Yurt içinde doğal afet tanımına giren felâket türlerinden herhangi birine maruz kalan il veya bölgeler ile yurt dışındaki yatırımları veya ticari işleri siyasi karışıklık, rejim değişikliği gibi nedenlerle zarar gören mükelleflere “mücbir sebep” uygulanması; böylece bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasını düzenleyen 6111 sayılı yasa kapsamında süre uzatımı ve taksit erteleme desteği geliyor.
AKP Giresun Milletvekili ve TBMM Grup Başkanvekili Nurettin Canikli’nin Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edilen yasa değişikliği teklifi Genel Kurul gündemine sevk edildi. Komisyon teklif üzerinde bazı ilâve ve düzeltmelerde bulundu: Değişikliğin yürürlük tarihi, uygulamada boşluk yaratılmaması için, 6111 sayılı yasanın yürürlük tarihi olan 25 Şubat 2011 olarak belirlendi. Canikli’nin teklif metninde vurgulanmamakla birlikte, komisyon raporunda yapılacak düzenlemeden Van ve Erciş’in yanı sıra Rize’nin sel felâketi, Kütahya-Simav’ın ise meydana gelmiş olan deprem nedeniyle yararlanacağı belirtildi.
Komisyon ayrıca, ‘yabancı ülkelerde faaliyet gösteren mükelleflerin yapılandırmaya bağlı borç taksitlerinin 1 yıla kadar ertelenmesine ilişkin maddeye’ de açıklık getirdi. Buna göre, yasa değişikliğinden “Ekonomi Bakanlığı tarafından olağanüstü politik riskin gerçekleştiği tespit edilen ülkede faaliyette bulunan ve bu ülkedeki faaliyetleri nedeniyle durumları 213 sayılı kanunun 13 üncü maddesine göre mücbir sebep hali kabul edilen” mükellefler yararlanabilecek.
Yasa teklifi, ekonomileri doğal afet ve dış siyasi risklerden olumsuz etkilenen Van, Erciş, Antakya illerinin iş dünyası liderleri ile yurtdışında özellikle Libya’da büyük projeleri yürüten müteahhitlik sektörü liderleri tarafından olumlu karşılanıyor. Ancak, her üç kesim de daha kapsamlı destek tedbirleri istemeyi ihmal etmiyor. Bu taleplere Van-Erciş hattında kamu bankaları, KOSGEB gibi kredi destek kurumlarından, bürokrasiden ve tutulmayan sözlerden şikâyetler de ekleniyor.
Görüşler…
Düzenleme firmalara rahat nefes aldıracak
Şükrü Koçoğlu
Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) Başkanı
Libya, Türk inşaat sektörü için önemli bir pazar. Türk müteahhitlerinin 17.5 milyar dolarlık proje portföyü bulunuyor. Savaş çıkmasaydı, bu yılın sonuna kadar 3 milyar dolarlık yeni iş alınabilecekti. Libya’da yaşanan olaylar sektörü olumsuz etkiledi; büyük çaplı iş yapan firmalar zor durumda kaldı. Çünkü, devam etmekte olan projelerin denetim ve hak edişlerini sonuçlandıracak kamu otoriteleri görevlerini yapamaz hale geldiler. Tahsil edilemeyen hak ediş alacakları yaklaşık 1.5 milyar dolar; müteahhitlerimizin bunları ne zaman alacağı ise belirsiz. Firmaların hizmet akitleri devam eden işçilere ücret ödemeye devam etmeleri de maliyetlerini artırıyor. Ülkede yeni yönetimin hangi alanlarda yatırımcı olacağı da belli değil.
Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, yaklaşık 400 milyon dolarlık hak edişin Libya hükümeti tarafından ödeneceğini açıkladı. Umarım bu güzel haberlerin devamı gelir. Libya ile Suriye’de yatırım yapan Türk firmalarının “mücbir sebep” kapsamındaki borç taksitlerinin ertelenmesi konusundaki 6111 sayılı yasada değişiklik öngören yasa firmalara rahat nefes aldıracak. Hükümetin Türk firmalarının tüm zararlarını tek kalemde ülkemiz zararı olarak takip etmeye karar vermesi, yurt dışında iş yapan Türk firmalarına hükümetin desteğini her zaman yanlarında bulacaklarını da göstermiş oluyor.
