Aşırı sıcakların yol açtığı elektrik darboğazını aşmak için çeşitli çözüm önerileri gündeme geliyor. Bunlardan biri de güneş enerjisi. Kurulacak yeni sistemle klimaların elektriğe ihtiyaç duymadan çalıştırılabileceğini ifade eden uzmanlar, evlerde güneş enerjisi kullanmanın mecburi olmasını istiyor. Güneşten elektrik üretimi üzerine çalışan Dr. Ahmet Lokurlu, “Türkiye, bu iş için biçilmiş kaftan.” diyor.
Bu konuda Birleşmiş Milletler başta olmak üzere çeşitli ülke ve kurumlardan ödüller alan Dr. Ahmet Lokurlu, “Türkiye, sıcak su amaçlı güneş enerjisi kullanmada dünya birincisi. Artık soğutma ve elektrik amaçlı projelere yönelmek şart.” diyor. Güneşten elektrik üretimi diğer sistemlere göre biraz daha pahalı. Bu yüzden teşvik edilmesi gerekiyor. Bu noktaya dikkat çeken Doç. Dr. Altuğ Şişman, öncelikle konutların sıcak su ihtiyacını karşılamada güneş sistemlerinin yaygınlaştırılması gerektiğini vurguluyor. Gerekli kanunlar Meclis’ten geçmesine rağmen, mevzuat altyapısı tamamlanmadığı için Türkiye’deki potansiyel harekete geçirilemiyor. İspanya, İtalya gibi ülkeler, doğalgaz şirketlerinin yenilenebilir enerji üretimine bütçe ayırmasını mecburi tutuyor. İsrail, güneş enerjisi sistemi bulunmayan evlere ruhsat vermiyor.
Güneşi soğutma sistemi için kullanma projesini uluslararası bir market zincirinin Türkiye bölümü hayata geçirdi. Henüz adının açıklanmasını istemeyen firma, marketlerini güneşten elde ettiği ‘soğuk’ sayesinde serinletecek.
Yenilenebilir Enerji ve Enerji Verimliliği kanunları çıkmasına rağmen, mevzuat altyapısını tamamlamadığı için güneş enerjisi potansiyeli harekete geçirilemiyor. Oysa İspanya, İtalya gibi ülkeler doğalgaz şirketlerine, cirolarının yüzde 2-3 oranında yenilenebilir enerji üretimine ayırmayı zorunlu kılıyor. Yılın çoğu zamanında kapalı havaya sahip Almanya’da konut elektriğinin güneşten üretilmesi teşvik ediliyor. İspanya’da da yeni konutlar ve restore edilen binalara güneş sistemi kurma zorunluluğu var. İsrail’de güneş sistemi olmayan eve ruhsat verilmiyor. Uzmanlar, Türkiye’de de güneş ışınlarını yoğun alan bölgelerde sıcak su ihtiyacını karşılamak için güneş enerjisi mecburi olmasını, klima ve elektrik üretiminde de güneşin kullanımının teşvik edilmesini tavsiye ediyor. Sahil yörelerinde elektrik tüketimini patlatan klima kullanımının talebi yüzde 20 civarında artırdığı belirtiliyor. Çözüm olarak da ülkenin en bol güneş alan yerleri konumundaki Akdeniz, Ege ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bu doğal enerji kaynağının ‘soğutma’ amaçlı kullanılmasının teşvik edilmesi gösteriliyor.
‘7 cent fiyata Avrupalı yatırımcı koşar’
“Güneş fakiri Almanya bile konutlarda kullanımın artması için teşvik veriyor.” diyen Dr. Ahmet Lokurlu, bu konudaki çalışmalarını aynı sebepten Almanya’da sürdürüyor. Lokurlu’nun Türkiye’nin bu konuda sahip olduğu potansiyeli paylaştığı yetkiler, şaşkınlıkla kendisine hak verip, gerekeni yapma sözü vermiş. Ancak hala bir sonuç çıkmamasından yakınırken, güneşin soğutma için kullanılmasıyla ilgili olarak şunları aktarıyor: “Önemli bir uluslararası marketin mağazalarını güneş enerjisiyle soğutmak için anlaştık. Sistem, hem güneş hem de normal elektriği kullanacak yapıya sahip. Şirket, istediği sistemi kullanacak. 1 milyon Euro civarında maliyeti olan sistem, Türkiye’de 5-7 yıl arasında kendini amorti ediyor. Otel, market, hastane gibi büyük işletmelerde de bu sistem kurulabilir. Herhangi bir riski yok, çünkü mevcut elektrik şebekesiyle entegre ediliyor. Teşvik illa nakit olacak diye bir şey yok. Üretetilen elektriğe, kurulan sisteme teşvik verilir. Mesela, güneşle üretilen elektiğin kilovatsaat fiyatı 7 cent olsun, bütün Avrupalı yatırımcılar koşarak gelir. Avrupa’da bu rakam 10 cent. Orada güneş az, bizim ülkemizde bol. Sistem kendini kısa sürede amorti eder. Almanya’da geçen yıl bin megavat üzerine güneş enerjisi santralı kuruldu. Hepsi teşvikle oluyor.”
