahhitler büyük bir şevkle konut yapmayı sürdürüyor, yeni projeler açıklıyorlar. Ama satışlar kesat. Bu durgunluğun 2012 yılına kadar devam etmesi bekleniyor. Hal böyle olunca de sektörün aktörleri kendini korumaya almaya çalışıyor. Geliştirilen yöntemlerden biri de takas sisteminin biraz daha gelişmiş hali olan barter…
Aslında olay gayet basit. Müteahhit ya da alt taşeronu inşaat yaptırırken inşaat malzemelerinin parasını üreticiye ya da satıcıya daire olarak veriyor. Aslında bu barter sistemi çok yeni değil. Ancak kriz döneminde adeta tavan yaptığı gözleniyor. Artık 500 ve üstü daireli konut yapan büyük müteahhitler ve onların alt taşeronlarının da son zamanlarda bu sisteme ilgi göstermeye başladığı söyleniyor.
KÖTÜ SÖYLENTİLERİ ARTIRIYOR
Daire karşılığı ödeme sistemini daha çok projelerini tamamlayamayan ve sıkıntıya giren müteahhitlerin kullandığı söyleniyor. Adını vermeyen bazı inşaatçılarsa bu sistemin yayılmasının inşaat krizinin ayak sesleri olduğunu düşünüyor.
İstanbul İnşaatçılar Derneği Onursal Başkanı ve Aşçıoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Aşçıoğlu, Türkiye’nin en prestijli binalarını yapan bir müteahhit olarak barter sistemini kullanmadığını söylüyor. Piyasada barter yapmanın firmaları imaj açısından olumsuz etkilediğini düşünen Aşçıoğlu, “Bu sistemi kullanan müteahhitlerle ilgili ‘sıkıntıda oldukları’ yönünde söylentiler yayılıyor” diyor.
Son iki yıldır İstanbul’da büyük ölçekli konut yapan müteahhitler arasında da barter sisteminin yayıldığını belirten Yaşar Aşçıoğlu’nun bu konudaki değerlendir-meleri söyler “Müteahhitler, barter’ı daha çok güçlü alt taşeronlarıyla yapıyor. Büyük müteahhitler milyon dolarlık işlerde barter yaparlar. Bir müteahhit de satacağı dairenin ancak yüzde 10-15’ini ancak barter’la verebilir. Çünkü daha fazlası kurtarmaz. İstanbul’da demir alırken bile artık barter yapılıyor. Barter imaj olarak kötü. Ben bu yüzden kullanmıyorum.”
Varyap CEO’su Erdinç Varlıbaş da barter sistemini çok fazla kullanmadıklarını vurguluyor. Barter’ı ancak yüzde 1 oranında kullandıklarını belirten Varlıbaş, “Barter da bir finansman sistemi. Biz daha çok klasik finansman yöntemleriyle çalışıyoruz. Ancak 100 dairemizden l’ini barter karşılığında verebiliriz” demekle yetiniyor.
BARTER’A SICAK BAKANLAR
İstanbul’daki büyük müteahhitler her şeyde barter yapabiliyor. Ancak Anadolu’da durum biraz farklı. Anadolu’da seramik, vitrifiye, boya, armatür, tuğla, PVC doğrama, yer döşemesi, laminat parke gibi inşaat malzemeleri satan üreticiler ve bayiler, daire karşılığı ödemeye sıcak bakıyor. Demir, çimento, kiremit, Amerikan kapı, MDF kaplamalı mutfak mobilyası üreticileri ve satıcıları ise sistemi kullanmaya yanaşmıyor.
Anadolu’da inşaatta barter sistemi, yeni konut stokunun çok olduğu Mersin ve Adana’mn yanı sıra Gaziantep, Rize gibi illerde yoğun olarak kullanılıyor.
