Osmanlı’nın dünyaya kazandırdığı en büyük hazinelerden biri, ata mirasını geliştirip dünyaya sunduğu çini sanatı… Çini, son yıllarda yabancı tasarımcıların da çok ilgisini çekiyor ve sadece zeminlerde değil farklı dokularda, obje ve çözümlerde karşımıza çıkıyor
Çini süsleme sanatının geçmişi, ilk Müslüman Türk devletini kuran Karahanlılar dönemine ait yapılara uzanıyor ki, bu da bizi neredeyse bin yıl öncesine götürüyor. Sarayların değişmez duvar kaplama malzemesi çininin üretimi, çok özel, titiz ve detaylı bir teknik gerektiriyor. Örneğin malzemeye karıştırılan pigmentlerin kuyumcu terazisiyle tartılması gerekiyor: “35 gr kırmızı, 1,5 gr kobalt…”
Osmanlı’dan sonra Cumhuriyet döneminde de 1960’lara dek çok güzel örnekleri yapılan çini, yıllarda öne çıkan seramik, linolyum, granit gibi üretimi nispeten daha seri ve kolay olan endüstriyel ürünlerle yarışamayarak yavaş yavaş kayboluyor, ancak son yıllarda trend otoriteleri tarafından savunulan “eski değerlere, el işçiliğine dönüş” kavramıyla modern yaşamm içinde kendine tekrar yer ediniyor; üstelik kullanım alanları da genişliyor.
İç ve dış mekanlarda kaplama malzemesi olarak kullanmanm dışında tekstil, obje ve farklı yüzeylere sıçrıyor. Çiniyi şık bir yatak başı yaratmak için kullanılabilir ya da beğendiğiniz çini fayansları toplayıp birer çerçeveye oturtarak, duvarınıza yan yana sergileyebilirsiniz.
Çini desenli yatak örtüleri, döşeme kumaşları ve masa örtüleri sadece Türk değil, yabancı tekstil tasarımcılarının da son zamanlarda sıkça rağbet ettiği ürünler arasında. Candle Delirium isimli bir markanın kokulu mumlarına, Vidal Erkohen’in gözlük çerçevesi tasarımlarına, ünlü İngiliz kumaş tasarımcısı Jane Churchill’in desenlerine, Amerikan ThisNext markasının çocuk elbiselerine ilham verebiliyor.
Fas’ın kesme çini mozaikleri
Fas, ait olduğu coğrafi çeşitliliğin etkileriyle farklı bir kültür zenginliğine sahip. Bu zenginliklerden biri de, Fas çinileri. Fas’ın görkemli kapılarında, duvarlarında, geçmişi 13. yüzyıla dayanan kesme çini mozaik sanatı göze çarpıyor. Zellige ismi verilen bu mozaikler, terracotta tarzında sırlı seramik karelerden kırılarak kesilen küçük çini mozaik parçacık larının yan yana dizilmesiyle tasarlanıyor.
Modern yorum
Tasarımcı Defne Koz, geçtiğimiz gene VitrA için 4D adlı bir koleksiyona imza attı. 4D, modern yaşamın 3 boyutlu dünyasından ilham alarak karoya yeni bir tarz kazandırıyor. Koleksiyondaki 3 seriden birinde İznik çinilerinden ilham alan alan desenlerin gölgeli baskıyla artırılan 4’üncü bovut hissi ve tasarımdaki çizgisel üslup, geleneksel çinilere modern bir yorum katıyor.
www.vitra.com.tr
House Cafe’lerdeki çini karolar
Karo çinilerin yeniden yükselişe geçmesinde Karoistanbul markasının büyük payı var. Marka, 1997’de Mavi Pencere Güzel Sanatlar Atölyesi tarafından yaratılmış. Atölyenin ressamları eski çini ustalarını bularak geleneksel yapım sürecini veniden yaşatmaya çalışıyor. House Cafe’ler, Alaçatı’daki oteller de bu karoları kullanıyor.
İznik Vakıf Çinileri
İznik Eğitim ve Öğretim Vakfı, 1993 yılında İznik ve çevresinin kültür ve sanat değerini tanıtmak mevcut potansiyeli harekete geçirmek, geleneksel İznik çini sanatı ile ilgili var olan ve elde edilecek bilgileri bir sistem dahilinde eğitim ve öğretimle gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla kurulmuş. XVI yüzyılda üretilmiş olan İznik çinileri, TÜBİTAK’ın desteği ve çağdaş araştırma ve geliştirme yöntemleri ile orjinal tekniğine uygun kalınarak aynı kalite ve görüntüde yeniden üretiliyor. Rumi, kalyonlu ve çintemani karolar, büyük duvar panoları ve çeşitli obje ve hediyelikler için not etmeniz gereken bir adres.
www.iznik.com
Melda Narmanlı Çimen / HÜRRİYET
