18 bine yakın can alan, yüz binlerce kişiyi evsiz bırakan 17 Ağustos Depremi’nde yaşamını yitirenler, felaketin 12’nci yıldönümünde yarın akşamı başlayıp, 17 Ağustos günü de sürecek olan bir dizi etkinlikle anılacak
Marmara’yı sarsan 17 Ağustos depreminin üzerinden 12 yıl geçti, ama izleri hala silinmedi. 18 bine yakın can alan, yüz binlerce kişiyi evsiz bırakan 17 Ağustos Depremi’nde yaşamını yitirenler, felaketin 12’nci yıldönümünde yarın akşamı başlayıp, 17 Ağustos günü de sürecek olan bir dizi etkinlikle anılacak. Merkez üssü Kocaeli’nin Gölcük İlçesi olan ve 17 Ağustos 1999 günü saat 03.02’de meydana gelen, herkesi uykuda yakalayan, Richter ölçeğine göre 7.4 büyüklüğündeki deprem, Kocaeli’nin yanı sıra Sakarya, Yalova, İstanbul, Düzce illeri olmak üzere tüm Marmara bölgesini etkiledi.
Resmi kayıtlara göre Kocaeli’nde 9 bin 477, Sakarya’da 3 bin 891, Yalova’da 2 bin 504, İstanbul’da 981, Bolu’da 270, Bursa’da 268, Eskişehir’de 86 ve Zonguldak il sınırı içinde de 3 kişi olmak üzere toplam 17 bin 480 kişinin can verdiği büyük felakette yüz binin üzerinde insan da evsiz kaldı.
Yaklaşık 24 bin kişinin yaralanmasına, çok sayıda kişinin sakat kalmasına neden olan depremde sadece Kocaeli Bölgesi’nde 17 bine yakın bina depremin ilk dalgasında çöktü. 91 bin konut orta hasar, 102 bin 822 konut az hasar gördü. 14 bin 133 işyeri hasar gördü. Yaklaşık 45 bin prefabrik konut yaptırıldı. 150 binin üzerinde vatandaş kalıcı konutlar yapılana kadar prefabrik ve çadırlarda yaşadı.
DAVALAR DÜŞTÜ
Depremden sonra, binaların fenni sorumluları ile müteahhitlerin yasal sorumlulukları yıllarca tartışma konusu oldu. Açılan davalar belirsizlik nedeniyle uzun süre sonuçlanmayınca, 7.5 yıllık yasal süre 2008 yılı Şubat ayında doldu ve zaman aşımı nedeniyle karara bağlanamadan düştü. Kocaeli’nde açılan 900 davadan sadece 60’ı mahkumiyetle sonuçlandı. Bunların büyük bölümü para cezasına çevrildi. Sadece 9 kişi de hapis cezasına çarptırıldı.
ANMA TÖRENLERİ
Depremde hayatını kaybedenler için Kocaeli’nin merkez ilçesi İzmit ile depremin merkez üssü olan Gölcük ağırlıklı olmak üzere birçok yerleşim biriminde anma etkinlikleri gerçekleştirilecek. Gölcük’te 16 Ağustos Salı akşamı gerçekleştirilecek olan anma etkinliklerine bilim adamları da katılacak. Buradaki tören saat 03.02’ye kadar sürecek ve her yıl olduğu gibi o satte saygı duruşunda bulunulup denize de çelenk bırakılacak.
Aynı akşam saat 18.00’de de İzmit’te Türkiye Mimar ve Mühendisler Odası ’Depreme Duyarlılık Yürüyüşü’ gerçekleştirecek.
17 Ağustos Çarşamba günü ise Gölcük’te Donanma Komutanlığı’nda da depremde hayatını kaybeden askerler için yapılan Deprem Şehitleri Anıtı’nda anma töreni gerçekleştirilecek. İlçe’deki 17 Ağustos Mezarlığı’nda da mevlid okutulacak.
