2. Fabrika İnşaatı
Fabrika inşaatı, mimari proje kapsamında yer alan idari binalar, ana fabrika binası, montaj atölyeleri, malzeme depoları, yemekhane ve işçi lojmanları, su deposu, trafo merkezi binası, hammadde ve yedek parça stok ambarı, otopark, sığınak vb. gibi bölümlerin yapılmasından ve gerekli makine ve teçhizatın yerlerine monte edilmesinden ibarettir.
Fabrika inşaatı aşağıdaki aşamalarda gerçekleştirilir:
– Arsa düzenlenmesi ve şantiye binalarının yapımı
– Fabrika binaları ve müştemilatının inşası
– Makine ve teçhizatın siparişi
– Makine ve teçhizatın yerlerine monte edilmesi
– Deneme üretimi
a) Arsa Düzenlemesi ve Şantiye Binaları
Arsa düzenlenmesi, arsanın, ilgisiz ve yetkisiz kişilerin giriş ve çıkışına kapatılması ve inşaat işlerinin bir düzen içerisinde gerçekleştirilmesi amacıyla arsa üzerinde tesviye yapılması, yol açılması, elektrik ve su vb. gibi inşaatta kullanılacak girdilerle ilgili alt yapı işlerinin yapılması vb. gibi işlerden oluşmaktadır.
Arsa düzenlemesinde yapılacak ilk iş, yatırımın yer alacağı arsanın sınırlarının, arsaya ilgisiz ve yetkisiz kişilerin girmesini engellemek, malzeme ve çalışanların güvenliğini sağlamak amacıyla değişik şekillerde (tel örgü, çit vb. ile) kapatılmasıdır.
Arsanın kapatılmasından sonra, gerekiyorsa arsada tesviye işleri yapılır, şantiye binaları, malzeme depoları ve işçilerin kalacakları yerler, yemekhane gibi inşaat süresince kullanılacak geçici binalar yapılır. Şantiye binaları ve diğer geçici binaların yapımı ancak yapı (inşaat) ruhsatı alındıktan sonra mümkündür.
Fabrika bina ve müştemilatının tamamlanmasından sonra yapı kullanma (iskân) ruhsatı alınabilmesi için de şantiye binalarının yıkılmış, arsa üzerinde gerekli çevre düzenlemesinin yapılmış olması şarttır.
b) Fabrika Binası ve Müştemilatının Yapımı
Fabrika binası ve müştemilatının inşası sırasında idari ve teknik açıdan yerine getirilmesi gerekli hususlar şunlardır:
İnşaat alanın görünür bir yerinde, üzerinde mal sahibi, mimari, bütün müelliflerin (statik ve tesisat projelerini hazırlayan mühendislerin), fenni mesullerin veya yapı denetim kuruluşunun ve denetçi mimar ve mühendislerin, inşaatta görevli yardımcı kontrol elemanlarının, müteahhidin ve şantiye şefinin isimleri ile ada, parsel ve ruhsat tarihi ve numarasını ihtiva eden yapılan inşaatı tanıtıcı, asgarî 0,50 m x 0,75 m boyutlarında tabela yer almalıdır.
Yapı ruhsatı ile ruhsata esas bütün projeler ve eklerinin inşaat süresince inşaat şantiyesinde bulundurulması gereklidir.
Temel inşaatı tamamlanarak inşaat zemin kat (su basmanı) seviyesine geldiğinde beton dökülmeden önce ilgili belediyeye yazılı olarak müracaat edilerek inşaat devam (temel üstü) ruhsatının alınması gereklidir. Zemin kat betonu ve diğer işler ancak bu izinden sonra gerçekleştirilebilir.
Zemin betonu atıldıktan sonra, en geç 10 gün içerisinde, yapının doğru konumlandırılıp konumlandırılmadığı ve ruhsata uygun olarak yapılıp yapılmadığı yönünden kontrol ettirilerek, inşaata devam izni alınmalıdır. İlgili belediyenin söz konusu süre içerisinde bu işlemi gerçekleştirmemesi halinde ruhsata uygun olmak şartıyla inşaata devam edilebilir.
Kat çıkıldıkça, demir ve beton vizesi alınmalıdır. İnşaata devam edebilmek ancak kontrollerde görülen eksikliklerin tamamlanması ve vizenin alınmasıyla mümkündür. Ayrıca, kaba inşaat tamamlanıp, sıva yapılmadan önce, bina duvarların, ısı yalıtım projesine uygunluk yönünden gerekli kontrollerin yaptırılması gereklidir.
İnşaat süresince, imar mevzuatına ve plânına aykırı olmamak, cephe karakterini ve statik hesapları ile ısı yalıtım hesaplarını değiştirmemek, nitelik değişikliği ve m2 artışı getirmemek kaydıyla projede basit tashihler yapılmasının mümkün olduğu hallerde, ayrıca bir tadilat projesi hazırlanması gerekmez. Aksi halde, projenin yeniden tanzim edilmesi ve yapılması gerekli değişiklikler için ilgili belediyeye başvurarak ruhsata bağlanması gereklidir.
c) Yapı Kullanma (İskan) İzni
Fabrika binaları ve müştemilatının tamamlanmasından sonra, fabrikanın işletmeye açılabilmesi için inşaat ruhsatını veren ilgili belediyeden veya valilikten (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) yapı kullanma (iskân) izninin alınması gereklidir. Bunun için, fabrika ve müştemilatlarının projelerine, fen ve sağlık kurallarına uygun olarak inşa edilmiş ve inşaat süresince belediye veya Valilik tarafından yapılan kontroller sonrası düzenlenen bütün raporların olumlu olması, mevzuata aykırılığın bulunmaması bütün vizelerin alınmış ve çevre düzenlemesinin yapılmış olması TSE standartlarına uygun malzeme kullanılmış olması gereklidir.
