GERCEK LIDER
Tanju Argun
Insanlarin icindeki tutsak enerjiyi atesleyin. Soyut kavramlarin tanimlanmasi dunyada hep tartisilmis ve herkes tarafindan ayri algilanmistir. Iste “liderlik” de bu soyut kavramlardan biridir. Lider nedir diye sordugunuzda yuzlerce tanim dokulur onunuze. Bazilari bunu cok karmasik ve ulasilmasi guc bir ozellik haline getirir.
Liderligin genlere yazili bir sir oldugunu, dogarken lider doguldugunu ve sonradan lider olunamiyacagini, liderligin ogrenilemiyecegini savunanlar vardir.
Bunun terside gorulur. Sans, torpil, yada demokratik olmayan bir secim sistemi ile bir organizasyonun, bir kurulusun yada bir partinin basina getirilen bir yoneticiye gercek bir lider olmasa da hemen liderlik yaftasi yapistirilir. Liderlik bu kadar da ucuz degildir.
Gelin, gercek lideri tanimlayalim. Ama bunu yapmadan once , “Liderlik dogustandir” tezini irdeleyelim. Bu tezi savunanlarin yanilgisi sudur. Guclu ve gercek bir liderin yuzlerce ozelliginden yalniz ikisini, yani dogustan gelen “hirs” ve “karizma” yi on plana cikarirsaniz,
o zaman liderlik dogustandir diyebilirsiniz. Gercekten de hirs ve karizma genetik ozelliklerdir.
Bu iki ozellik lideri daha da guclu kilar. Ancak liderin yuzlerce ozelliginden sadece ikisidir bunlar. Bazen de bu iki ozellik liderligin karanlik yuzunu olusturur. Tarih cok hirsli ve karizmatik liderlerin izleyenlerini felaketlere surukledikleri orneklerle doludur. Adolf Hitler de bu orneklerden biridir. Kendi ihtiraslari, unleri ve prestijleri icin insanlari manipule etmek, onlari etkilemek ve onlarla oynamak narsist bir liderliktir. Bu tip liderler kayitsiz sartsiz itaat beklerler.
Izleyenlerinin elestiri olanagini korku ile sindirerek kendi bildiklerini yapar ve cogu zaman tek kafanin urunu olan ve ihtiraslarinin esiri olan fikirleri ile insanlari felakete suruklerler.
Sonuc, dogustan gelen hirs ve karizmanin diger ozellikler olmadan iyi bir lider yaratamiyacagidir.
Simdi de, ucuz liderlige bakalim. Bir kurulusun basina torpille yada sansla gelmissiniz.
Etrafa emirler veriyorsunuz. Insanlar kerhen ve mecburen sizin dediklerinizi yapiyor. Korku yaratiyorsunuz. Önunuzde egiliyorlar. “Evet efendim, bas ustune efendim”. Birkac kisiye firca, ornek olsun diye. Sadistce bir zevk aliyorsunuz bundan. Insanlar sizi sayiyor, ama sevmiyor.
Bir de ustelik duygusal cahilsiniz. Duygusal cehalet. En tehlikelisi. Kendisinin ve baskalarinin duygularini ayirt edemeyip onlari algilayip tanimlayamamak. Duygusal cehaletin esiri olan insanlar liderligin bence en onemli ozelligi olan “empati” den yani kendini baskalarinin yerine koyarak dusunebilme olgusundan habersizdir. Bu insanlar yaraticiligi tesvik edemez.
Insanlarin icindeki tutsak enerjiyi atesleyip serbest birakamaz. Ulkelerin yonetimlerinde de zaman zaman bu tip ucuz liderler olmustur. Özellikle parti ici demokrasilerin olmadigi ve baskanlarin ayarlanmis delege sistemi ile secildigi, baskanin istedigini istedigi siradan ve yerden milletvekili adayi yaparak korku temelli saygi yarattigi ulkelerde, baskanlar, her zaman gercek lider olmayabilir.
Lider olabilmek icin once gonullu takipciler, yani size inanmis ve guvenmis bir grup insan olmasi gerek. Tek basiniza lider olamazsiniz. Onlari vizyonunuza inandirabilmek icin, iletisim ve ikna yeteneklerinizin gelismis olmasi, onlara guven verebilmek icin, durust, adil, verdigi sozleri tutan, saglam bir kisilik ve karakter gereklidir.
Lider dogru isleri yapar. Isleri dogru yapanlar ise liderin takipcileridir.
