CEO nedir, kime denir?
TÜRKİYE’de de son yıllarda popüler bir görev olan CEO’luğun anlamı ise tam bir arapsaçına döndü. Türkiye’deki şirketler Türkçe karşılığı yerine Chief Executive Officer’ın kısaltılması olan CEO’yu kullanmayı yeğliyor. Ancak, bu durum dil uzmanlarından tepki görüyor.
CEO’nun görev alanı, yaptığı iş konusunda farklı görüşler ortaya atılıyor. Bazı Avrupalı ve ABD’li şirketler, CEO’nun konumunu, ”Genel müdürün üstü, ancak yönetim kurulu başkanının altı” diye tanımlıyor. Beyin avcısı olarak faaliyek gösteren danışmanlık şirketleri, Türkiye’de CEO’nun görevini ”İcra Kurulu Başkanı” olarak tanımlıyor. Danışmanlar, profesyonel olan CEO’ların şirketin geleceğine yön veren kişiler olduğunu belirtiyor.
CEO nedir, kime denir?
Türkiye’de şirketler zaman içinde büyüdü, iş kolları yaygınlaştı. Yeni işletme modellerine ihtiyaç duyuldu. 2000’li yılların başına kadar ‘koordinatör’ deyimi kullanıldı. Ancak isimden de anlaşıldığı gibi koordinatör; koordinasyonu sağlayan kişidir. Yaptırım ve yürütme gücü zayıf. Ama Executive Officer yürütmenin başı; herşeyi planlayan, uygulayan kişidir. CEO, şirketinin geleceğini inşa ederken her türlü kaynağı en akıllı ve verimli bir şekilde kullanan; şirketini gelişmelere göre konumlandıran; şirketin başarılarından veya başarısızlıklarından birinci derecede sorumlu olan kişidir.
Uzaktan bakınca bütün işinin de sadece kuruluşun kârını artırmak olduğu sanılır. Oysa CEO aynı zamanda kuruluşun itibarını yüklenen ve yükselten kişidir. Şirketler ve markalar için ana sözcüdür.
Herkes bir CEO’nun sadece yönetim kuruluna karşı sorumlu olduğunu sanır. Oysa durum çok farklıdır. Sorumluluk ve ilişkiler bir kartopu gibi büyür ve sonunda iyi yönetilmezse çığ olur. Şöyle bir bakalım CEO’nun sorumlu olduğu ve ilişki içinde olmak zorunda kaldığı kişi ve kurumlara: Hissedarlar, çalışanlar, müşteriler, sendikalar, basın, tedarikçiler, kamuoyu, sivil toplum örgütleri, devlet, bakanlıklar, vs… Bu listeyi sayfalar dolusu uzatabilirsiniz. (Ama Internet İş Geliştirme Direktörümüz Çiğdem Toraman kızıyor)
Anlaşılacağı gibi CEO’nun sorumluluğu sadece yönetim kurulu ile sınırlı kalmıyor.
CEO’nun en büyük görevlerinden biri iç ve dış iletişimi doğru kurmak, mesajlarını zamanında, yerinde ve akılda kalacak şekilde vermek. CEO daima bir büyüteçin altındadır. Bu nedenle de geleceği iyi görmeli olacakları iyi okumalı. Bunun için de yarından ileriye gidip öbürgünü, yarından sonraki günleri görmeli ve planlarını ona göre yapıp uygulamalı. Öncelikleri zincirin en zayıf halkasından başlar. Bu nedenle, CEO’nun görevi, kaynak yaratmak, yaratılan kaynakları doğru kullanmak ve kullandırtmak, doğru yönlendirmektir. Bunun formülü de az kaynakla çok verim almaktır.
Amerika’da yapılan bir araştırmaya göre, bir ‘Chief Executive Officer’ın (CEO) itibarı, şirketinin kamuoyunda ve iş çevrelerinde hatta borsadaki itibarının yüzde 47 ile 49’unu oluşturuyor. Bu veri, CEO’ların, ana hissedarlar veya şirket kurucuları hariç tutulduğunda, hiç bir yönetici kademe ile kıyasalanmayacak kadar şirketle bütünleşen bir konum olduğunu gösteriyor.
Analistler, son yıllarda, ‘genel müdür’, ‘icra kurulu başkanı’ ve ‘koordinatör’ gibi, şirketlerin ‘geleneksel’ tepe yönetim düzeylerinin yanı sıra çok sık duyar olduğumuz CEO’luğun, 1970’li yıllara dayanan doğuşunu çokuluslu – çok sektörlü dev şirketlerin yönetim ihtiyaçları ile açıklıyorlar. CEO’luk bu anlamda ‘küresel’ bir yönetim düzeyi.
Efsane CEO’lar çıktı
Bazı Avrupalı ve ABD’li şirketlerin ‘genel müdürün üstü, yönetim kurulu başkanının altı’ bir yönetici konumu olarak tanımladığı CEO’ların 1980’li yıllardaki başarıları kurumsallaşmalarını ve yaygınlaşmalarını sağladı. İsmi efsane olan CEO’lardan biri de Chrysler’in CEO’su Lee Iacocca’ydı.
1980’de, uyguladığı pazarlama stratejisiyle Chrysler’i iflastan kurtaran CEO Lee Iacocca’nın hızla artan popülaritesi CEO’ları da neredeyse efsaneleştirdi. Biyografisi best – seller olan Iacocca’nın CEO’ları ABD’de ‘kahraman’ yaptığı ve olağanüstü yetkiler almalarını sağladığı bir gerçektir.
ABD’de, son birkaç yıl içinde bazı şirketlerde ortaya çıkan muhasebe yolsuzlukları ve 1.5 milyon doları geçen yüksek maaş ve ikramiyeler yüzünden eleştiri alan CEO’ların sorumlulukları ile ilgili yeni tanımlar geliştiriliyor. Avrupa dışında da dev şirketler, holdingler peş peşe CEO atamaları yapıyorlar.