İnşaat için yapılan şantiye binaları ve diğer yapıların da iskan müracaatından önce yıkılması, çevre düzenlemesi aşamasında fabrika arazisi sınırları içerisinde kalan araziye, boş arazinin her 20 m2’si için bir ağaç dikilmesi gereklidir. Yapı kullanma izni öncesi binaların ilgili yönetmelik hükümlerine göre kanalizasyon bağlantılarının yapılmış ve gerekli belgenin ilgili belediyeden alınmış olması şarttır.
Bina ile ilgili işlerin tamamlanması ve çevre düzenlemesinden sonra, yapı denetim kuruluşunun yapının ruhsat ve eklerine uygun olarak yapıldığına ilişkin raporu ile birlikte binanın ön ve arka cephelerinden çekilmiş 13 x 18 cm boyutlarında en az 2’şer fotoğrafın ilgili belediyeye teslim edilmesi gereklidir.
Not: Yapı kullanma izni alınmayan yapılar; elektrik, su, kanalizasyon, haberleşme ve benzeri hizmet ve tesislerden faydalanamazlar.
d) Makine ve Teçhizatın Siparişi ve Monte Edilmesi
Makine ve teçhizatın monte edilmesi, inşaat ile makine ve teçhizatın özelliklerine bağlı olarak inşaat aşamasında veya inşaat tamamlandıktan sonra gerçekleştirilebilir. Bu amaçla, iç veya dış piyasan temin edilme durumuna bağlı olarak inşaat aşamasında, ya da inşaat tamamlandıktan hemen sonra montaja hazır olmasını sağlamak açısından makine ve teçhizat siparişlerinin inşaattan önce veya inşaat sırasında verilmesi gerekebilir.
Makine ve teçhizat iç piyasadan veya gerektiğinde dış piyasadan temin edilebilir. Makine ve teçhizat siparişi verilmeden önce, aynı işlevi görecek değişik makine ve teçhizata ait teknik özellikleri gösterir katalogların temin edilmesi, fiyatlarının, verimliliklerinin, enerji sarfiyatlarının ve teknik ömürlerinin kıyaslanarak, teknik ömrü boyunca en ekonomik olan makine ve teçhizatın seçilmesi açısından yararlı olacaktır.
Yatırımcı makine ve teçhizat konusunda uzman kişi veya kuruluşların rehberliğine baş vurabilir. Yatırımcının, ya da uzman kişi veya kuruluşların tavsiyeleri yönünde alınmasına karar verilen makine ve teçhizatın temin edilmesi için *** veya yabancı firmalara sipariş verilir.
Yatırımda kullanılacak makine ve teçhizat yurt içinden temin edilemez ise, yurt dışından ithalat yoluyla temin edilmesi hususunda araştırma yapılmalıdır. Yurt dışından ithalat yapmak belirli mevzuata tâbi olduğundan, makine ve teçhizatın yurt dışından temin edilmesi amacıyla ithalat ve gümrükleme konusunda uzman kuruluşlarla çalışmak uygun olacaktır.
Yurt dışı makine ve teçhizat üreticileri veya tedarikçilerin ülkemizde temsilcilikleri mevcut olup, ithal edilmesi düşünülen makine ve teçhizatla ilgili her türlü katalog, teknik bilgi, fiyatlar ve proforma fatura bu kuruluşlardan temin edilebilir.
Yapılan araştırmalar sonunda makine ve teçhizat konusunda kesin bir karara varıldıktan sonra yapılacak işlem, hangi firmadan ithalat gerçekleştirilecek ise, söz konusu firmaya makine ve teçhizatın siparişinin verilmesi ve akreditif açılarak ithalatın gerçekleştirilmesidir.
Siparişi verilen makine ve teçhizatın üretici veya tedarikçi tarafından fabrika sahasına getirilip teslim edilmesi ile üretici veya tedarikçinin sorumluluğu biter. Bu andan itibaren makine ve teçhizatın sorumluluğu montajı gerçekleştirecek kişi veya kuruluşun sorumluluğundadır.
Makine ve teçhizatın, projeye uygun olarak yerlerine monte edilmesi, bağlantıların ve gerekli kontrollerin yapılması ile fabrika deneme üretimine hazır hale gelmiş olur.
e) Deneme Üretimi
Deneme üretimi, yerlerine monte edilen makine ve teçhizatın teknik özelliklerine uygun olarak çalışıp çalışmadığını, işlevlerini yerine getirme ve performanslarını tespit etmek ve genel olarak, projede herhangi bir eksiklik ve aksaklık bulunup bulunmadığını kontrol etmek amacıyla yapılan geçici üretimdir.
Deneme üretimi sırasında, makine ve teçhizatın ayarları yapılır, hammadde girişinden ürün çıkışına kadar üretim hattında üretim hızı ve ürün kalitesi gibi üretimi olumsuz etkileyen bölümler tespit edilmeye ve optimum üretim şartları belirlenmeye çalışılır.
