Konut yapıyoruz, alıyoruz, satıyoruz. Halkımız paracıklarını konuta harcarken, Devlet Babamız da boş durmuyor. Vergi gelirlerini özel projeler için harcıyor.
Konut kötü mü? Kamunun özel projeleri kötü mü? Onlar kötü değil. Kötü olan ülkenin kıt kaynaklarının, üretim artıracak, gelir ve döviz yaratacak fabrikalar için değil, inşaat için kullanılması.
Milli gelirin yüzde 20.2’si, 2015 yılının ilk 9 ayında, yatırımlara gitti. Kamu ve özel sektör inşaat yatırım harcamalarının milli gelirdeki payı yüzde 9.3 oldu. 2014 yılının tamamında inşaat yatırımlarının ağırlığı da yüzde 9.3 idi.
Konut piyasasının büyüklüğünü rakama dökmek zor. Büyüğü ile küçüğü ile ortalama olarak (en az) konut başına 200 bin TL ödendiği var sayılsa, 2015 yılında konut piyasasının büyüklüğünün 250 milyar TL dolayında olduğu varsayılabilir.
Yeni konut satışı ile ikinci el konut satışı farklıdır.
İkinci el konut satışında, kağıt (tapu) ve para el değiştirir. Yeni konut satışında ise ödenen para malzeme, işçilik ücreti, kâr olarak konut yapımına katkıda bulunanlar arasında dağılır.
Sadece yeni konut satışları için 2015 yılında halkın cebinden çıkan paranın en az 120 milyar TL olduğu tahmin ediliyor.
Kazandırıyor…
Devlet Baba’nın özel inşaat projeleri bir yana… Acaba halkımız neden konut sevdasına tutuldu? Acaba neden girişimciler sanayiden çıkıp, inşaat işine giriyor? Acaba neden halkımız paralarını bankaya, borsaya yatıracak yerde konuta bağlıyor?
Tek bir nedeni var: Konut kazandırıyor. Konut yapan da kazanıyor, alan da kazanıyor. Merkez Bankası’nın konut fiyat endeksine göre, Türkiye genelinde konut fiyatları 2014 yılında yüzde 15.9 artmıştı. 2015 yılında yüzde 18.7 arttı.
TÜİK endekslerine göre, 2015 yılında enflasyon artışı yüzde 7.58, bina inşaat maliyetlerindeki artış yüzde 5.87 oranında.
Konut yapanlar fiyatları maliyetlerin üzerinde artırabildiklerini görünce daha çok konut yapıyorlar. Tasarruf sahipleri konut fiyatlarının enflasyonun üzerinde arttığını görünce daha çok konut alıyorlar.
Yapanlar, satın alanlar memnun. Olan ekonomiye oluyor. Ülke tasarrufları inşaata gidince, üretime dönük yatırımlar yapılamıyor. Üretim artmayınca ülke büyüyemiyor. Yeni iş imkânları yaratılamıyor.
5 YILDA SATIŞ KATLANDI
2015 yılında 1 milyon 289 bin konut satıldı. 5 yıl önce 2011 yılında konut satış rakamı 708 bin idi. Nerede ise 5 yılda konut satışları katlanmış durumda. Ülke nüfusunun yaklaşık beşte biri İstanbul’da yaşıyor. İstanbul, en fazla göç alan illerimizden biri. 2015 yılında satılan konutların yüzde 18.5’i, yeni konutların yüzde 18.7’si İstanbul’da satıldı. İstanbul’da satılan toplam konut sayısı 239 bin, bunun 112 bini yeni konut. İstanbul’dan sonra en fazla konut satılan iller sırasıyla Ankara, İzmir, Antalya, Bursa, Kocaeli ve Mersin. İstanbul’un nüfusu 15 milyon, yeni konut satısı 112 bin. Ankaranın nüfusu 5 milyon, yeni konut satışı 61 bin. Görülüyor ki, Ankara’da nüfusa göre yeni konut talebi İstanbul’un çok üzerinde.
Aslan payı peşin paranın
2015 yılında satılan konutların 598 bini yeni, 690 bini ikinci el konut. Görülüyor ki yeni konut piyasasının canlılığı yanında, ikinci el konut piyasasında da büyük hareket var. Satılan konutların 854 bini peşin para ile 434 bini kredili satılan konutlar.
İpotekli olarak konut alanların bir bölümü krediyi bankalardan temin ediyorlar. Bir bölümüne ise satıcılar kredi imkânı sağlıyor.
Kredili (ipotekli) satış rakamı 2013 yılında 480 bin idi. 2014 yılında 389 bine gerilemişti. 2015 yılında kredi ile satılan konutların 192 bini ilk el, 242 bini ikinci el konutlar. 2015 yılında satılan yeni konut sayısı 598 bin olduğuna göre yeni konut satışlarının üçte biri ipotekli, kredili satış, üçte ikisi peşin satış olmuştur. İlk el satışlarda peşin satışların ağırlık taşıması, ihtiyaçtan öte, yatırım amacıyla yeni konut talebinin büyüklüğünü gösteriyor.
Yabancılara 22.991 konut satıldı
2015 yılında yabancılara 22.991 konut satıldı. Yabancılara satılan konut sayılarının toplam konut satışı içindeki payı yüzde 2’nin altında. Yeni konut satışlarının yüzde 4’ünün altında.
2013 yılında 12 bin, 2014 yılında 18 bin konut yabancılar tarafından satın alınmıştı. 2015 yılında yabancı satışlarında Irak vatandaşlarının satın aldıkları konut 4.228. İkinci sırada 2.704 konutla S.Arabistan, 2.130 satışla Kuveyt vatandaşları yer alıyor. Rusların satın aldıkları konut sayısı 2.036 oldu. 2015 yılında yabancılar İstanbul’dan 5.580, Antalya’dan 6.542 konut satın aldılar.
Konut satışlarının önemli döviz getirisi var. Yabancılara satılan konutların döviz getirisi 2010 yılından bu yana 18.5 milyar dolara ulaştı. Doğrudan sermaye girişi toplamı olan 79.2 milyar doların dörtte birini gayrimenkul satış gelirleri oluşturdu.
2014 yılında gayrimenkul alımı için döviz girişi 4.3 milyar dolardı. 2015 yılının ilk 11 ayında 4.0 milyar dolar oldu.
Güngör Uras
guras@milliyet.com.tr
