İtalya’da pazar günü yaşanan depremin 48 saat önceden bilindiği iddiası, tahmin yapmak mümkün mü sorusunu akıllara getirdi. Uzmanlar, öncü depremlerin işaret ettiği verilerin tahmin yapmaya ışık tuttuğunu söylüyor
İtalya’nın Perugia kenti yakınlarında pazar günü meydana gelen 6.6 şiddetindeki deprem, ‘Deprem önceden bilinebilir mi?’ sorusunu gündeme taşıdı. Bunun nedeni riskli bölgedeki binaların uyarılar yapılarak deprem öncesi boşaltılması ve İtalyanların yıkıcı sarsıntıyı çadırlarda yaşaması. Aynı uyarıların olası Marmara depremi için de yapılıp yapılamayacağını sorduğumuz uzmanlara göre, ne İtalya’da ne de Türkiye’de depremi önceden bilmek mümkün değil. Türkiye’nin İtalya’ya göre daha iyi erken uyarı sistemine sahip olduğunu ifade eden uzmanlar, “Tam günü ve saati bilinmese de, depremin gelişi tahmin edilebilir. İtalya’da da öncü depremler nedeniyle bilim insanları depremin olacağını tahmin edebildi” diyor.
‘Hiçbir ülke yok’
Prof. Dr. Naci Görür (Bilim Akademisi Üyesi): “Olası bir depremin tam anlamıyla önceden bilinmesi mümkün değil. Depremin önceden bilinmesi için, yerinin, büyüklüğünün ve zamanın tahmin edilmesi gerekir. Avrupa Birliği deprem kestirim kriterlerine göre ise dünyanın hiç bir yerinde henüz depremi önceden bilen bir ülke yoktur. Yapılan farklı çalışmalar doğrultusunda sadece tahminler yapılabilir. İtalya’da böyle olmuştur. Diğer taraftan zaten İtalya’da ağustos ayında benzer bir deprem yaşandığı için halkın büyük bir çoğunluğu bölgede kalmıyordu. Olası bir depremin olacağı da tahmin ediliyordu. Öte yandan İtalya’da hem halk hem de afet kurumu bilinçliydi. Benzer büyüklükte bir deprem Türkiye’de yaşansaydı felaket olurdu, çünkü biz depreme hazırlıklı bir ülke değiliz. Hâlâ birçok okulumuz ve hastanemiz dayanıklı değil. Toplanma yerlerimiz de yeterli değil.
‘İstanbul yıkılacak’
Prof. Dr. Celal Şengör (İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi): “İtalya’daki bilim insanları depremi öncü olarak yorumladı ve deprem geldi. İtalya’daki büyük fayların güneyden kırıla kırıla kuzeye doğru gitmesi bir sonraki depremin olacağına işaret eder. Uzmanlar da buradan yola çıkarak tahminde bulundu. Depremin önceden kesin bilinme ihtimali sıfırdır, öngörü yapılmaz. Sadece depremlerin olma ihtimali üzerine, hava durumu gibi tahmin yapılabilir. Türkiye’yi İtalya’daki depremin daha büyüğü bekliyor. Fakat İtalya’daki gibi can kaybı yaşanmaz diyemiyoruz. Maksimum 7.6 büyüklüğünde bir deprem bekliyoruz. Bu deprem, beraberinde birçok faciayı getirecek, çünkü oluşabilecek bir felakete karşı yapılan tek bir yatırım yok. 2000’den beri de diyoruz İstanbul çok büyük bir depremle yıkılacaktır.”
‘Toplanma alanı yok’
Yrd. Doç. Dr. Oğuz Gündoğdu (Jeofizik Mühendisi): “İtalya’daki deprem 48 saat önceden bilindi demek doğru değil. Art arda yaşanan depremlerden dolayı halkın büyük bir çoğunluğu evlerine girmiyordu. Öncü depremlerin ardında artçı bir depremin geleceği zaten bellidir. İtalya’da da depremler devam ettiği için yaşanan deprem bunun devamıdır. Diğer taraftan İtalya’daki bilim insanlarının bu depremi takip edebilecekleri bir cihazları henüz yok. Türkiye’de büyük bir deprem söz konusu olursa erken uyarı sistemi ile ne zaman olacağını tahmin edebiliriz. Türkiye’de şu an için büyük bir depremin belirtisi yok. Büyük bir depremin olacağı bilgisi 1 ay öncesine kadar halka verilebilir. Biz büyük bir depremi 1 ay önceden kestirebiliz. Türkiye’de benzer büyüklükte bir deprem olsa yeterli toplanma alanımız ne yazık ki bulunmamakta.”
