Hafriyat toprağı döküm rantı bir kamu geliri niteliğinde… Ne yazık ki, orman dışındaki kamu arazilerine yapılan ve toprak dökümünün %80-85’ini oluşturan hafriyat döküm gelirleri rantiyeye aktarılıyor artık.
2007 yılının son çeyreğine kadar toprak döküm gelirleri Orman Genel Müdürlüğü’ne kalıyordu. II. hükümette; Osman Pepe gitti, yerine Prof. Veysel Eroğlu geldi.
Bugün ise ranta dayalı ve ‘organize hafriyat döküm sektörü’ devreye giriyor; kamu kurumları dışlanıyor. Yani bakanlık dışlanıyor, yerine belediye geliyor.
Hukuk dışı yöntemlerle ve etik anlayışın dışında bir yetki gaspı değil midir bu?
Hafriyat işleri ‘ballı börek’tir; arkasında büyük paralar kazanan siyasilerin yakınları vardır. Son zamanlarda değişik kişi/kurumlar ha bire ‘yapay’ projeler ürettikleri dikkat çeker. Kemerburgaz yoluna giderseniz, yüzlerce kamyonun toprak taşıdığını görürsünüz.
İstanbul’un değişik yerlerindeki kamu arazilerine yapılan hafriyat dökümleri sonucunda ovalar-yeşil alanlar ‘tepe’lere dönüştü; doğal su akışları kesildi; göletler oluştu… Kentin coğrafyası bozuldu; sel ve heyelan riski önemli ölçüde arttı. Geçen yılki taşkınlar göz önüne alınırsa hepsi birer ‘bomba’…
Ne yazık ki sorunun temeline inilmiyor. Çünkü arkada ‘suçlu’ o kadar çok ki; siyasetçiden belediye bürokratına kadar…
Bugünlere gelirsek…
Döküm rantiyecilerinin yasadışı çabaları 2010’da tepe yaptı. Büyükşehir’i yöneten siyasi irade olanları ‘görmemezlik’ten geldi hep… Her zamanki gibi, kamuoyu da duyarsız kaldı olanlara. Sonuçta, ‘hafriyat mafyası’na yenik düşüldü.
YASA DEĞİŞTİRİLDİ
Geçen eylülde bir baktık… Orman mühendislerine göre, Orman Yasası, Anayasa’ya aykırı olarak değiştirildi. Arkasından da bir yönetmelik çıkarıldı. Her şey bunun ‘içine’ yerleştirilmişti. Ormandaki eski maden ocaklarına yapılacak ‘toprak döküm yetkisi’, Orman Genel Müdürlüğü’nden alınarak, bu konu ile ilgili hiçbir yasal sorumluluğu olmayan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredildi.
Ve en vahimi, ormanlardaki maden ocaklarına yapılacak hafriyat toprağı dökümleri, ihalesiz bir şekilde Belediye Başkanlığı’nca uygun görülecek kişi ya da kurumlara verilebilecek. Burada bir incelik var; bozulan maden sahalarının sorumluluğu Orman Bölge Müdürlüğü’ne bırakılırken, toprak döküm yetkisi bakanlığın yetkisinde kalıyor.
Kamu yönetimi, ihaleye tabii tutulmaksızın bir kamu kaynağının özel sektör tarafından kullanılmasına yasal zemin hazırlanması olur mu?
Dikkat çekici bir durum da şu:
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nda ‘hafriyat toprağının döküm işlerini’ kontrol ve koordine eden birim olan Çevre Koruma Müdürlüğü’ne, yasanın değiştirildiği tarihlerde Türker Eroğlu atanıyor.
Eroğlu, toprak döküm yetkisini bakanlığından İstanbul Büyükşehir’e devreden Çevre ve Orman Bakanı Prof. Veysel Eroğlu’nun yeğeni… Yeğen, dileriz bu rant paylaşımında ‘alet’ olmaz.
Prof. Eroğlu, Erdoğan 1994’te belediye başkanı olunca, İSKİ Genel Müdürlüğü’ne getirilen bir isim; AKP hükümetinin ilk döneminde DSİ Genel Müdürü, II. hükümette de Çevre ve Orman Bakanı oldu.