GÖLCÜK’TE ONARILAN BİNALAR BÜYÜK SORUN
17 Ağustos Marmara Depremi’nin merkez üssü olan ve depremde en fazla can ve mal kaybı meydana gelen Gölcük İlçesi Belediye Başkanı AK Partili Mehmet Ellibeş, ilçenin yaklaşık 3’te birinin yıkılmasına rağmen 12 yıllık süre içinde toparlandıklarını anlattı. Ancak ilçede şu anda en fazla 3 katlı binaya izin verilirken, depremden önce yapılan bazıları 9 katlı olan ve hasar alan veya onarılan binaların büyük sorun olduğunu söyledi.
Kendisi de Gölcük’te birçok yakınını kaybeden Gölcük belediye Başkanı Mehmet Ellibeş, 17 Ağustos Depremi’nin sıradan bir afet olmadığını belirterek şöyle dedi:
“Biz depremi ’bir süre sallanır sonra sokağa inilir beklenilir ve eve girilir’ diye bilirdik. Ama 1999’da yaşadığımız bu deprem bizi derinden yaraladı. Zeminin çökmesiyle karaya gelen deniz suları, suyun altında kalan binalar ve alt yapısı ile üst yapısıyla tamamen tahrip olmuş Gölcük asrın felaketini yaşadı.”
12 BİN 500 BİNA YIKILDI
O günden bugüne kolay gelinmediğini söyleyen Mehmet Ellibeş, Gölcük’te 12 bin 500 binanın yıkıldığını, 3 bin civarında da işyerinin yerle bir olduğunu belirterek şöyle devam etti:
“Sağlık kuruluşları, okul binaları hasar gördü. Eğitim ve öğretim yapılamaz hale geldi. Tedavi hizmetleri aksadı. Binalar olmayınca, barınma büyük bir problem olarak ortaya çıktı. Barınma, gıda ve beslenme önemli sorunlar yarattı. Telafisi mümkün olmayan yaralar açtı. Karamsar bir tablo vardı Gölcük’te. Gölcük ayağa kalkmaz bir daha toparlanmaz, toparlasa bile burada kalan insanların düşüncesi yıllar alır şeklindeydi.”
GİDENLER DÖNMEYE BAŞLADI
Mehmet Ellibeş, depremden önce beldeler hariç ilçe nüfusunun resmi olarak 76 bin olduğunu, depremden sonra büyük göç yaşandığını ve nüfusun 50- 55 bine kadar düştüğünü anlattı. Ellibeş gidenlerin daha sonra dönmeye başladığını belirterek şöyle konuştu:
“İnsanlar yeniden dönmeye başlayınca ciddi bir konut açığı ortaya çıktı. O günlerde devletimiz kalıcı konut adı altında 5 bin 500 civarında konut yapmıştı. İlk etapta afetzedelere konutlar dağıtıldı. Sürekli geri dönüş olunca konut ihtiyacı da net olarak ortaya çıkmaya devam etti. Biz TOKİ ile 856 konutluk bir çalışma yaptık. Bunun haricinde özel kişi ve kuruluşlar orta direğe hitap edecek konutlara hız verdiler. Halen de devam ediyor. Sıfırlanmasa da konut ihtiyacı doyuma yaklaşıyor.”
VATANDAŞ KAT ARTTIRIMI İSTİYOR
Depremden önce 9 kata kadar ruhsat verildiğini ve depremden sonra ise fazla kata izin vermediklerini belirten Başkan Ellibeş, “Depremden sonra kesinlikle 3 kattan fazla yapıya izin vermedik. Vatandaşların talepleri bu doğrultuda oluyor. 4- 5 kat istiyorlar. Biz kat arttırımına kesin olarak izin vermiyoruz. Gölcük’ün siluetinin bozulmaması ve insanların daha sağlıklı konutlarda oturması için 3 kat ve çatı katıyla birlikte 3.5 kata izin veriyoruz” dedi.