İstanbul Teknik Ünversitesi Enerji Enstitüsü Yenilenebilir Enerji Kaynakları Ana Bilim Dalı’ndan Doç. Dr. Altuğ Şişman, teşvik konusunda Lokurlu’ya destek veriyor. Güneşin elekrik üretiminde henüz ekonomik avantajı olmadığını ifade eden Altuğ’a göre izlenecek yol olarak, öncelikle sıcak su üretiminde güneş enerjisinden yararlanılması yaygınlaştırılmalı. Ülke ekonomisine çok ciddi bir avantaj sağlayacak sistemi daha cazip hale getiren tedbirler alınmalı. Sıcak bölgelerde elektriğin ve doğalgazın yerine güneşin kullanılmasını sağlayacak özendirici teşvikler getirilmeli. Güneş enerjisi sistemleri üreten Ezinç Metal Sanayi ve Ticaret’in patronu Ali Ezinç de uzmanlarla aynı görüşte. Yakıtı ‘bedavaya’ gelen güneş enerjisinin iç pazarda daha çok sıcak su amaçlı kullanıldığını belirten Ezinç, “Bu doğal kaynaktan daha fazla fayda sağlanması ve yararlanılması için kaliteli üretimin teşvik edilmesi şart.” değerlendirmesinde bulunuyor. Her yere doğalgaz verilmesinin sektörlerini olumsuz etkilediğini kaydeden Ezinç, enerji planları içinde güneşin göz ardı edilmemesini istiyor. Elektrik İşleri Edüt İdaresi (EİE) verilerine göre Türkiye’nin yıllık ortalama güneşlenme süresi 2 bin 640 saat. Son dönemde rakamın yüzde 20-25 arttığı da yapılan tepsitler arasında. Makina Mühendisleri Odası ise Türkiye’nin bu konuda brüt 87,5 milyon ton eşdeğer petrol potansiyeli olduğu görüşünde. Oda, bu miktardaki ham petrolün eşdeğeri kadar olan söz konusu enerjinin ancak yüz binde ikisinden faydalanıldığını düşünüyor. Halen 18 milyon konuttan 3,5-4 milyonu sıcak su için güneşten faydalanıyor. Bunun ülke ekonomisine katkısı 600 milyon dolar civarında. Sistemin yaygınlaştırılması durumunda rakam 3,5 milyar dolara kadar çıkabilir. Oda’ya göre ‘ısısal güneş enerjisi üretimi’ bakımından Türkiye; Çin, ABD ve Japonya’dan sonra dünya dördüncüsü durumunda. Üretim kapasitesi bakımından Avrupa’da ilk sırada yer alıyor. Oda Başkanı Emin Koramaz, güneş enerjisinden yeterince yararlanarak için hem üretici hem de tüketicilere teşvik verilmesini istiyor. Güneşten elektrik üretimiyle ilgili olarak Ar-Ge desteği verilmesini talep eden Koramaz, “İthal petrol ve gaza karşı yerli kaynakların mutlaka değerlendirilmesi lazım.” diyor.
‘Mevzuatın çıkması engelleniyor’
Yenilenebilir enerjiyle ilgili kanunların Meclis’ten geçmesinde büyük çaba harcayan Meclis Enerji Komisyonu’nun Başkanı Soner Aksoy, söz konusu doğal zenginliklerin değerlendirilmemesini üzüntü verici buluyor. AK Parti Kütahya Milletvekili Aksoy, “Geçen dönemde gerekli kanunların Meclis’ten çıkmasını sağladık. Ama mevzuat altyapısı bir türlü tamamlanmadı. Anlaşılmaz bir şekilde bu engelleniyor.” siteminde bulunarak, Enerji yönetimine göndermede bulunuyor. Rüzgar ve güneş enerjisinde Türkiye’nin önemli potansiyel barındırdığını aktaran Soner Aksoy, güneşin bol olduğu bölgelerde doğalgazın yaygınlaştırılmasını yanlış buluyor: “Sıcak su ihtiyacını güneşten karşılayan konutlara, bunu bıraktırıp gaz kullanımı yanlış. Enerjide önce yerli kaynakları harekete geçirmeliyiz; güneş, rüzgar, biyogaz gibi. Yeni parlemento göreve başlayınca, mevzuat altyapısına öncelik vereceğiz.”
Toyota ve Kent, fabrikalarda yeni yöntemle tasarruf yapacak
Aydınlatmaya harcanan paralar belediyeler kadar özel sektörün de gündeminde. Park ve bahçe aydınlatmalarında güneş pilleri kullanılması gittikçe yaygınlaşıyor. Bu alanda üretim yapan Hizmark’ın Genel Müdürü Savaş Yeşiltaş, “Artık beledileyer kadar şirketlerden de talep gelmeye başladı. Örneğin Toyota ile Kent’de benzer sistemleri istedi.” bilgisini verdi. Yeşiltaş’ın verdiği bilgilere göre fiyatları 3-4 bin YTL arasıda değişen bir güneş paneli, kendisini 2,5-3 yılda amorti edebiliyor. 25 yıl ömrü olan panellerin sadece 5 yılda bir aküsünün değişmesi gerekiyor. Üç günlük enerji ihtiyacını yedekleyen piller, güneşin çıkmadığı günlerde de aydınlatma yapabiliyor.
Zaman Gazetesi
İsmail ALTUNSOY
