Gayrimenkul sertifikalarının daha önce başarısız olması nedeniyle yeniden gündeme gelmesinin uygun olmayacağını savunanlar olduğu gibi, yeni bir finansman yaratıp avantaj sağlayacağını söyleyenler de var.
SERMAYE Piyasası Kurulu’nun (SPK) borsada metrekare metrekare ev almayı sağlayacak gayrimenkul sertifikası düzenlemesi inşaat firmalarını ikiye böldü. Sektörde, gayrimenkul sertifikalarının daha önce başarısız olması nedeniyle yeniden gündeme gelmesinin uygun olmayacağını savunanlar olduğu gibi, yeni bir finansman yaratacağı için hem alıcı hem de firmalar için avantaj sağlayacağını söyleyenler de var.
MEVCUT KOŞULLAR
İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, yapılacak düzenlemeye karşı çıkanlardan. “Amaç insanları konut sahibi yapmak mı, yoksa gayrimenkulü bir yatırım amacı olarak göstermek mi” diyen Durbakayım, “Amaç, insanların gayrimenkule yatırım yaparak para kazanmalarını sağlamak ve aynı zamanda yavaş yavaş konut sahibi olmalarını sağlamak ise zaten mevcut satış koşulları, piyasa koşulları bunları sağlıyor. Bir projeye temelden girip konut almak isteyenler; hem projenin tamamlanma sürecinde hem de proje tamamlandıktan sonra artan fiyatlara bağlı olarak kazanç sağlıyor. Yıllar önce denenmiş ve uygulamasında aksaklıklar olan bir uygulamanın, tekrar gündeme gelmesi –özellikle, konut üretiminin yüz binleri aşan günümüzde- pek mümkün görünmüyor.”
Nazmi Durbakayım, uygulamaya karşı çıkma sebeplerini şöyle açıklıyor:
* Bir projenin gayrimenkul sertifikası çıkarıp İMKB’de işlem görmesi inşaat ruhsatı izin sürecini 2-3 katına çıkarır.
* Gayrimenkul sertifikalarının hangi ölçüye göre hangi pazarda işlem göreceği ayrı bir sorun olacak.
* Gayrimenkul sertifikalarının 500, 1000 veya daha fazla daireye sahip projelere yönelik olduğu varsayımıyla değerlendirme yapılıyor. Kentsel dönüşüm ile daire sayısı 100’ün altında olan projelerin de aynı prosedüre tabi tutulması bürokrasiyi artırmaktan başka bir işlev görmeyecektir.
* Bunlardan daha da önemlisi konut sahibi olmak isteyenleri için düşük faiz imkanı sağlayan bir yasamız var. Bundan 5 yıl önce yasallaşan Mortgage Kanunu varken, daha önce başarılı olamamış bir emtiayı tekrar gündeme getirmek pek anlamlı gelmedi.
YENİ FİNANSMAN KAYNAĞI
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Başkanı Işık Gökkaya sistemin, sektöre faydası olacağını savundu. Sertifikaların hem alıcılar hem de proje geliştiriciler için avantajlı olacağını ifade eden Gökkaya, inşaat firmaları için yeni bir finansman kaynağı olacağını, alıcılar için de ev alma imkanlarını artıracağını söyledi. Sertifikaların daha önce başarısız olmasınının nedenini sektörün o zaman küçük olmasına bağlayan Gökkaya, “Şu anda sektörün büyüklüğü 1990’lı yıllara göre çok farklı. Kentsel dönüşüm ile de birleştirilebilir. Satışlara da olumlu yansıyacağını düşünüyorum” dedi.
Halkalı’da denendi
TOPLU Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi, 1989 yılında 5 yıl vadeli 1 metrekarelik konut karşılığı olan gayrimenkul sertifikalarını, Halkalı Toplu Konutları’nın 250 bin metrekaresi için İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na kote etti. Ancak uygulama ilk ihraç fiyatının yüksek olması, konut ediniminde şerefiye istenmesi, konut edinimi için 5 yıllık bir sürenin gerekmesi gibi nedenlerle istenen sonucu veremedi. Sermaye Piyasası Kurulu da 1995 yılında gayrimenkul sertifikalarını gündeme aldı. 1996’da ise Ataşehir’de Emlak Bankası tarafından uygulandı.
