5M = Method + Money + Machine + Material + Men
İster büyük olsun ister küçük, şantiyelerin topallamadan sağlam tempolarla yürütülebilmeleri için ana formül : Şantiyenin ömrü boyunca her an 5M tamam olmalıdır.
5M’in beşi de aynı ehemmiyettedir, birisindeki noksanlık, şantiyeyi derhal etkiler, hatta durdurur.
METHOD
Ana işin her kalemi için bir inşa metodu tespit edilir ve şantiye buna göre planlanır.
Şantiyeni inşaya başlamadan önce bütün kalemlerin inşa metodlarını gözden geçir, iş programı ile karşılaştır, en evvel el atman gereken işle bunu takip edenleri sıraya diz, numara ver. Bu suretle şantiye inşaatının (1) numaralı ve onu takip eden 2, 3, 4…numaralı işlerini tespit etmiş olursun. İnşa işlerini de bu ehemmiyet sırasına göre kovalayacaksın.
Numara sırasına göre, bütün inşa metodlarını incele, inebileceğin kadar ince detaylara in. Teçhizat ve personeli ciddi olarak gözden geçir.
Detay ve manevra projelerinden eksik varsa tamamla. Yardımcı küçük teçhizat ve varsa müstehlik listelerini hazırla, ambar mevcutu ile karşılaştır veya sipariş et.
Bir işe başlamadan o işi yürütecek olan kısım mühendisi ve formenle, bir kere hazırlklara başlamadan evvel, bir kere de fiilen başlarken, konferans tertiple. Bu konferansta inşa metodunu, iş sırasını, dikkat edilecek ince noktaları, toleransları anlat. Onları da konuştur. Fiilen başlama tarihi ile hazırlığın yürütülme şeklini bildir.
Başlattığın bir işi, en az bir hafta çok sıkı ve yakından takip et. Metodun detayları ve iş sıralarındaki ayarlama bitip, iş rutin hale girinceye kadar takibi bırakma. Bu devreden sonra takibi periyodik bir kontrol haline sok, boş bırakırsan yavaş yavaş dejenere olma ihtimali yüzde doksandır.
Evvelce seçilmiş olan bir inşa metodundan kafi randıman alamazsan, makul süre içinde ya adam et ya değiştir.
MONEY
İşe mühendisliğin tarifiyle başlayalım:
Mühendislik, bir işi kafi emniyetle en ucuza yapmaktır. Başta kafi emniyeti kolla… bunlar sana, malzemesine ve şartlarına göre emniyet katsayıları ile verilmişlerdir.
Hiçbir zaman nizami olandan daha yüksek emniyet katsayıları kullanma
Şartnamelerde, mukavemetler ve toleranslar için verilmiş miktarların hemen sınırında gezin.
En ucuza yapmaya gelince; malzeme ve işçilik kalitesinden tasarruf mevzu bahis olmadığına göre, geriye yalnız zaman kalıyor. Ucuza yapma = Kazanma için tek etken hızdır.
Tam kadrosu ile boş kaln bir şantiyenin günlük masraflarını hesapla, üzerine şantiyeye ait banka teminat mektubu ve merkez masrafları hissesini de ilave et, bugün bu yekün, orta boy bir şantiye için milyonun üstündedir. ve günlük zararı gösterir.
Optimumhızın altında çalışan bir şantiyenin iş maliyeti de gün başına bu kadar artacaktır.
Seçilen hız, yapılan işlere yakışan optimum hız olmalıdır. Bu hız, nihayet efektif iş programında ön görülen hıza eşit, fakat gaye olarak, olabildiğince programdakinden kısa olmalıdır.
Hız sağlamak için dikkat edeceğin hususlar
Başlaması icap eden bir işin hazırlıklarına en az 2 ay evvelinden başla.
Günlük işlere mağlup olup ilerisi için hazırlıkları feda etme. icap ediyorsa bunlara yeni bir ekip kur
İş kalitesinden fedakarlık etme, işleri bitire bitire git, eksik ve noksanları tamamlamak için etek toplayıcı başkası yok!
İş hızlarını 10 günlük raporlar ile daima kontrol et, geç kalanlara çare ara
Ekip kadrolarına dikkat et, noksansa süratle tamamla, fakat özellikle fazla adama göz yumma, derhal yok et.
İnşa metodlarının dejenere olmasına müsade etme, aksak taraflar varsa süratle adam et.
