ABD’de büyük kriz sonrası düşen emlak fiyatları, Türkler için yurtdışında ev sahibi olmanın fırsatını yarattı. Ancak uzmanlar, emlak fiyatlarının bir sene sonra yükselmeye başlayacağını söylüyor. Yani fırsat bu fırsat…
ABD’nin belli başlı eyaletlerinde ev almak, İstanbul’da ev almaktan daha avantajlı. Aslında bu durum son üç-dört yıldır böyle. ABD’de şişen emlak fiyatları, 2007’deki ekonomik kriz sonrası taban yapmıştı. Hâlâ da özellikle belli eyaletlerde çok uygun fiyatlarda evler bulunuyor. Örneğin Miami’de 55 bin dolara, site içinde, bir oda bir salon daire alabiliyorsunuz. Ama daha fazla parayı gözden çıkarırsanız, İstanbul’da bir apartman dairesi alabileceğiniz fiyata, dört odalı müstakil bir ev alabilirsiniz. Türkiye’de bu işi yapan iki aracı kurumla ve biri Los Angeles’ta, diğeri Miami’de ev alan iki Türkle konuştuk, konunun detaylarını öğrendik.
30 bin dolara ev alm ıştım
Bahtiyar Yurtoğlu, 2008 yılında enerji alanında proje geliştirmek üzere ABD’nin Orlando eyaletine yerleşmiş. Ve ev fiyatlarının inanılmaz derecede düştüğünü fark etmiş. Finansal sistemdeki sıkıntı nedeniyle enerji projesini gerçekleştiremeyince emlak işiyle ilgilenmeye başlamış. Gerisini kendisinden dinleyelim:
– Yatırım için ev mi almaya başladınız?
– Evet. İlk 2009’da, 30 bin dolara bir ev aldım, kiraya verdim. Türkiye’yle karşılaştırılamayacak kadar iyiydi kira fiyatları. Sonra ev fiyatları daha da düştü, bir daha aldım; daha da düştü, bir daha aldım. Derken çevremdeki insanlara da önermeye başladım. Sonra İstanbul’daki bir seyahat acentesine bahsettim. Onlar da dedi ki ‘Biz bu evleri İstanbul’da pazarlayalım.’ Onlar daha sonra bir emlakçıyla bağlantıya geçti. O şekilde çalışmaya başladık. Fakat o dönemde inanılmaz bir talep oldu, karşılayamadık. Sonrasında ben www.isteamerika.com diye bir site açtım. Şimdi bir süre İstanbul’da, bir süre ABD’de kalıyorum. Şu an elimizde çok ev kalmadı ve fiyatlar da ilk döneme göre bir miktar arttı ama yine de o 30 bin dolarlık evleri hâlâ 55 bin dolara almak mümkün. Düşünün, bu evlerin 2007 yılındaki satış fiyatı 180 bin dolardı. Bir yıla kadar da yine artacak fiyatlar. Bir yıl sonra öyle bir evi minimum 100 bin dolara satacaklar.
– Nasıl bir ev bu bahsettiğiniz?
– Site içinde, yeni bina. Sitede havuz var, spor salonu var, güvenlik var. Daire 1+1. İçinde beyaz eşyaları var.
– Peki sizin bir süre önce 30 bin dolara aldığınız bu evi kaça kiraya veriyorsunuz?
– Minimum 650 dolar.
– Nasıl alabiliyoruz evi?
– Krediyle alabiliyorsunuz. Ama artık orada bankalar da akıllandı. Eskiden yüzde 100 kredi veriyorlardı. Şu an yüzde 40 ana para ödemesi istiyorlar, özellikle yabancılardan.
– Fiyatlar en çok nerede düştü?
– Florida, Kaliforniya gibi eyaletler, bizim Antalya, Bodrum gibi tatil bölgeleri olduğundan, insanların ikinci evlerinin olduğu bölge. Dolayısıyla en çok buralarda düştü fiyatlar. Florida, Kaliforniya’dan biraz daha düşüktü. Orada vergiler biraz daha düşük çünkü.
– Başka örnekler verir misiniz? Diyelim ki benim 300 bin liram var. İstanbul’da ev almak yerine Amerika’da nasıl bir ev alabilirim?
