Gayrimenkul alınırken, tapu haranın daha az ödenmesi amacıyla, gerçek değerinin altında gösterilmesi, çok sık rastlanan bir uygulama.
Başlangıçta birkaç bin lira düşük harç ödemek için cazip gelen düşük değer gösterilmesi, daha sonra ciddi sorunlara ya da yüksek tutarda vergi ödenmesine neden olabilmektedir.
DEĞER ARTIŞI KAZANCI
Gayrimenkullerin iktisap (edinme) tarihinden itibaren 5 yıl (1.1.2007’den önce edinilenlerde 4 yıl) içinde elden çıkarılmasından doğan kazanç, “değer artışı kazancı” olarak gelir vergisine tabi tutuluyor. Ortaya çıkan kazanç üzerinden yüzde 35’i bulabüen gelir vergisi ödenebiliyor.
Gayrimenkul alınırken, değerinin düşük gösterilmesi halinde, satış kazancı gerçek tutarın da üzerinde çıkabiliyor.
İLAVE TAPU HARCI
Gayrimenkul alım-satımında, gayrimenkulun tapu harcına esas olan değerinin, emlak vergisi asgari değerinin alanda olmaması gerekiyor.
Tapu işlemleri sırasında emlak vergi değerinin altında bir değer üstünden harç ödendiğinin sonradan tespit edilmesi halinde, eksik ödenen harç vergi zıyaı cezasıyla birlikte alınmaktadır.
DEĞERİN YÜKSELTİLMESİ
Mükellefler tapu işlemlerinden soma, vergi dairesi haklarında bir vergi incelemesine başlamadan önce harca esas matrahlarını (harç hesabına esas olan değeri) yükselterek cezadan kurtulabilirler.
Gayrimenkulun tapu harana esas alman tutarının Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesine göre, “pişmanlık ve ıslah” yolu üe düzeltilmesi mümkündür.
Maliye Bakanlığı 1989/7 Sıra No.lu VUK İç Genelgesi üe buna ilişkin uygulama esaslarını açıklamıştır.
Söz konusu İç Genelge ile yapılan açıklama aşağıdaki gibidir:
“… pişmanlık müessesesi beyan üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergiler için geçerli olan ve temelinde vergi ziyaı yatan bir olayın kendüiğinden haber verilmesidir.
Yukarıdaki hükümlerden ve açıklamalardan anlaşılacağı üzere, sözü edilen tapu harcı her ne kadar beyanname verilmeyi gerektirmiyorsa da bu harç, tarafların beyanına dayanılarak tarh ve tahakkuk ettirilmektedir. Pişmanlıkla ilgili maddede ise pişmanlık hükümlerinin beyan üzerinden tarh ve tahakkuk ettirilen vergüere uygulanacağı belirtilmiştir.
Bu itibarla, zamanında tarh ve tahakkuk ettirilmemek suretiyle ziyaa uğratılan hara kendiliklerinden ilgili vergi dairesine bildiren ve zamanında ödenmeyen tapu hara ile tahakkuk ettirilecek pişmanlık zammmı haber verme tarihinden başlayarak 15 gün içinde ödeyen mükellefler hakkında, Vergi Usul Kanunu’nda yer alan pişmanlık hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.”
Yukarıda belirtilen Yasa maddesi ve İç Genelge ile yapüan açıklama uyannca, tapuda akm-satım bedeli düşük gösterilen gayrimenkule ilişkin değerin, sonradan yükseltilmesi yasal anlamda mümkündür.
Hürriyet/Şükrü KIZILOT
