Satıcı görünen kişinin kimliğine göre satılacak yerin maliki olup olmadığını araştırın. Varsa tapu senedini isteyin. Tapu dairesinden bu yerin o kimse adına kayıtlı olup olmadığını sorun. O kimse adına kayıtlı ise üzerinde taşınmaz malın kıymetini azaltacak bir kayıt (haciz, ipotek, irtifak gibi), tapuda devrine bir engel bulunup bulunmadığını tapu görevlilerine sorarak öğrenin.
Kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulmuş bir yer alıyorsanız yönetim planını mutlaka inceleyin. Burayı aldıktan sonra bu yönetim planındaki hükümler sizi de bağlayacaktır. Bir yerde kat irtifakı veya kat mülkiyeti kurulmuş olup olmadığını tapu müdürlüğüne sorarak öğrenebilirsiniz. Ayrıca tapu kütüğünün beyanlar sütununda buranın bir yönetim planı olduğu yazılıdır. Siz burayı satın alırken düzenlenen satış resmi senedinin arkasına yönetim planının varlığı yazılır ve altı size imzalatılır. İşte attığınız bu imza ile yönetim planındaki tüm hükümleri kabul etmiş olursunuz.
Tapu bilgilerine ulaşamıyorsanız, satıcıdan, taşınmazın üzerinde mevcut tüm hak ve yükümlülükleri gösterir yeni tarihli tapu kayıt örneği getirmesini isteyin. Alacağınız yer konut, işyeri gibi yapılı bir yer ise tapu sicil müdürlüğü veya belediyede inşaat projesi vardır. İnşaat projesini inceleyin. Zemindeki fiili durumunun projesine uygun olup olmadığını kontrol ediniz. Projesine aykırı tadilat ve ilaveler varsa ileride belediyece ceza yazılabilir, yıktırılabilir.
Mutlaka satış protokolü yapın. Bu protokol iki nüsha olsun. Birisi alıcıda, diğeri satıcıda kalsın. Anlaşmaya vardığınız satış şartlarını ayrıntıları ile bu protokole yazarak karşılıklı imzalayın. Mümkünse tanıklara da imzalatın. Satış protokolü birkaç sayfadan oluşuyorsa her sayfasının imzalanmış olması gerekir. Satış protokolü imzalamadan kaparo vermeyin. Protokole ne miktar kaparo verdiğinizi yazın. Kapora anlaştığınız satış bedelinin yüzde beşini geçmesin.
Bazı dükkanların bitişiğindeki boşluk sonradan dükkana dahil edilmekte ve küçük bir dükkan yasalara aykırı olacak şekilde büyütülerek fark edemeyenlere satılmaktadır. Bunun için kat maliklerinin ve belediyenin onayı gerekir.
Alacağınız konut veya işyerinin bulunduğu bina üzerinde kat mülkiyeti olup olmadığını tapu sicil müdürlüğünden öğreniniz. Kat mülkiyetine henüz geçilmemişse, yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı) alınması ve kat mülkiyetine geçiş için bazı formaliteler olacağını ve masraflar yapacağınızı unutmayın.
Kadastro müdürlüğüne giderek almak istediğiniz gayrimenkulün haritasına bakın. Çevresinde neler olduğunu önüne, arkasına, yanına ne gibi inşaatlar yapılabileceğini öğrenin.
Satış konusunda kesin anlaşmaya varmadan önce, gayrimenkulün değerini çevredeki emlakçılara, iş sahiplerine, o bölgede oturan vatandaşlara sorarak araştırın. Bölgedeki satılık olan yerleri bizzat veya telefonla arayarak fiyat araştırması yapın. Alınacak yer işyeri ise o bölgenin iş kapasitesini araştırın.
Satış protokolüne taşınmaz malın mahalle-köy, ada-parsel, varsa bağımsız bölüm numarasını yazın. Bilinen posta adresini de mutlaka belirtin.
Tapudaki masrafların kim tarafından ödeneceği konusunda anlaşmaya varın ve bunu satış protokolüne yazın. Tapu müdürlüğüne kadar gelen pek çok işlemler sırf bu masrafları kimin ödeyeceğinde anlaşmaya varılmadığından alım satım işleminden vazgeçilmektedir. Bu durumda alıcı parasını hazırlayıp geldiğinden zarara uğramaktadır.
Mutlaka daha sonradan satıcıyı bulabileceğiniz adres ve telefonu alın. Pek çok sebeple satıştan birkaç ay sonrasına kadar satıcıya ulaşmanız gerekecektir. Birkaç ay içinde hiçbir sebep çıkmazsa, hiç değilse arayıp teşekkür edersiniz.
Taraflardan birinin cayması halinde cezai şart ödeyeceğini satış protokolüne yazın ve cezai şart miktarını belirleyin. Genelde alıcı vazgeçerse verdiği kaparo yanar. Satıcı vazgeçerse aldığı kaparo ile birlikte bir o kadar daha ödeme yapar.
Satış gününe kadar işlemiş emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, su, elektrik, doğalgaz, apartman aidatı, telefon, kablolu TV. gibi borçların kim tarafından ödeneceğini kararlaştırın. Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre bu borçların teminatı gayrimenkuldür.
Bu itibarla, alacaklı idare gayrimenkul üzerine haciz koyarak gayrimenkulün satışını isteyebilir. Bu yüzden satıcıdan bu idarelerden alınmış “…borcu yoktur.” yazısının getirilmesini istemekte yarar vardır. Bu mümkün olamazsa bu borçlardan sorumluluğun satıcıya ait olduğunu protokole yazın.