– Yaklaşık 150 bin dolar eder. Eğer yatırım için alıyorsanız ben iki tane 1+1 daire alıp, 650’şer dolardan kiraya vermenizi öneririm. Ama müstakil ev düşünüyorsanız, 100 bin dolardan başlıyor. Merkezi bir yerde alırsanız, 200 bin dolardan başlıyor. Bu evler genellikle dört odalı, bahçeli, müstakil evler. Ve bu evler 2007’de minimum 450 bin dolardan başlıyordu. Bugün İstanbul’da 400 bin dolara ortalama bir apartman dairesi alabiliyorsunuz.
– Peki ya vergi?
– Aldığınız evin fiyatına göre belirlenir ama genel olarak vergiler de çok düştü. Çünkü ABD’de vergiler her yıl evin satış fiyatına göre belirleniyor. Evlerin satış fiyatları düştükçe vergiler de düştü. Bahsettiğim site içindeki stüdyo dairelerde, ben ilk aldığımda vergiler yıllık 1.000 dolarken şu an 300 dolara düştü.
– Kimler ABD’de ev almayı tercih ediyor?
– Genellikle işadamları. Onun dışında çocuğu olup da ABD’de okuyan insanlar var mesela. Genellikle yatırım amaçlı alınıyor. Miami, Türklere çok cazip gelen bir yer. Sibel Can, Acun Ilıcalı gibi isimlerin orada evleri var mesela.
– Prosedür nasıl işliyor?
– Amerika’da bu işi yapan emlak firmaları var. Her şeyi onlar organize ediyor. Buradaki konsolosluğa evraklar geliyor. Siz gidip satış sözleşmesini imzalıyorsunuz. Evraklar kargoyla Amerika’ya gidiyor. Bir ay sonra da tapunuz geliyor. Sizin oraya gitmenize bile gerek yok. Bizimle çalışan kişilerden biz yüzde 10 komisyon alıyoruz. Onun yüzde 5’ini de Amerika’daki ajansa veriyoruz.
ÇOÇUKLARIMIZI ORADA OKUTACAĞIZ
Ali Sarp, Adanalı; 2011 nisan ayında Los Angeles’tan bir ev almış ve bir süre sonra oraya yerleşmeyi planlıyor. Adanalı bu girişimiyle ilgili şunları anlatıyor: “Los Angeles deyim yerindeyse Amerika’nın İstanbul’u. Eşim Yaprak, ikizler doğduğundan beri dile getiriyordu… İkiz doğumundaki komplikasyon risklerinden dolayı doğumu Amerika’da yapamayınca, en iyi seçenek oradan ev almak diye düşünmeye başlamıştık. Amerika’dan ev alınca, çocuklarınızı doğrudan evin bulunduğu bölgedeki devlet okullarına kaydettirebiliyorsunuz. ‘En kötü, üniversiteyi UCLA’da okuturuz’ diye plan yapmaya başlayınca, arkası ‘ev alalım’a geliveriyor. ABD’de ev fiyatları bir süredir çift taban yaptı; artık kesin yükselir! Öyle emlakçılara falan da gerek yok; internetten konut endekslerini takip etmeniz yeterli. Kaliforniya eyaleti, evleri en az değer kaybeden eyalet oldu Amerika’da. Ancak yine de fiyatlar kriz öncesine göre 2011’in ilk aylarında yüzde 25 ile yüzde 40 arasında düşmüştü. Bazı eyaletlerde bu düşüşler yüzde 70-80’leri buldu. Biz evimizi 2011 nisanda aldık. Fiyatlar ilk dibi görmüştü. İkinci dip bekleniyordu. İlk başlarda, ikizler üniversite okumak için Amerika’ya geldiğinde, oturmasak bile satar yeni ev alırız diye düşünüyorduk. Ancak çok güzel bir ev aldık. Herhalde zamanı geldiğinde oturacağız. Burada ‘Gated Community’ denilen, bizdeki site içinde bir ev. Bizdeki villalara denk gelen iki katlı, yaklaşık 400- 450 metrekare yaşam alanı, bir o kadar da bahçesi olan çok hoş bir ev. Bize toplam 550 bin dolara mal oldu. Geçenlerde İstanbul’da baktım; Çekmeköy’de site içindeki villaların bazıları bizim evimizden pahalı. Yalnız dikkat! Los Angeles’ta emlak vergileri cidden yüksek; bu ev için her yıl 8 bin dolar vergi ödeyeceğiz.”
