Türkler sınırları, okyanusu aştı, Fiji’nin balta girmemiş ormanlarına HES kurdu. Yıllar sonra elektriğe kavuşan Savu Savu’lular mutlu, ‘Kahin bize yıllar önce söylemişti. Kehaneti gerçek oldu’ diyorlar
Gelişmekte olan ülkeleri destekleyen Türk İşbirliği Kalkınma Teşkilatı (TİKA), Pasifik Okyanusu’nun güneyindeki Fiji’ye HES kurdu. İşte Türkiye’de tartışılan HES’lerin Fiji’ye uzanma öyküsü: TİKA, Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine adaylığını destekleme projesi çerçevesinde, Fiji Adaları’na elektrik götürdü. TİKA ve TEMSAN arasındaki protokolle Vanua Levu Adası’nda yer alan Savu Savu’ya bağlı 75 haneli Buca Köyü’ne mikro HES yapıldı.
ÇALIŞMA 7 AY SÜRDÜ: Yapımı üstlenen TEMSAN önce bölgeye ekip gönderdi, arazi keşfi yapıldı. Ekipman 4 konteynerle bölgeye sevk edildi, 7 aylık maraton başladı. Çalışmaya üç Türk uzmanın yanı sıra Fijili 83 işçi ile 10 uzman katıldı. Malzemeleri, montaj ve konaklama masraflarını, çalışan maaşlarını Türkiye karşıladı. Diğer ücretleri Fiji hükümeti üstlendi. Sıkı bitki örtüsü, zorlu doğa koşulları nedeniyle çalışmalar hayli yavaş ilerledi. Tropik yağmurlar da ekibe zorluk yaşattı. 60 km yol greyderle temizlendi, baraj ve santrala ulaşım için 10 km’lik 2 yol açıldı. 5 km’lik iletim hattı da kurulunca Buca köylüleri elektriğe kavuştu.
LAMBALAR YANDI: Maliyet 1 milyon dolar. HES 25 kw’lik elektrik üretiyor, 75 haneli köyün sokak lambaları dahil tüm ihtiyacını karşılıyor. Diğer yöntemlerinin Fiji’de uygulanmasının zor ve pahalı olduğu, mikro HES’in bölgede elekriği olmayan diğer bölgelere de model olabileceği belirtiliyor
ÇİN ‘YAPAMAYIZ’ DEDİ:Fiji Başbakanı Commodore Voreqe Bainimarama da çalışmalar sırasında Türk ekibe moral vermek için sık sık köye geldi. Başbakan,’Türklerden önce BM görevi Çin ve Japonya’ya verdi. Ancak o ekipler ‘burada çalışılmaz’ deyip gittiler’ demiş.
‘OZAN SÖYLEMİŞTİ’:Buca Köylüleri elektriğe kavuştukları için sevinçli. TEMSAN ekibine 1950’lerde yaşayan halk ozanı bir kahinin kehanetini anlattılar. Kahin, şiirinde ‘Gün gelecek köyde sular evlerinizin içinden akacak. Taş döşeli yollarınız olacak. Köyünüze elektrik gelecek, her yer aydınlanacak’ demiş.
Defalarca ölümden döndük
SANTRALIN proje sorumlusu, TEMSAN İşletme Alma Müdürü Murat Gönen, adada yaşadıklarını anlattı: 7 ay çok zor geçti. İki bayram ve yılbaşını orada geçirdik. Selin ortasında aç kaldık. Çalışılan yer engebeli ve sarp kayalık. İki kez kaza atlattık. Ölümle burun burunaydık. Santralın kurulduğu dağdan düşme tehliken var. Dev boru üzerimize yuvarlandı. Para için yapılacak şey değil. O insanlar için yaptık.
KEHANETİ DUYDUK MOTİVE OLDUK: Köyü gördüğümüzde arazi nedeniyle ümitsizliğe kapılmıştık. Ozanın öngörüsünü duyunca canımızı dişimize taktık. Bizi görünce şoke oldular. Ozanın öngörüsünü hatırladılar. Fijililerin yardımı olmasa iş bitmezdi. 100 kilo malzemeyi 400 metre boyunca elle taşıdık.
MİSTİK GÜÇLERİ VAR: Fiji yerlilerinin mistik özellikleri kuvvetli. Bozulan bir iş makinesi köylülerin duasıyla çalıştı. Bir köylü, üç bilgeden izin almamızı söyledi. Biri şefmiş. O üç kişiden izin alınarak inşaat devam ettik.
SAYGIDAN ETEKLİK GİYDİK: Pantolon giymeniz imkansız. Nemli havadan dolayı üzerinize yapışıyor. Onlara saygı anlamında eteklik giydik. 14 kilo verdim.
Türkiye’de 53 inşaat durmuştu
KARADENİZ’de ise bugüne kadar HES’lere karşı 91 dava açıldı. Derelerin Kardeşliği Platformu Kurucu Başkanı Av. Remzi Kazmaz ‘Bu davalardan 53’ü lehimize sonuçlandı, HES’in bazıları için yürütmeyi durdurma, bazılar içinse iptal kararı çıktı. Henüz aleyhimize sonuçlanan dava yok’ dedi.
Akşam
