Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca hazırlanan yönetmeliğe göre nüfusu 400 binin üzeri olan belediyelerden başlayarak ‘atık’ geliştirme merkezi kurulacak…
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, elektrikli ve elektronik eşya atıklarını bertaraf etmek için Avrupa Birliği (AB) direktiflerini uygulamaya geçiriyor. Nüfusu 400 binin üzerinde olan belediyelerden başlamak üzere kademeli olarak tüm belediyeler ‘atık getirme’ merkezi kuracak. Bilgisayar, monitör, televizyon, buzdolabı, çamaşır makinesi, cep telefonu gibi ev, ofis ve endüstride kullanım alanı bulan, yararlı ömrünü tamamlamış veya arıza nedeniyle daha fazla kullanılmayan aletler, kurallara uygun olarak bertaraf edilecek. Elektrikli ve elektronik eşya atıklarının gelişigüzel alıcı ortama verilmesi uzun dönemde çevreye zararlı etkiler oluşturuyor. Örneğin bu tarz atıklarda bulunan cıvalı bileşenler uzun dönemde yer altı suları ve toprağa zarar verebiliyor. Bu atıklar doğru olarak işlenmez ise tekrar kazanım veya kullanım için söküldüklerinde, parçalandıklarında, yakıldıklarında veya kimyasal işleme tabi tutulduklarında içerdikleri zararlı gazlar, kurşun, kadmiyum, cıva gibi zehirli metaller açığa çıkabiliyor. Bu atıklar önemli birer toksik madde kaynağına dönüşerek çevre ve insan sağlığı açısından sorunlar oluşturuyor.
Bakanlık, üreticiler, gönüllü kuruluşlar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının katkılarıyla elektrikli ve elektronik eşya atıklarıyla ilgili taslak bir yönetmelik hazırladı. Ulusal programa göre taslak yönetmeliğin 2012 yılı ortalarında yayımlanması hedefleniyor. Yönetmelikle elektrikli ve elektronik eşya atıklarının oluşumunun ve bertaraf edilecek atık miktarının azaltılması amacıyla uygulanan tekrar kullanım, geri dönüşüm ve diğer geri kazanım yöntemlerinin desteklenmesi, teşvik edilmesi amaçlanıyor. Aynı zamanda bunların çevre izin ve lisansına sahip tesislerde uygun teknolojiler kullanılarak çevre ve insan sağlığına zarar vermeden işlenmesi ve bertarafı hedefleniyor. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesiyle birlikte elektrikli ve elektronik eşya atıklarının toplanması, işlenmesi, geri kazanımı ve bertarafı üretici sorumluluğu altında gerçekleştirilecek.
Vatandaşın cebinden para çıkmayacak
Türkiye’de elektrikli ve elektronik atıkların yönetimi için teknik ve idari esasların belirlenmesi çalışmaları, Avrupa Birliği düzenlemelerine uygun olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca gerçekleştiriliyor. Bakanlık bu kapsamda yönetmelik çerçevesinde üretici kaydını oluşturacak. Piyasaya sürülen elektrikli ve elektronik eşyaların üretim miktarları, cinsleri ve sınıfları, Türkiye’de toplanan, tekrar kullanılan, geri dönüşüm ve geri kazanıma tabi tutulan veya ihraç edilen ürünler konusunda ağırlık ve adet bilgisi toplanacak. Elektronik cihazların diğer evsel veya başka atıklarla birlikte depolanması, alıcı ortama verilmesi ve bütün olarak yakılması yasak olup, tüketicilerin herhangi bir ücret talep edilmeden iade edebileceği uygun toplama yerleri tahsis edilecek. Türkiye’de kayıtlı 17 adet elektronik atık işleme tesisi bulunuyor. Bu tesislerde atıklar çevre mevzuatına uygun olarak parçalanıyor. Demir, bakır, alüminyum, krom, pirinç, plastik, karton gibi malzemeler geri kazanılıyor. Türkiye’de geçen yıl 5 bin ton elektrikli ve elektronik atık kayıtlı olarak geri kazanıldı.
Zaman