6111 değişikliğinin yanı sıra, Eximbank’ın köprü kredi kapsam ve limitlerinin genişletilmesi de sektör açısından çok önemli. Bu kapsamda kredi faiz ve ana para ödemelerinin yeniden yapılandırılması gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca teminat mektupları komisyonlarının, devlet tarafından karşılanması bu bölgelerde iş yapan firmalarımızın önünü daha rahat görmelerini sağlayacak. Bu yasanın Van-Erciş yöresindeki sanayi, ticaret şirketleriyle esnaf sanatkâr kesimini kapsaması da yerinde. Yasa teklifinin kısa sürede TBMM Genel Kurulu’nda yasalaşmasını diliyoruz.
Teklif, iyi niyetli, ama yetersiz!
Hikmet Çinçin
Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Antakya ve yöresi olarak Suriye ile ilişkilerimizin gerilmesi sebebiyle ciddi anlamda zarar etmiş bir iliz. Uluslararası taşımacılık yapan196 firmamız, 7 bin 700 çekici aracımız var, 5 bini 0-3 yaş grubunda, yüzde 100’e yakını finans kuruluşları ve bankalara rehinli. Özellikle bozulan ilişkilerden sonra transit taşımacılıkta ciddi sıkıntı oldu. Suriye topraklarını kat ederek Ortadoğu’ya ulaşmaya çalışıyoruz. Hem Suriye’nin uyguladığı dolaylı vergilerle maliyetler hem de sınır kapılarında bilgisayar sistemlerinin ağır çalışmasından dolayı ulaşım süresi arttı.
Turizm ve hizmet sektörümüz son derece zarar gördü. Keza, bayi toplantıları gibi organizasyonlar da Hatay’a kaymış durumdaydı. Dolayısıyla otellerin doluluk oranlarında yüzde 40’a yakın zarar oluştu. Bunun dışında, bavul ticaretiyle günde 1.5 milyon dolar civarında para giriyordu esnafın cebine. Zücaciye, tekstil, gıdadan tutun her türlü ürünü alıyordu Suriye vatandaşları. Buradaki daralma yüzde 100’e yakın. Teklif, iyi niyetli bir girişim, ama yetersiz! KOSGEB vasıtasıyla piyasamızın fonlanması lâzım. Özellikle nakliye firmalarımız finans kaynaklarına ulaşmakta zorluk çekiyorlar; bankalar, deklâre etmeseler de, Suriye ile iş yapan firmaları riskli gruba aldı; ya kredilendirmiyor ya da pahalı kredilendiriyorlar. Esas ihtiyaç esnafın vadesi gelmiş borçlarının ödenmesi. Suriye ile ticaret sürecek diye turizm yatırımı yapan da, lokanta açan da, borçlanarak fazladan araç alan da oldu; bunların bir şekilde fonlanmasına en azından vesile olmak lâzım. Bu konuda KOSGEB kullanılabilir.
Esnaf, KOSGEB kredilerine erişemiyor
Abdülkadir Arslan
Erciş Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
6111 sayılı yasa konusundaki düzenleme teklifini olumlu buluyoruz; ancak, başka taleplerimizde var, bunları da hükümete ilettik. Esnaf hiçbir destek alamadı, Sadece TOBB 25 milyon TL aktardı. Depremden en çok zarar gören kesim esnaf. Borçların ertelenmesi önemli ama KOSGEB kredilerini almak çok zor, 100 kişiden ancak 10’u alabiliyor. Van’da ve Erciş’teki mal-mülk ipotek kabul edilmiyor. Kamu bankalarının yetkilileri geldi, 10 gün içerisinde sorunları çözme sözü verdiler, umarız düzelir, yoksa Erciş’te esnaf kalmaz, yüzde 80’i tefecilerin eline düşer. Ayrıca, göçük altında kalan dükkânların zararlarına yönelik hasar tespiti yaptık, 60 milyar TL… İlgili bakanlara gönderdik, hibe olarak istiyoruz. İşyerlerinde enkaz altında kalan malların sigortası yok, bu konuda da destek istiyoruz.