Ankara ve İstanbul’da konut inşaatları yapan Tüm Konut İnşaat’ın Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Hasan Sert, Türkiye’de barter sisteminin inşaatta yeterince gelişmediğini düşünüyor. Irak Basra’da 600 konutluk inşaat yapmaya hazırlanan Sert, “İşlerin durgun olduğu dönemler barter sisteminin gelişmesi için fırsat olabilir. Barter bugüne kadar Türkiye’de yeterince anlaşılamadı. Biz de firma olarak bunu kullanmadık. Ancak yarım kalan konutların tamamlanması için fırsat olabilir” görüşünü dile getiriyor. İnşaat sektöründe paranın dönmemesi barter firmalarının da işini artırmış. Türkiye’de halen irili ufaklı 60 barter firması bulunuyor. Bu sistemi kullanmak için herhangi bir şirketin barter sistemine üye olması gerekiyor. İlk girişte üyelik bedeli ödenirken, sonrasında alıcı ve satıcı tarafından komisyon almıyor. Bu komisyon mala ve şirkete göre değişiyor.
Türkiye’de inşaatta barter’ı en yaygın kullanan şirketlerden biri Anadolu Barter… Halen 13 ilde faaliyet gösteren Anadolu Barter’m sistemine kayıtlı bin 200 civarında şirket var. Bunların yaklaşık 100’ünü inşaat sektöründeki müteahhitler ile yapı malzeme üreticileri ve satıcıları oluşturuyor.
BİN 500 DAİRE TAMAMLADI
Anadolu Barter Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Dağtekin, özellikle finansman sıkıntısı çeken inşaat firmalarının kendileri açısından iş potansiyeli yarattığını söylüyor. Barter şirketleri üyelerinin isimlerini vermiyor. Dağtekin de isim vermeden, bu yıl söz konusu sistemi kullanarak İstanbul Beylikdüzü’ndeki bin 210 dairelik proje¬in tamamlanmasına katkıda bulunduklarını anlatıyor. Kaba inşaat halindeki bu projenin mantolaması, mermer işçiliği, boya, PVC doğrama, seramik, mermer ve peyzaj işleri barter sisteminden yararlanılarak tamamlanmış. Reel olarak ortada para olmasa da 30 milyon dolarlık iş dönmüş. Müteahhit firma ödemeyi daireyle yapmış. Bu iş Anadolu Barter’m bu yılki cirosunun yarısını oluşturmuş. Şirket, yine bu yıl İstanbul’da 185, Mersin’de de 52 dairelik bir projenin tamamlanmasını sağlamış.
Anadolu Barter’m yarım kalmış yapıların tamamlanmasıyla ilgili bir alt limiti yok. 5-10 villalık projeler bile bu sistemden yararlanabiliyor. Aziz Dağtekin, “Biz markalı konut üreten büyük ölçekli müteahhitlerle çalışamıyoruz. Onlar her şeyi yarı fiyatına almak suretiyle yapı maliyetlerini düşürmeye çalışıyor” diyor.
Sanayici barter’a sıcak bakmıyor
Merbolin Boya, Kocaeli Dilovası’ndaki tesislerinde inşaat ve sanayi boyaları üretiyor. Şirketin tesislerinde 100 kişi çalışıyor. Merbolin Boya Yönetim Kurulu Başkanı Kenan Baytaş, son 6 aydır büyük müteahhitlerden kendilerine “Boya karşılığı daire verelim” teklifi gelmeye başladığını belirtiyor. Firma olarak böyle bir ticarete sıcak bakmadıklarını söyleyen Baytaş, gerekçesini şöyle açıklıyor:
“İstanbul’daki sanayici bu işi yaygınlaştırmayı prensip olarak istemiyor. Zaten kısıtlı sermaye gücüyle ayakta durmaya çalışıyorlar. Böyle bir ticarete girdiğimizde büyük ölçekli projelerde 30-40 daire almamız gerekecek. Zaten müteahhit dairesini satamıyor, biz nasıl satacağız? İki yıl önce Konya, İsparta ve Antalya’da bu işe girmiştik. O konutları zor satabildik.”
Para/Rahima BAŞ UÇAR