İYİ ARAŞTIRIP ÖYLE ALMAKLAZIM
40 yaşındaki (adını açıklamak istemeyen) C.V., Miami’de ev sahibi olmasını şöyle anlatıyor: “Üç sene Amerika’da okuduğum için Miami’ye de gidip geliyordum. Miami’yi çok sevdim. Ev fiyatlarının da uygun olduğunu görünce burada, hem yatırım yapmak hem de geldiğim zaman kalmak üzere bir ev aldım. Ben evi alalı iki buçuk sene oldu. Ev fiyatları beş-altı senedir düşük ve bence en az beş-altı sene daha artacak gibi görünmüyor. Benim evim South Beach’te bir rezidansta. Yüzme havuzlu, parklı ve deniz manzaralı. 110 metrekare, iki oda, iki banyo ve balkonlu. Aylık 500 dolar aidatı var. Ek olarak senelik 2 bin 500 dolar vergisi var. Yani senelik 10 bin dolar gideri oluyor. Ben evi bankadan 150 bin dolara aldım. Evlerin yüzde 75’ine bankalar el koymuş zaten. Evin üç sene önceki satış fiyatı ise 310 bin dolarmış. Yani ucuza almak istediğiniz evlerin sahibinin banka olması lazım. Oldukça uzun araştırma ve daha sonra teklifler ve banka ile karşılıklı yazışmalardan sonra ev size kalabilir ama garanti değil. Çünkü sizinle beraber aynı eve birçok insan teklif verebiliyor. En az altı ay, bir sene vakit ayırmanız lazım. Eğer ev sahibindense, parayı bastırıp alabilirsiniz ama o zaman da bu fiyatlara alma şansınız bayağı azalıyor.”
TÜRKLER MIAMI ‘Yİ SEVİYOR
Uluslararası emlak firmalarından Coldwell Banker Türkiye’nin yönetim kurulu başkanı Abdullah Çiftçi ise ABD’de ev alma konusuyla ilgili şunları söylüyor:
– ABD’de nerelerden, nasıl evler alabiliriz, örnek verir misiniz?
– Örneğin Manhattan’dan 600 bin – 1 milyon dolar arası güzel bir 2+1 alabirsiniz. Los Angeles Orange County’de, 700 bin – 1 milyon 200 bin dolar arası 4+1 villa, Beverly Hills’te ise 2 milyon – 5 milyon dolar arası 4+1 villa alabilirsiniz. Bu fiyatlar Orta Amerika’da, Teksas gibi yerlerde düşüyor, 200 bin – 500 bin dolar arasında 4+1 villa alabiliyorsunuz. Genelde Türklerin tercih ettiği Miami’de ise 80 bin dolara 2+1 güzel bir eviniz olabilir. Özellikle Miami’de fiyatlar çok düşük. Türk sosyetesi ağırlıklı Manhattan’ı tercih ediyor. Türkiye’deki pek çok işadamının Manhattan’da evi var. Bunun yanı sıra pek çok sanatçı ve biraz daha ekonomik ve hareketli yaşam tarzı arayan Türkler ise Miami’yi tercih ediyor. Ama bizce New York, Kaliforniya, Florida gibi merkezlerden şaşmamak lazım.
– Biraz İstanbul’la kıyaslama yapabilir miyiz?
– İstanbul gayrimenkulde en pahalı şehirlerden biri. Avrupa yakasında yeni yapılan üst sınıf komplekslerde ve Abdi İpekçi gibi caddelerde fiyatlar 17 bin dolar/m2 gibi fiyatlara yükseliyor. Bu fiyatlar Paris’in benzer bir yerinde 25 bin avro/m2, Cannes’da 15 bin avro/m2, Manhattan’da 35 bin dolar/m2, Miami’de 3 bin dolar/m2, Tokyo’da 55 bin dolar/m2, Los Angeles’ta 10 bin dolar/m2, Londra’da ise 10 bin sterlin/m2 civarında oluyor.
Melis D Çalapkulu/Sabah