Süre 2 yıl olmalı
Faruk Alpaslan
Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı
Depremden sonra gelen devlet büyüklerimizin verdikleri sözlerin ardından çok büyük umutlar oluştu; ancak önümüze çıkan engelleri gerçek anlamda bilmiyorlar, bilseler bunları da aşardık. Van’da iş dünyasının ayağa kalmasının tek yolu, orta halli insanların eline geçecek nakit para; 30 bin-100 bin lira arasında kredi veriliyor ama fazla talep yok; çünkü şartlar çok ağır. 30 bin lira sıcak paranın esnafın cebine girmesi, Van’da iş dünyasının ayağa kalkması anlamına geliyor. Bu krediyi verecek yer KOSGEB olarak gösterildi; ama KOSGEB’in ana şartnamesinde esnafın tamamına kredi verileceği gibi bir şey olmadığı ortaya çıktı. Hizmet, eğlence, sağlık, eğitim sektörleri kapsam dışı kalıyor. Başbakan “esnafım diyen herkese kredi vereceğiz” dedi. Biz inanıyoruz, canı gönülden yardım etmek istiyorlar; fakat KOSGEB aracılığı ile krediye ulaşma imkânımız çok az, esnafın da bu kapsama alınması gerekiyor: kahvehanelere, internet kafelere, güzellik salonlarına, kırtasiyecilere, sağlık sektörüne destek verilsin. 90 gün oldu, insanlarımız memleketine geri dönmek, sağlayacağı kredi ile işini gücünü yeniden kurmak istiyor. İstediğimiz tek şey iş dünyasının ayağa kalkması. 6111’deki uzatma çok işimizi görecek ancak süre 2 yıl olmalı.
Kredi kuruluşları istenen duyarlılığı gösteremedi
Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
Mirza Nadiroğlu
Van’daki meslek odaları ve sivil toplum örgütleri olarak Ankara’da 13 bakan ile yaptığımız görüşmelerde öncelikli konu 6111 sayılı yasadan dolayı ortaya çıkan mağduriyetlerin giderilmesiydi. Durma noktasına gelen Van ekonomisinin alınacak bu kararla bir nebze rahatlamasını bekliyoruz. Van 23 Ekim ve 9 Kasım’da çok ağır, yıkıcı depremle sarsıldı. Kentte yaşanan olumsuzluklar kamuoyunu derinden etkiledi. Kentte hayatın durma noktasına gelmesi, depremin ev ve işyerlerinde meydana getirdiği yıkımlar maalesef ekonomik hayatı da olumsuz etkiledi. Bu süreçte en büyük beklentimiz devletin kucaklayıcı yüzünü göstermesi. Ekonominin yeniden canlanması, ancak desteklerle mümkün olacak. Ama, devreye giren kredi kuruluşları istenen duyarlılığı gösteremedi, depremin üzerinden 3.5 ay geçmesine rağmen henüz bu konuda istenen sonuca ulaşılamadı.
Kent ekonomisinin yeniden canlanması için, uzun vadeli çözümler üretilmeli; örneğin vergi borçları, SGK prim ödemeleri 1 yıl muafiyet kapsamına alınmalı. Banka kredileri 1 yıl faizsiz ertelenmeli ve yeni kredi imkanları faizsiz olarak Van ekonomisinin hizmetine sunulmalı. Esnaf, tüccar ve sanayicinin desteklenmesi için KOSGEB üzerinden çözümler bulunmalı.
Dünya/ Canan SAKARYA-Özüm ÖRS