Bir müessesenin yaşayabilmesi için yekun masraflarını çıkardıktan sonra en az %12’lik bir kazanç sağlamalıdır.
işte temin ettiğin hıza göre, belli devrelerde, mesela 3 ayda bir, hem efektif iş programını, hem mali programını yenile. (Profeyonel balıkçılığın esası, en ince misina ile en büyük balığı yakalamaktır.)
Amerikan formülü : Bir probleme muhtelif açılardan bakmakla vakit geçirme, tek bakış açısı vardır, $ açısı… (İmza Eser Tümen)
Son olarak : Fiyatların ne kadar iyi olursa olsun, güvenme… Fiyatı bırak, hıza bak!
MACHINE
Makinalarını, şantiyede bulunmaları gerekli olan tarihlerden yetişiri kadar erken getir. Bunlar revizyon görmüş ve elden geçirilmiştir deseler de kulak asma … Hiçbiri el atar atmaz çalışmaz. Revizyon görmüşlerdir ama bir deneme çalışması geçirmemişlerdir. En azından ayarları bozuktur. Bu suretle şantiyenin elinde, bunları regülaya sokacak yeterli zaman bulundurmuş olursun.
Şantiyelerde şantiye şefi ile makina şefi arasında daima bir çekişme vardır. Makina şefi makinalarını, işin en civcivli zamanında şantiyenin gözünün yaşına bakmadan, bakıma almak ister. Şantiye şefi de makina inlese de makinacının yaygaralarına kulak asmadan, kırılıncaya kadar var gücü ile çalıştırmak ister. İkisi de doğru değildir. Şantiye şefleri ve makinacılar daha evvel bir prensip anlaşmasına varmalıdırlar.
Makinacılar, her makinanın bakım tarih ve müddetini şantiyeye daha evvel bildirmeli ve bir hafta müddet vermeli; şantiye şefleri de işbu hafta çıkmadan, işi olağan bir yerinde kesip makinayı makinacıya teslim etmelidir.
Ambarında makina yedek stok seviyelerine dikkat
MATERIAL
Malzemeni vaktinde şantiyende hazır bulundur. Devamlı ikmal gerektiren malzemelerden tedariik ve nakil aksaklıkları beklenebilecek olanları varsa kafi stoklar bulundur.
Bir mal şantiyeye gelmeden evvel kabul hazırlığı yap. stok yerine sokulma yollarını hazırla. Gelecek malzeme hacimli veya çok çeşitli ise bir stok planı hazırla ve sahayı bu plana göre kazıkla. Yaftalarla malların yerlerini belirt. Muhtelif çapta boru kazıklar, değişik profildeki palplanşlar, betonarme demirleri ve çeşitli demir profiller için bu plan şarttır.
Montaj malzemesine gelince, çok daha dikkatli olmalısın: Bu malzeme, monte edilecekleri yerlere en yakın fakat montaja mani olmayacak sahalara stok edilmeli, parçalar, ellenme sırasına uygun şekilde istiflenmeli ve ufak malzemeler portatif barakalara konulmalıdır.
Şantiyende bütün malzemen itina ile istiflenmiş olmalı, yığılmış ve atılmış hiçbir şey bulunmamalıdır.
İntizam ve istif, temiz, rahat ve özellikle süratli çalışmanın ana etkenidir. Eğer şantiyende istif yoksa, yığının birinden biri bir parçyı çeker götürür, çünkü o yığın sahipsiz ve sayısız görünüştedir. Sonra da bir kenara atar… Günü gelir o işe başlarsın, o parçaya sıra gelir, iş durur, o parça şantiyededir, ama bulamazsın. İstediğin kadar sinirlen, ambar kayıtlarına bak, küfür et.. İşte sana tatsız tuzsuz bir gecikme.
Teçhizatın park yerlerine gelince… Eğer bunların sıralı ve belli yerleri yoksa, herkes istediği yere park ediyorsa yandın. Bir kamyonunu çalsalar, şansın varsa, onbeş gün sonra farkına varırsın.
İstif için ana kaide: Bir mal inerken, yerine istifli inmelidir. Eğer evvela süratle indirir, sonra istif ederim dersen, bil ki asla muvaffak olamazsın, şantiyen ebediyen çarşamba pazarı gibi karışık kalacaktır. 50 senede bunun aksini görmedim.
Her nedense, ambarcılar ve meydan formenleri ikinci usule kaçarlar, katiyyen müsade etme.. İcabı kadar sert ol, hatta eğer adamın tabiatında yoksa değiştir.
(Ya senin tabiatında yoksa?………..Felaket…)
Yukarıdaki metnin tamamı Fevzi Akkaya’nın “Şantiye El Kitabı” adlı eserinden alınmıştır.
