Cari açığı azaltmak ve ekonomiyi soğutmak amacıyla alınan önlemler, ikinci çeyrek büyümesini yüzde 2.9’a kadar çekti. Bu ‘sert fren’den en çok etkilenen ise inşaat sektörü oldu…
HÜKÜMETİN 2010 yılının son çeyreğinden itibaren cari açığı azaltmak ve ekonomiyi soğutmak amacıyla aldığı önlemler, 2011’de büyümeyi yavaşlatsa da asıl etki 2012 yılında görüldü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun önceki gün açıkladığı yüzde 2.9’luk ikinci çeyrek büyümesi beklentilerin de altında gerçekleşince ‘frene fazla mı basıldı’ yorumları yapılırken, Merkez Bankası’nın faiz koridorunun üst bandını düşürmesi beklentileri de güçlendi. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan’ın da “İhtiyatlı olalım derken, fren balataları sıyrılmaya başladı” sözleriyle ifade ettiği sert fren, en çok inşaat sektörünü etkiledi. Geçen yılı yüzde 11.3 büyüme ile kapatan inşaatın, çeyrek büyümesi yüzde 0.4’e kadar indi. Sektördeki bu iniş, hem talep hem de arzın gerilemesine bağlanırken, son çeyrekte yeniden toparlanma bekleniyor. Bunu da, eylül itibariyle yatırımlara yeniden başlanması ve Afet Yasası’nın uygulamaya geçmesi sağlayacak.
2011’de yumuşak iniş
Ekonominin lokomotif sektörlerinden biri olan inşaat, büyümede de önemli rol oynuyor. Genellikle ekonominin büyümesinden 4-5 kat daha hızlı büyüyen inşaat sektörü, rakamlar eksiye döndüğünde de 4-5 kat daha hızlı küçülüyor. 2009’daki krizin ardından 2010 yılında yeniden yükselişe geçen inşaat sektöründe, 2011’de ‘yumuşak iniş’ başlamıştı. Ancak 2012’nin ilk ve ikinci çeyreğinde gelen tek haneli büyümelerle sektör, beklenenden de fazla küçülmeye başladı. Büyüme oranının ikinci çeyrekte yüzde 0.4’e düşmesinde hem mevsimsel etkilerin hem de sektöre yönelik belirsizliklerin etkisi büyük. Yaz aylarında iş hacmi düşen sektöre bir de yeni düzenlemelerin belirsizliği eklenince, hem arz hem de talep azaldı. Öte yandan, hem kamunun hem de özel sektörün yatırımları beklemeye geçti.
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Başkanı Işık Gökkaya, şu bilgileri verdi: “Belirsizliğin sebebi kademeli KDV uygulaması. Vergilerin yükselecek olması yatırımcıları tedirgin etti. Konut kredi stokunun 5 aylık süreçte yüzde 4 büyümesi de etkili oldu. Soğutma çalışmalarından sektörümüz önemli ölçüde etkilenmiş oldu. Yılsonunda yüzde 5-7 büyüme bekliyorduk. Ancak büyüme yüzde 4’ün de altında kalacak. İlk yarıdaki yüzde 1.5’u daha yukarıları çekmek zor gibi görünüyor. Sektörde daralmanın çok net olduğunu görüyoruz. Yalnızca özel sektörün değil, kamunun da yatırımları düştü. Yatırımcı önünü net göremediği için yatırımları durdurdu. Afet Yasası’nın uygulanması sektöre moral olabilir ancak konut kredisi faizlerinin de yüzde 1’in düşmesi gerekiyor.”
Son çeyrekte toparlanır
İSTANBUL İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, şöyle konuştu: “Ramazan ayının yazın ortasına denk gelmesi sektörü etkiledi. KDV yönetmeliği ile ilgili belirsizlikler de var. Afet Yasası uygulamaya geçemedi. Kentsel dönüşümle şehrin ortasında yeni proje imkanı doğacak. Birçok kişi şehir merkezindeki projeler için konut alma talebini öteledi ve beklemeye geçti. Mütekabiliyet Yasası’nda yan şartlar oluşmadı. Ancak, düşüşün hızlanacağını düşünmüyorum. Son çeyrekte yaşanacak toparlanma ile 2013’ün ilk yarısında yüksek ivme görebiliriz.”
KDV oranlarındaki belirsizlik giderilmeli
KONUT Yatırımcıları ve Geliştiricileri Derneği (KONUTDER) Başkanı Ömer Faruk Çelik, “Konut kredisi dip noktalarda. BDDK düzenlemesinden dolayı kredi verme oranı azaldı. KDV’lerle ilgili düzenleme bekliyor. Üçüncü çeyrekte de düşmeye devam ederse, sektör toparlanamaz” diye konuştu.
Son çeyrekte en iyi performans yaşanmalı
DUMANKAYA Yönetim Kurulu Üyesi Ali Dumankaya, hükümetin piyasayı soğutmak için yaptığı çalışmaların etkisinin ikinci çeyrekte görüldüğünü ifade ederek, “Yüzde 2.9 dengeli bir büyüme. Kentsel dönüşüm, mütekabiliyetin sektörü hareketlendirmesini bekliyoruz. Yılın son çeyreği en iyi çeyrek olacaktır” dedi.