Bugün anlaşılmaz olan, İstanbul’u ve su sorununu çok iyi bilen Eroğlu’nun, bakanlığının elindeki toprak döküm işini, geçmişte İSKİ Genel Müdürü olarak bağlı olduğu Büyükşehir Belediyesi’ne devretmesi ve bu işin başına da yeğeninin getirilmesidir. Bu hesaplı-kitaplı bir iş midir; bilemeyiz. Ama bu iş 100 milyon dolarlık bir pazardır. Belediye bu paraya göz koymuş; ‘yeşil’i unutmuştur. Zaten yeşil alanlar ‘yanyol’ olmuyor mu?
Oyunun ardındaki gerçekler…
İSTANBUL’daki ormanlarda (Kemerburgaz) 50-60 yıl öncesinden bugüne kadar madencilik (kömür) çalışmaları ile bozulmuş yaklaşık 100 bin dönüm büyüklüğünde ve ortalama 1.5-2 milyar metreküp hacminde çukurlaşmış saha bulunuyor.
Anayasa gereğince, maden (kömür) çıkartılan alanların yeniden eski durumuna getirilmesi gerekiyor.
İstanbul Orman Müdürlüğü, kömür çıkartılan bu yerleri 1996’dan itibaren rehabilite etmeye başladı. Açılan toprak döküm ihaleleri ile Orman İdaresine 40 milyon dolar gelir sağlandı geçmişte… Bu proje ile İstanbul’daki ormanlık alanlar 100 bin dönüm artacak ve dikilecek 5 milyon fıstık ağacı ile ekonomiye 4-5 milyar dolar gelir sağlanacaktı. Yani yıllık ortalama 400-500 milyon dolarlık bir kaynak hesaplanıyordu. Ne yazık ki, AKP elindeki Orman İdaresi’nin kadrolarını dağıttı.
Bazı kurum ve kuruluşlar değişik projeler adı altında devreye girerek (mezarlık, mera ıslah, çevre düzenlemesi ve bahçe tanzimi, yol bakım ve onarım projeleri vb. gibi) kamuya ait arazilere toprak dökümleri yaptırıldı. Ama sadece kişilere rant sağlandı. Kaynaklar, kamudan yandaş ‘ceplere’ aktarıldı. En önemlisi de ‘çevre katliamı’ yaşandı.
Yani, orman dışındaki kamu arazilerine yaptırılan toprak dökümleri nedeniyle bakanlığın eski maden ocaklarının rehabilitasyonu ihaleleri durduruldu. Ve bunun sonucunda Orman İdaresi’nin projeleri ‘gelir’sizlikten durdu. Kemerburgazlılar, köy meydanında bugün 13.00’te kimyasal atık yakma tesisini protesto ederken, bölgeyi mahveden hafriyat kamyonlarına da karşı çıkacaklar.
TOKİ kadar olamadılar
BU arada bir tespit yaparsak. Orman Genel Müdürlüğü yasadışı baskılar karşısında Orman Yasası’nı değiştirmeye boyun eğerken, TOKİ ne mi yaptı? İstanbul’da tahsis edilen kamu arazisine toprak dökme işini ilanlar vererek ihaleye çıktı ve 170 milyon lira kaynak sağladı. Toprak döküm rantına teslim olmadı.
Bir tarafta TOKİ, bir tarafta kendi bakanlığının gelirlerini Belediye’ye peşkeş çeken bir bakanlık.
Büyükşehir toprak dökümünde ihaleye çıkacak mı yoksa yandaşlarını mı kollayacak? İzaha muhtaç bir durum.
Biliyor musunuz
– AYA İRİNİ’de bugün başlayacak ‘İstanbul’un Yüzyılı’ sempozyumuna katılacak veya bildiri sunacaklar arasında Prof. Joachim-Felix Leonhard, Prof. Fuat Keyman, Prof. İlber Ortaylı, Şekib Avdagiç; Halil Akıncı, Prof. Sema Erder, Prof. Dr. Cem Behar, Prof. Selim Küsef-oğlu, Hilmi Yavuz ve Türk Alman Sağlık Vakfı Başkanı Dr. Yaşar Bilgin’in de bulunduğunu…
– SHP’nin Çatalca eski ilçe başkanı Veysel Yavuz’un ölümünün 1. yıldönümünde bugün 12.30’da Yalıköy’deki mezarında anılacağını…
– TÜRK Dünyası Belediyeler Birliği tarafından düzenlenen ve ana teması ‘Planlama ve Kentsel Gelişim’ olarak belirlenen II. Avrasya Yerel Yönetimler Kongresi’nin bugün Haliç Kongre Merkezi’nde başlayacağını…
Hürriyet/Yalçın BAYER
