Çelik Hasırın Tanımı
Çelik hasır, S220 çeliğinden soğuk çekme yöntemi ile çekilip nervürlenerek imal edilen, yüksek dayanma gücüne sahip ve genellikle inşaatlarda kullanılan bir beton çeliğidir. Çelik hasır çubukları, Bst IVb veya uluslar arası ölçütlere göre Bst 50/55 (RK), karbonu düşük normal St I demirinin soğukta işlem görerek (soğuk haddeden geçirilerek) çekilmesi ve bu sırada özel olarak nervürlenmesi ile elde edilir. Çelik hasırların imali, çekme sırasında tamburlara sarılan çubukların otomatik doğrultma ve kesme makinelerinde istenilen boylarda kesildikten sonra elektronik programlı punto kaynak makinelerinde dokunması sureti ile yapılmaktadır. Çelik hasır üretimi TS 4559, DIN 488,BS 4483, ASTM-A 497 ölçütlerine uygun olarak yapılmaktadır. Çelik hasırlarda ve hazır etriyede kullanılan beton çelik çubukları (S 500) ile ilgili ayrıntılar TS 708 de belirtilmiştir. Buna ek olarak St IV b çubuklar inşaatlarda hazır etriye olarak kullanılmaktadır.
Kullanıldığı Yerler
Yapı malzemesi olarak çelik hasır, özellikle döşemelerde, perdelerde, istinat duvarlarında, temellerde, saha betonlarında, beton yollarda tünel ve galerilerde, kanal ve kanaletlerde kullanılmaktadır.
Bunların dışında bahçe çiti, korkuluk ve asma tavanlar içinde kullanılan çeşitleri de mevcuttur.
Arzu edildiği takdirde sıcak daldırma galvanizli ve polyester boyalı olarak ta temin edilebilir.
* Betonarme yapıların tabliyelerinde; kirişsiz döşemeler, perdeler, nervürlü döşemeler, normal B.A. plaklar, temeller
* Münferid ve radya temellerde,
* Perde ve istinat duvarlarında,
* Beton pist, oto yol ve saha betonlarında
* Metro ve tünel yapımında,(İstanbul Metrosunda kullanılmıştır).
* Su yapılarında; baraj,kanal ve kanaletlerde,
* Prefabrik yapı elemanlarında,
* Endüstriyel yapıların çeşitli konstrüksiyonlarında,asma tavanlarda, çit v.s. yerlerde kullanılabilir.
* Kanal, kanaletler, bahçe çiti, korkuluk, asma tavanlar
Çelik Hasırın Özellikleri
Min. akma sınırı=500 N/mm2
Min. çekme mukavemeti=550 N/mm2
Min. kopma uzaması=%8,%5 (TS 4559)
Düğüm noktalarındaki kesme mukavemeti=S= 0.30 x As x f0.2
Standart Çelik Hasır Tipleri
Standart çelik hasır R ve Q olarak iki tipte üretilirler.
R TİPİ HASIRLAR: Tek yönde çalışan döşemelerde ve mesnet donanımlarında kullanılır. Bütün R tipi hasırlarda boy çubuğu aralığı 150 mm, en çubuğu aralığı 250mm’dir.
Q TİPİ HASIRLAR: Her iki yönde de çalışan döşemelerde ve betonarme yapı elemanlarında kullanılır.
Boy ve en çubuğu aralıkları 150 mmdir
Standart hasırlar 5.0/2.15 mdir. Taşıması kolaydır. Boy çubukları çift olabilir, en çubuğu ise daima tektir. Özel imalat da yapılır azami boy çubuğu 8 m, azami en çubuğu 2.80mdir. Her kesitte cm2/m. Özel hasır imal edilir.
Çelik Hasırın Sağladığı Yararlar
1-) Malzemeden Tasarruf : çelik hasır emniyet gerilmesinin normal inşaat demirinden yaklaşık iki kat fazla olması, çelik hasır kullanılması halinde normal inşaat demirine (STI) nazaran %40 çıvarından ağırlık tasarrufu sağlamaktadır. STI demirinden, beton 160 için Ve = 1400 kg / cm2 iken çelik hasırında bu miktar
Ve = 2400 kg / cm2 olmaktadır Bu nedenle demir kesiti yarı yarıya azalmaktadır,
2-) Zamandan Tasarruf : Çelik hasırda kullanılan malzemenin azalması, plakalar halinde oluşu kolay taşınabilmesi ve montajının kolaylığı zamanı büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır.
3-) İşçilikten Tasarruf : Normal demirde olduğu gibi doğrultma, çubukları tel tel kesip pilye kırma, kanca yapma, döşemeye belirli aralıklarla yerleştirilip birbirine bağlama gibi işler yoktur. Çelik Hasırın ise kısa zamanda döşenmesi % 50 Tasarruf sağlamaktadır.
4-) Nakliyeden Tasarruf : Çelik Hasırlar standart (500 x 2.15) Tip ebadında imal edildikler için nakliyesi kolaydır. Demirden Tasarruf sağladığı için nakliye ücreti azalmaktadır.
5-) Paradan Tasarruf : Malzemenin yarıya yakın azalması, zamanın kısalması, işçilikten tasarruf ; Netice olarak bütün bunlar %10 – 20 arasında parasal tasarruf sağlamaktadır.
6-) Kalite Üstünlüğü : Çelik Hasırlar otomatik kaynak marinalarında istenilen ölçüde hassasiyetle imal edilmektedir. Çelik Hasır çubukları beton içinde homojen bir dağılım göstermekte böylece çekme kuvvetlerinin düzgün bir şekilde alınması sağlanmaktadır. Çubukları nervürlü ve birbirine kaynaklı oluşu aderansı artırmakta, beton içerisindeki çubukların kayması önlenmekte yapıda olabilecek çatlaklar, korozyon ve sızıntılar giderilmektedir.
7-) Çelik Hasır TSE Belgelidir : Çap ve Boy Standardı bulunmaktadır dolayısıyla boydan ve çaptan zayiat verilmez inşaatlarda olumsuz görüntü arzeden demir artıklarına raslanmaz.
8-) Fark : Çelik Hasır Bayındırlık birim fiyat listesinde 23.010 ve 23.011 Poz nolarıyla yeralmaktır 20 Ağustos 1988 günü 19905 sayılı resmi gazetede yayınlanan 88 / 13181 sayılı Bakanlar Kurulu kararına göre Çelik Hasırda fiyat farkı 8 mm lik demir üzerinden verilecektir.
Çelik Hasır’ın Etriye Olarak Kullanılması
Çelik Hasırlar Etriye olarakta kullanılmaktadır. Etriye donatısı önce hasır şeklinde imal edilmektedir. Daha sonra şantiyelerde bükme makinası ile bükülerek etriye kafesi sağlanmaktadır. Her çeşit etriye kasası elde etmek mümkündür. Etriye donatısını birleştiren enine donatılar esas olan kolon donatısını takviye eder.