ESKİ ÇOK KATLI BİNALAR BÜYÜK SORUN
Gölcük’te çok katlı binaların büyük sorun olduğunu, daha önce bunların traşlanarak 3- 4 kata indirilmesi için proje hazırlandığını, ancak maliyet ve hak sahipliği kargaşası nedeniyle bundan sonra vazgeçildiğini anlatan Mehmet Ellibeş sunları söyledi:
“Gölcük’te 8- 9 katlı olup yıkılmayan binalar da var. Onun bitişiğinde bina yıkılmış, arsa boş. Ruhsat talebinde bulunan vatandaşa 3 kata izin veriyoruz. Bu sefer 3 katlı binada oturan insanlar yanlarında bulunan gökdelen gibi binalardan huzursuz oluyor. Yapılacak birşey var. O çok katlı binaların belli katlarının kesilerek sayısının indirilmesi gerekir. Depremin hemen akabinde gündeme gelmişti bu konu. 980 bağımsız daire ortaya çıkmıştı yıkılması gereken. Koalisyon hükümetimiz o dönem bir irade ortaya koyup bu binaların yıkılıp vatandaşlara kalıcı konut verilmesi konusunda ön çalışma başlatmışlardı. Sonucunda vaz geçildi. Devletimize ekonomik olarak yük getireceği gerekçesiyle o dönem vaz geçildi. Şimdi de fazla yapabilecek birşey yok çok. katlı binalar yaşamını devam ettiriyor.”
VALİ: YIKILMASI GEREKEN İÇİNDE OTURULAN 617 BİNA VAR
Geçen yıl Kocaeli Valiliği’ne atanan Ercan Topaca, 17 Ağustos Marmara Depremi’nin 12’nci yıldönümü nedeniyle DHA muhabirinin sorularını yanıtlarken, ilde orta hasar raporu verilerek onarılmasına karar verilen, bazıları için devletten onarım parası da alınan 617 bina bulunduğunu söyledi. Aynı kapsamda 28 de işyeri bulunduğunu belirten Vali Ercan Topaca, bazı yasal engeller nedeniyle bunların yıktırılamadığını, konut olarak kullanılan bu binaların kiraya verildiğini söyledi. Vali Topaca, olası orta büyüklükteki bir depremde bu binaların büyük risk taşıdığını bu binalarda oturanların da bildiğini belirterek, kendi emniyetleri açısından daireleri boşaltmalarını istedi. Vali Ercan Topaca şunları söyledi:
“Şu anda ilimizde 17 Ağustos 1999 sonrasında ağır hasarlı olup daha sonra orta hasar olarak tespit edilen bir kısmı güçlendirilen, bir kısmı güçlendirme faaliyeti yapılmayan orta hasarlı dediğimiz 617 bina, 28 de işyerimiz var. Bunlar deprem sonrasında tespiti yapılmış hak sahibi olup kredi kullanma imkanı olan orta hasarlı binalardır. Bunların güçlendirme yapılması için kredi imkanı vardı. Ancak, 2009 yılı itibariyle o krediden yararlanma imkanı ortadan kalktı. Şimdi bunların güvenli konutlar olmadığını biliyor ve düşünüyoruz. Yıkılması gerekiyor. Yıkılmamasının önemli gerekçesi, vatandaşların bu orta hasarlı binalarla ilgili olarak güçlendirme yapma arzusunda olmaları ve bu yönde başvuruları olması. Ancak kredi kullanmadıklarından dolayı bu binaların güçlendirilmesi yapılmadı. Bunlarla ilgili yıkım hukuki bir süreçtir. Yıkım süreci devam ediyor. Hukuki süreç sonuçlandıktan sonra ilgili belediyelere yazmak süretiyle bunların yıkımı veya sahipleri tarafından derhal güçlendirilmesinin yapılmasını isteyeceğiz.”
“OTURMAYIN, KİRALAMAYIN”
Olası bir depremde bu binaların büyük risk taşıdığını vurgulayan Vali Topaca, bu binaların Kocaeli için önemli bir risk oluşturduğunu ifade ederek, “Allah korusun bir deprem anında bu binalarda güvenli oturmanın imkanı olmadığı düşünüyorum. Vatandaşlarımız da bu konutı, evleri biliyorlar. Vatandaşlarımızı bir kez daha uyarmak istiyorum. İnsan hayatı, vatandaşlarımızın canı herşeyin üstündedir. Bu binalarda lüften oturmamalarını güçlendirilmesi yapılmamış binaları kiralamamalarını özellikle rica ediyorum.”
Mustafa BAĞDİKEN- Ergün AYAZ / Hürriyet