Nedir gercek liderlik?
Her seyden once, gercek lider, insani seven ve ona deger veren bir yapiya sahiptir. Sevecen ve alcakgonulludur. Empati temel iliskiler felsefesi olarak on plana cikar. Kendisinden once, izleyenleri yuceltmeyi ve onlarin durumunu iyilestirmeyi hedef almistir. Durusttur, adildir. Insanlara guven verir, onlara guvenir . Vizyon sahibidir. Bu vizyon, gelecekte ve elde edilmesi cok kolay olmayan, ancak imkansiz da olmayan bir hedeftir. Iyi bir iletisim ustasi oldugundan izleyenleri bu hedefe inandirmis ve onlari bu hedefe yonlendirmistir. Bu hedefe ulasmak icin gereken enerjiyi insanlarin icinden cikarmis ve ateslemistir. Onlara yetki ve guc vermistir. Detaylarla ugrasmaz .Resmin tamamini gorur. Engelleri cok onceden bertaraf eder. Anlasmazliklari basite indirgemede uzmandir. Basarilari izleyenlere, basarisizliklari kendine maleder. Tesekkur eder, yuceltir. Insana onemli oldugunu hissettirirken kendisini luzumsuz gosterir. Kriz anlarinda ortaya cikar, paniklemez ve insanlara moral asilar.
Peki zor mudur bunlari yapabilmek? Ille de dogustan yetenekli mi olmak gerekir?
Cevap Hayir, tum bunlar ogrenebilen ve sistematik ve disiplinli bir sekilde kazanilabilen ozelliklerdir. Basarabilmek icin once duygusal zekamizi gelistirmeliyiz.
Öz bilinc oncelikle duygusal bilincimizi yani kendi duygularimizi okuyabilme anlayabilme ve performansimiza ve iliskilerimize etkilerini tanimlayabilmekle basliyor.
Öz bilinc daha sonra kendi oz degerlendirmemizi yaparak guclu ve zayif taraflarimizi tanima yani kendi SWOT analizimizi yaparak guclu yonlerimizi oz guven hanemize yazip zayif yonlerimizi iyilestirmeyi kapsiyor.
Öz yonetim baskalarina ve kendimize zarar veren duygularimizi kontrol altinda tutabilme, devamli guven ve durustluk ornegi olabilme, sorumluluklarinizi ve kendinizi yonetebilme, degisen kosullara cabuk adapte olarak engelleri asabilme , kendi ic mukemmellik standardinizi olusturabilme ve de firsatlari yakalamaya hazir olmayi gerektiriyor.
Sosyal bilinc empati ile basliyor. Yani baskalarinin duygularini hissedebilme, onlarin bakis acisi ile dusunebilme ve onlarin endiselerine ilgi duyma. Örgutsel yasamin akintilarini iyi ogrenip karar sebekeleri kurup politika rotasini iyi belirleyerek Musteri tanimina giren tum sosyal paydaslari taniyip onlari mutlu kilmakla son buluyor.
Sosyal yetenekler vizyoner liderlik, baskalarini etkileyebilme taktikleri uretebilmek. Baskalarini gelistirerek yonlendirmek ve yetistirmek, cok guclu bir iletisim yetenegi gelistirerek once dinlemek ve sonra temiz , net mesajlar verebilmek, yeni fikirler uretip degisimi atesleyerek insanlari vizyon dogrultusunda harekete gecirebilmek. Anlasmazliklari indirgeyerek cozume yonlendirmek. Saglam bir iliskiler agi kurarak bunu koruyabilmek ve de ekip calismasini isbirligini benimsetebilmek olarak tanimlanabilir.
Iste etkin bir lider olabilmeyi ogrenebilmek icin bu dort temel yetenek dogrultusunda kendimizi degistirmeye calismaliyiz. Kisacasi once kendimizle barismali sonra kendimizi tanimali insana deger vermeyi ve onlari harekete gecirebilecek yaratici yetenekleri kazanmayi ogrenmeliyiz.
Lider olabilmek icin once gonullu takipciler, yani size inanmis ve guvenmis bir grup insan olmasi gerek. Tek basiniza lider olamazsiniz. Onlari vizyonunuza inandirabilmek icin, iletisim ve ikna yeteneklerinizin gelismis olmasi, onlara guven verebilmek icin, durust, adil, verdigi sozleri tutan, saglam bir kisilik ve karakter gereklidir.
