ABD’de krize yol açan ‘Ninja kredisi’ olarak nitelendirilen, geliri olmayanlara verilen konut kredilerinin bir benzerinin de Türkiye’de kullandırıldığı ortaya çıktı.
Banka personeli-emlakçı-tüketici üçgeninde bazı usulsüzlükler sonucunda kullandırılan bu tipteki kredileri Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK) mercek altına aldı. BDDK’nın kredilerde yaptığı incelemelerde, en fazla usulsüzlüğün, ‘konut bedelinin yüksek gösterilerek, konutun tamamının kredilendirilmesinde’ ve ‘gerçeğe uygun olmayan gelir beyanında bulunulmasında’ yapıldığı saptandı. Özellikle bazı bankaların, ‘Emlak Ofisleri Sadakat Programı’ çerçevesinde emlak ofisleri aracılığı ile kullandırdıkları kredilerde, gelir beyanlarının sahte olduğu belirlendi. Yine incelemede, hiçbir geliri olmayan veya asgari ücretle çalışan kişiler için sahte gelir beyanları düzenlendiği tespit edildi. Örneğin, asgari ücretle çalışan bir kişi için, emlak ofisinden veya bir başka şirketten gelir beyan formu alınıyor. Formda söz konusu kişinin geliri bin 500-2 bin lira olarak gösteriliyor. Banka personeli de satın alınan konut teminat olarak alındığı için, sahte gelir beyanlarını görmezden geliyor. 2008 küresel krizinin patlak verdiği ABD’de, bazı bankaların hiçbir geliri olmayan kişilere kredi kullandırdığı tespit edilmişti. Bankacılıkta, bu tür krediler ‘no income, no job, no asset’ kısaltması olan ‘Ninja kredisi’ olarak nitelendiriliyor.
Daha fazla prim almak için yapmışlar
BDDK murakıpları, konut kredilerinde usulsüzlük yapılmasının nedenini de araştırdı. Yapılan araştırmada, emlak ofislerinin ve bankacıların, kullandırılan konut kredilerinden prim aldıkları belirlendi. Buna göre bankacı kullandırdığı kredi için bankasından prim alıyor veya kendisine tanınan kotayı dolduruyor. Krediye aracılık eden emlak komisyoncusu da, yine aynı krediden prim alıyor. Konut kredisini kullanan tüketici ise cebinden hiç para çıkmadan konut bedelinin tamamı için kredi çekerek konut sahibi oluyor.
EMLAK OFİSLERİNCE KULLANILAN KREDİLER İNCELEMEYE ALINDI
BDDK bankalardan önlem alınmasını istedi
BDDK, usulsüz işlemler sonucunda kullandırılan konut kredilerinde ileride bir sıkıntı yaşanmaması için, bankalardan önlem alınmasını istedi. Bankalara, emlak ofisleri aracılığı ile kullandırılan tüm kredileri incelemeleri talimatını verdi. Ayrıca, murakıplar da, bu kapsamda kullandırılan konut kredilerini incelemeye aldı. İncelemeler çerçevesinde şüpheli görülen konut kredilerinde, gelir karşılaştırılması yapılacak. Bankaya beyan edilen gelir ile müşterinin gerçek geliri karşılaştırılacak
Star/Hüseyin Özay
