Karadeniz’le Marmara’yı birleştirecek olan Kanalİstanbul Projesi’nin hayata geçmesi halinde, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kanuni Sultan Süleyman devrinde başlayan ve yaklaşık 5 yüzyıl süren bir rüya gerçekleşecek
Yıldız Teknik Üniversitesi İktisat Tarihçisi Prof. Tr. Said Öztürk, Prof. Dr. Said Öztürk, Osmanlı’daki kanal teşebbüslerinin Kanuni Sultan Süleyman döneminde başladığını belirterek, bu süreci şöyle anlattı:
İLK KEZ KANUNİ
“Karadeniz’le Marmara’yı bir kanalla birleştirme projesi, Osmanlı’nın da gündemindeydi. Mevcut bilgilerimize göre 7 defa teşebbüs edilmiş bir proje. Hatta Kanuni’nin bunu başlattığı söyleniyor. Sokullu Mehmet Paşa bununla ilgilendi. Mimar Sinan bizzat bu projenin başındaydı. Hatta körfez tarafından 15 kilometre kadar ilerlendiği de biliniyor. İkinci bir teşebbüs 1591’de III. Murat döneminde. Bununla ilgili 6 Mart 1591’de ferman çıktı bununla ilgili. Bu su yolunda kullanılacak gemilerin İzmit’te kullanılması düşünülüyordu. IV. Mehmet zamanında 1654’te tekrar gündeme geliyor. Yine başlanılamıyor. 1760’ta, Sultan III. Mustafa döneminde yapılan iki ayrı teşebbüste mali sıkıntılar nedeniyle gerçekleştirilemedi. II. Mahmud döneminde bu konu bir kez daha gündeme geliyor. Sultan II. Mahmud, 1813’te kendisine takdim edilen rapor neticesinde projeyi tekrar gündeme getirmiş ve bir heyet görevlendirmiş.
HER DÖNEM GÜNDEM
Sultan Abdülmecid devrinde de, 1845 ve 1857’de proje yeniden ele alınmış. Sapanca Gölü’nün İzmit Körfezi’ne ve Sakarya Nehri’nin de göle bağlanması için irade dahi çıkmış. Sultan Abdülaziz devrinde de 1863’te, Sapanca Gölü’nün İzmit Körfezi’ne bağlanması hakkında mühendis Riter ve Hayri Bey tarafından çalışmalar yapılmış. Buradaki temel amaç, yakıt ihtiyacının karşılanmasına yönelik bir taşıma kolaylığı sağlamak. Katip Çelebi bunu Cihannüma’da bunu uzun uzun anlatıyor. Osmanlı’da, Karadeniz ile Hazar’ın birleştirilmesi projesi de var.”
Dış basında yankı buldu
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın dün açıkladığı kanal projesi dış basında büyük yankı buldu. AFP, Reuters, AP ve Bloomberg haber ajansları kanal projesini son dakika gelişmesi olarak verirken, Washignton Post, New York Times, Finantial Times ve BBC Erdoğan’ın açıkladığı projenin detaylarına yer verdi.
Washington Post (ABD): Türkiye kendi Panama Kanalını inşa edecek. İstanbul Boğazı dünyanın en kalabalık deniz arterlerinden biri. Türkiye özellikle petrol tankerlerinin İstanbul için bir tehdit olması konusunda endişeli.
BBC (İngiltere): Boğaz en dar uluslararası ticari geçiş yolu. Projenin amacı deniz trafiğinin büyük kısmını Boğaz’dan almak.
Financial Times (İngiltere): Proje son derece kapsamlı ve etkileyici. Seçim projesi açıklanacaksa zaten bu kadar etkileyici olmalı.
Novosti (Rus Haber Sitesi): İstanbul bir Boğaz’a daha kavuşacak. Bunun Montrö Anlaşması kurallarına nasıl etki edeceği henüz belirsiz.
Hem çılgın hem deliler!
Kemal Kılıçdaroğlu (CHP Genel Başkanı): Bu yeni bir proje değil, Osmanlı döneminden kalma bir proje. Bizim projelerimize baksınlar.
Bizim projelerimizin odağında insan var. Onlar ise sadece yandaşlarının cebini doldurmaya çalışıyorlar. Projenin ayrıntılarına henüz bakmadım. Ama AK Parti’nin açıkladığı hiçbir projede insan yok. Eğer insan unsuru olsaydı 2.5 yaşındaki çocuk açlıktan annesinin kucağında ölmezdi. Siz önce onun derdine bir çare bulun. Kanal açacakmış… Senin iktidarının döneminde 2.5 aylıkbir çocuk açlıktan öldü.
Önce sen bunu bir düşün. Bu memleketin çılgın adamlara değil düşünen adamlara ihtiyacı var.
Kılıçdaroğlu Twitter’da da çılgın projeye tepki gösterdi. “Çocukları köyden okula götüren yollar yokkenİstanbul’u kzmak sorumsuzluktur.
Çılgın oldukları belliydi ama deli olduklarını bilmiyorduk.”
Devlet Bahçeli (MHP Genel Başkanı): Çılgın projelerle milleti aldatıyorlar.
Henüz mahiyetini anlamış değiliz. Yarın öğreneceğiz. Bu millet çıldırdımı ki adını çılgın koyuyorsun.
Ayakları yere basan kaynağı belli projeler varken niye çılgın projelerle milletin gözünü boyuyorsun Emrehan Halıcı (CHP Genel Başkan Yardımcısı): Merhum Bülent Ecevit 17 Ocak 1994 tarihinde “İstanbul Kanalı Projesi” adıyla Karadeniz’den Marmara’ya kanal açılması konusundaki projesini açıklamıştı. “Başbakan konuşmasında keşke bu fikrin Bülent Ecevit’e ait olduğunu, ondan aldığını söyleseydi, çok daha uygun olurdu.
Cihan Paçacı (MHP Genel Sekreteri): Milletimize fayda sağlayacak, iyi hesaplanmış her projeyi destekleriz.
Ahmet Vefik Alp (MHP adayımimar): Başbakan’ın projeciliğini ve ciddiyetini takdirle karşılıyorum ve genel hatlarıyla destekliyorum. Çevresel ve ekolojik etkileri çok iyi araştırılmalı.
İkinci olarak yeni nüfus ve ulaşım baskısı getirilmeyecek şekilde düşünülmeli.
Üçüncü olarak da İstanbul’un kuzeyindeki volkanik alan görünümünü alan taş ve maden ocakları da bu proje ile birlikte rehabilite edilmeli.
Bengi Yıldız (BDP Batman Milletvekili): Başbakan hayalleri pazarlamayı seviyor. 10 yıldır AB’ye gireceğiz, Kürt sorununu çözeceğiz diyor.
Kürt sorununu çözme projesi de renkliydi.
İstanbul’daki pembe hayal de 7-8 yıl sonra tamamlanacak. Bu proje de Kürt sorununun çözümü gibi olacak.
Sabah/Murat SAVAŞ -Ercan BİTTİ
