Gelişen teknoloji ile birlikte yok olmaya yüz tutan el sanatlarından biri olan yorgancılıkta, halk arasında yeni evlenenler için söylenen ve ”Bir yastıkta kocayın” deyimiyle isim yapmış tek yastıklar artık üretilmiyor.
Bir zamanlar genç kızların çeyizlerinin en önemli parçalarından olan, rengarenk kumaşlarla ve binbir emekle işlenerek dikilen yorganların yerini artık hazır satılan fabrika üretimi yorgan ve yastıklar aldı.
Usta çırak ilişkisiyle yaşatılan, üzerinde Türk kültürüne has motiflerin yer aldığı geleneksel yorganlar eski ilgiyi görmüyor.
Kocaeli’deki 47 yıllık yorgan ustası Cevat Yavuz (62) yaptığı açıklamada, yorgancılığa 15 yaşında çırak olarak başladığını belirterek, 4 yıl para almadan mesleği öğrenmek için çaba harcadığını söyledi.
Kalfa olduktan sonra maaşlı olarak başkalarının yanında çalıştığını ifade eden Yavuz, 1980 yılında dükkanını başka bir yorgancıdan devir aldığını kaydetti.
Yavuz, 1980’li yıllarda el emeği yorganların her evde yerini aldığını dile getirerek, ”Günümüzde fabrika üretimi yorgan ve yastıklar çıkınca bizim işlerimiz yüzde 70 oranında azaldı. Şimdi insanlar ucuzluğu nedeniyle hazır yorgan ve yastıkları tercih ediyor. Bizim yaptığımız yorganlar, 20 yıl kullanılırken hazır alınanlar 3-5 yıldan fazla gitmiyor” diye konuştu.
Eskiden Kocaeli’de 100 civarında yorgancının bulunduğunu ve yorgancıların İzmit’te bir sokağa adını verdiğini belirten Yavuz, oradaki yorgancıların işlerinin azalması dolayısıyla dükkanlarını kapatmak zorunda kaldığını bildirdi.
”Mesleğimizde çırak yetişmiyor, kimse çocuğunu verip de mesleği öğrenmesini istemiyor” diyen Yavuz, kendisinin bu mesleği belirli bir süre daha sürdürebileceğini, daha sonra dükkanı kapatmak zorunda kalacağını söyledi.
Genç kızların çeyizlerinin en önemli parçasıyı
Yavuz, çeşitli motiflerle süslenen yorganların bir dönem genç kızların çeyizlerinin en önemli eşyası arasında yer aldığını ifade ederek, son dönemde az da olsa bunun devam ettiğini bildirdi.
Günümüzde birçok kişinin evlenirken çeyizine hazır yorgan ve yastıklar aldığını belirten Yavuz, ”Bu durumda ekonomik sıkıntılar da rol oynuyor. Fabrika seri üretimde bizim yapamayacağımız fiyatlara ürün imal ediyor. Vergi veriyoruz, yanımızda usta çalıştırıyoruz. İşlerimiz de az olunca biz nasıl bu masrafın altından kalkalım. Belirli bir süre sonra belki bizde dükkanı kapatmak zorunda kalacağız. Bu meslek de zamanla belki ölecek” dedi.
”Bir yastıkta kocayacak yastık üretilmiyor”
Son dönemde yastık ve yorganların yapısında da değişiklikler ortaya çıktığını dile getiren Yavuz, eskiden üretimi yapılan ve her evde bulunan tek yastıkların üretiminin normal şartlarda yapılmadığını söyledi.
Yavuz, ”Yeni evlenenler için ”bir yastıkta kocayın” sözüne konu olan tek büyük yastıklar kalktı, normal şartlarda üretilmiyor. Artık tek yastıklar üretiliyor. Evlenen çiftler ayrı ayrı yastık alıyorlar. Eskiden yeni evlenenlere hep tek yastık yapardık, şimdi artık özel sipariş gelirse yapıyoruz” diye konuştu.