Cari açık eriyor
EKONOMİDEKİ yavaşlamaya paralel olarak cari açık da Temmuz’da son 1.5 yılın en düşük seviyesine geriledi. Temmuz ayında 3.8 milyar dolarla beklentilerin altında gelen cari işlemler açığı sonrasında 7 aylık cari açık da 34.4 milyar dolara geriledi.
Merkez Bankası tarafından dün açıklanan, 2012 yılı ocak-temmuz dönemine ilişkin ödemeler dengesi verilerine göre, yılın ilk yedi ayında kaydedilen cari işlemler açığı, geçen yılın aynı dönemine göre 15 milyar 724 milyon dolar azalarak 34 milyar 462 milyon dolara geriledi.
Bu gelişmede dış ticaret açığının 13 milyar 547 milyon dolar azalarak 40 milyar 885 milyon dolara gerilemesi, hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirlerin 1 milyar 216 milyon dolar artarak 9 milyar 724 milyon dolara ulaşması ve gelir dengesinden kaynaklanan net giderlerin de 1 milyar 38 milyon dolar azalarak 4 milyar 32 milyon dolara gerilemesi etkili oldu.
Hizmetler dengesi kalemi altındaki turizm gelirleri, bir önceki yılın yedi ayına göre 88 milyon dolar tutarında azalarak 11 milyar 480 milyon dolara, turizm giderleri de 678 milyon dolar tutarında azalarak 2 milyar 252 milyon dolara geriledi.
Yatırım geliri dengesinin altında yer alan doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen toplam net çıkış, bir önceki yılın ilk yedi ayına göre 1 milyar 71 milyon dolar tutarında azalarak 3 milyar 912 milyon dolara geriledi.
Çağlayan: Aslan payı ihracattan
EKONOMİ Bakanı Zafer Çağlayan, cari açıktaki iyileşmenin bazılarının dediği gibi ithalattaki azalmadan değil, ihracattaki artıştan kaynaklandığını söyledi. Temmuz ayında 3,85 milyar dolar olarak gerçekleşen cari açığın, aylık bazda son 21 ayın en düşük rakamı olduğunu belirten Çağlayan, cari açığın düşmesinin, hükümetin başarılı politikalarının sonucu olduğunu ifade etti. Cari açığın 9 aydır gerilediğine işaret eden Çağlayan, şunları kaydetti: “Cari açıktaki iyileşme bazılarının dediği gibi ithalattaki azalmadan değil, ihracattaki artıştan kaynaklanıyor. Aslan payı ihracat artışında. Tıpkı büyüme verilerinde olduğu gibi, ihracattaki artış cari açığımızı da aşağı çekiyor. Sivil toplum kuruluşlarımız ve ihracatçılarımızın katılımıyla bunu başardık.”
Uzmanlar: Turizme dikkat
GARANTİ Yatırım Ekonomisti Gizem Öztok Altısaç ödemeler dengesi verileriyle ilgili olarak, turizm gelirlerindeki daralmanın devam ediyor olmasının dikkat çekici ve olumsuz olduğunu söyledi. Altınsaç, “Son dönemde ihracat performansı da arzu edildiği gibi gitmiyor. Bu cari açık açısından olumsuz olmakla beraber esas dominant faktörün iç talepteki gidişat ve ithalat talebi olduğunu düşünüyoruz. Büyümeye ilişkin olumsuz görüşümüzü koruyoruz” dedi. T-Bank Başekonomisti Veyis Fertekligil ise “Petrol fiyatlarındaki son çıkış eğiliminin sürmesi ithalatta artışa yol açacağından bundan sonrası için en büyük riski oluşturmakta” diye konuştu. ING Bank Başekonomisti Sengül Dağdeviren de yılın kalan döneminde cari açıkta iyileşmenin ivme kaybedeceğini vurguladı.
Kentsel dönüşüm 30 ilde aynı anda ekimde başlıyor
AFET riski altındaki alanların dönüşümü ekimde başlayacak. Türkiye’yi 7 milyon konutun dönüşümüne hazırlayan afet dönüşümü kapsamında ilk etapta kamu binaları yıkılacak. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın katılacağı törenle başlayacak kentsel dönüşüm çalışmalarıyla, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Kocaeli’nin aralarında bulunduğu yaklaşık 30 ilde, aynı anda çok sayıda yıkım gerçekleştirilecek.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, vatandaşlardan kentsel dönüşüm konusunda gelen soruları yanıtlamak üzere “Alo Kentsel Dönüşüm Hattı”nın kurulması için çalışmalara da başladı. Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetler Genel Müdürlüğü’nde halkla ilişkiler bürosu kurularak, vatandaşların kentsel dönüşümle ilgili soruları uzmanlarca cevaplanacak.
Hürriyet
